Bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc là chủ trương đúng đắn

Trước hết, cần khẳng định rằng, sau 5 năm thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới với 3 bộ sách (Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức với cuộc sống và Cánh diều) được Bộ GD-ĐT phê duyệt, thẩm định chặt chẽ, kỹ lưỡng. Các bộ SGK này cơ bản đáp ứng được yêu cầu của chương trình giáo dục hiện đại. Bước đầu, các bộ SGK đã phát huy tác dụng, góp phần nâng cao chất lượng nội dung và sáng tạo trong biên soạn, mở rộng cơ hội lựa chọn cho các nhà trường, giáo viên và học sinh, giúp các em tiếp cận kiến thức đa dạng, phong phú hơn và rèn luyện kỹ năng phản biện khoa học.

Giáo viên Trường THPT Văn Chấn, tỉnh Lào Cai chuẩn bị sách giáo khoa cho năm học mới. Ảnh: KHÁNH HÀ

Tuy nhiên, quá trình sử dụng nhiều bộ SGK cũng bộc lộ một số vướng mắc, bất cập cần khắc phục. Thông qua công tác giám sát từ cơ quan chức năng của Quốc hội và ý kiến cử tri, chúng tôi nhận thấy, dù 3 bộ SGK hiện nay huy động được nhiều chuyên gia, nhà khoa học, nhà giáo có chuyên môn uy tín để biên soạn, nhưng nhìn chung khối lượng kiến thức trong các bộ SGK vẫn còn khá nặng, dễ gây tình trạng quá tải cho học sinh. Bên cạnh đó, do có nhiều bộ SGK nên gây khó khăn cho nhiều nhà trường, giáo viên, học sinh lựa chọn; nhất là học sinh đang học bộ SGK này khi chuyển sang trường khác, địa bàn khác lại phải học bộ SGK khác nên gây bất lợi cho các em trong việc tiếp cận kiến thức.

Do vậy, chủ trương của Bộ Chính trị là "bảo đảm cung cấp một bộ SGK thống nhất toàn quốc" cũng không ngoài mục đích khắc phục những vướng mắc, bất cập nêu trên. Bộ GD-ĐT có trách nhiệm biên soạn một bộ SGK thống nhất, có chất lượng tốt nhất để phục vụ, đáp ứng nhu cầu giảng dạy, học tập của giáo viên và học sinh trong thời gian tới.

Để việc biên soạn và triển khai bộ SGK dùng chung đạt hiệu quả, chúng ta cần lưu ý một số vấn đề then chốt. Trước hết, Bộ GD-ĐT cần rà soát lại toàn bộ chuẩn kiến thức trong chương trình để bảo đảm nội dung phù hợp, tránh tình trạng quá tải. Thứ hai, đội ngũ biên soạn phải có sự kết hợp hài hòa giữa các chuyên gia, nhà khoa học có uy tín, chuyên môn cao với giáo viên trực tiếp giảng dạy giàu kinh nghiệm, nhằm tạo ra những bộ sách gần gũi, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi và khả năng tiếp thu của học sinh. Thứ ba, việc xử lý các bộ SGK đã có cũng là một vấn đề cần được giải quyết hợp lý. Theo tôi, chúng ta ủng hộ chủ trương bảo đảm cung cấp một bộ SGK thống nhất toàn quốc, nhưng không nên loại bỏ ngay 3 bộ SGK phổ thông hiện nay, vì những bộ sách này cũng được biên soạn công phu, thẩm định chặt chẽ, khoa học. Nếu loại bỏ sẽ gây lãng phí. Vì thế, cùng với một bộ SGK chuẩn dùng chung, các nhà trường, giáo viên và học sinh cần coi các bộ SGK này là những tài liệu tham khảo bổ ích để góp phần đa dạng hóa kiến thức, nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập. Tuy nhiên, cần có biện pháp quản lý sát sao, phù hợp để tránh tình trạng lạm dụng sách tham khảo, dễ tạo ra những áp lực không đáng có cho học sinh như thực tế diễn ra trong thời gian qua.

Cũng xin nhấn mạnh rằng, việc sử dụng một bộ SGK duy nhất không có nghĩa là chúng ta quay trở lại lối giáo dục rập khuôn. Để bảo đảm sự linh hoạt, sáng tạo, cần tiếp tục đổi mới phương pháp giảng dạy và đánh giá, lấy người học làm trung tâm. Giáo viên vẫn có thể linh hoạt mở rộng, bổ sung kiến thức từ các nguồn tài liệu khác để phù hợp với từng lớp học. Đây là yếu tố cốt lõi để phát huy tối đa sự sáng tạo, tư duy phản biện của học sinh, từng học sinh ở các vùng miền, tránh hình thức cung cấp kiến thức một chiều. Cùng với việc biên soạn SGK, cần song song đổi mới chương trình đào tạo tại các trường sư phạm để chuẩn bị một thế hệ giáo viên mới có đủ phẩm chất, trình độ, năng lực, kỹ năng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đổi mới GD-ĐT.

TS NGUYỄN THỊ VIỆT NGA, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội