Báo chí phải góp phần nâng cao trình độ thụ hưởng của công chúng

Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình phát biểu tại Diễn đàn

Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21.6.1925 - 21.6.2025), Bộ VHTTDL phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam và UBND TP Hải Phòng tổ chức Diễn đàn “Vai trò của báo chí trong việc thúc đẩy phát triển các ngành CNVH năm 2025” vào cuối tuần qua tại TP Hải Phòng.

Dự Diễn đàn có Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh; Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh; Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản Hoàng Trung Dũng; Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam Nguyễn Thanh Lâm.

Cùng dự có đại diện các Cục, Vụ, đơn vị chức năng thuộc Bộ VHTTDL; các nhà khoa học, chuyên gia; lãnh đạo các Sở, ban, ngành của TP Hải Phòng...

Tại diễn đàn, nhiều quan điểm sâu sắc đã được trình bày, làm nổi bật vai trò của báo chí trong tiến trình phát triển các ngành CNVH. Trong thời đại công nghệ số, báo chí không chỉ là kênh truyền tải thông tin mà đã trở thành một mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái văn hóa, góp phần quảng bá sản phẩm, định hình xu hướng, và thúc đẩy sáng tạo.

Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình khẳng định, lãnh đạo Đảng, Nhà nước đều nhấn mạnh về vai trò của CNVH với sự nghiệp phát triển bền vững của đất nước.

“Chúng ta tự hào về bản sắc văn hóa dân tộc, kết hợp với những giá trị đương đại đang tạo nên sự phát triển mạnh mẽ của CNVH. Với những gì đang nỗ lực, chúng ta rất mong những hiện tượng trong phát triển CNVH thời gian qua sẽ ngày càng nhiều thêm và nhận được sự ủng hộ của công chúng trong nước và quốc tế”, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình nhấn mạnh.

Với những giá trị văn hóa mới trong kỷ nguyên số, Thứ trưởng Lê Hải Bình cho biết, các giá trị, sản phẩm mới khi phát triển CNVH Việt Nam trong kỷ nguyên này là sự thoát thai của những giá trị văn hóa truyền thống, kết hợp với sự phát triển của môi trường số và yếu tố hội nhập quốc tế. Sự công nhận của công chúng thời gian qua đã khẳng định sản phẩm nào phù hợp thì sẽ có sức sống mạnh mẽ.

Do đó, Thứ trưởng Thường trực Lê Hải Bình cho hay, chúng ta không nên ngần ngại trước sự xuất hiện của giá trị, sản phẩm mới của CNVH. Vấn đề là phải có sự sàng lọc trong quá trình tiếp nhận, thụ hưởng.

Với báo chí, Thứ trưởng cho rằng, mỗi cơ quan báo chí, tổng biên tập phải có sự “cam kết” rằng, mỗi tòa soạn là một ngôi nhà văn hóa và chính bản thân mình phải là một “nhà văn hóa”. Báo chí, truyền thông phải góp phần định hình và nâng cao trình độ thụ hưởng của công chúng.

Từ đó, nâng cao nhận thức của người dân trong sự sàng lọc giữa những giá trị, sản phẩm phù hợp và không phù hợp. Đồng thời, mỗi cơ quan báo chí là một “ngôi nhà chuyển đổi số” để cổ vũ những không gian sáng tạo, những con người sáng tạo mới và cho ra những sản phẩm mà chúng ta có thể tự tin giới thiệu với công chúng trong và ngoài nước.

Thứ trưởng Lê Hải Bình tiếp tục nhấn mạnh, để có được môi trường báo chí văn hóa và mỗi tờ báo có chỗ đứng riêng cho mình thì cần làm tốt các vấn đề bao gồm nâng cao chất lượng bài báo, mạch viết; đẩy mạnh chuyển đổi số và cách thức thực hiện; thay đổi và nâng cao nhận thức của công chúng.

Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh nhấn mạnh, văn hóa và CNVH giữ vai trò quan trọng trong sự phát triển bền vững của đất nước. Tuy nhiên, ông Minh đánh giá trong một thời gian dài, báo chí từng ưu tiên thời lượng cho các vấn đề kinh tế, xã hội. Trong khi, mảng nội dung về văn hóa, CNVH từng hạn chế cả về dung lượng lẫn chiều sâu.

Ông Lê Quốc Minh nhấn mạnh rằng, văn hóa là yếu tố cốt lõi trong nuôi dưỡng tâm hồn Việt. Vì vậy, các cơ quan báo chí cần dành nhiều không gian hơn cho văn hóa trong nội dung truyền thông. Ông đề xuất, nếu hiện tại văn hóa chiếm khoảng 20% dung lượng thông tin thì nên xem xét nâng lên mức 25-30%. Đồng thời đầu tư sâu hơn vào chất lượng và nội dung, không chỉ tập trung vào các vấn đề tiêu cực.

Bên cạnh đó, ông cũng chỉ rõ rằng trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển của công nghệ, báo chí cần không ngừng đổi mới và sáng tạo. Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo. Chỉ khi báo chí luôn tìm tòi những cách làm mới mẻ, hiện đại thì mới có thể giữ vững uy tín, phát huy vai trò định hướng và dẫn dắt xã hội.

Tại Diễn đàn, Báo Văn Hóa và 14 cơ quan báo chí đã vinh dự nhận bằng khen của Bộ trưởng Bộ VHTTDL do có đóng góp xuất sắc, đồng hành cùng sự phát triển các ngành CNVH ở Việt Nam

Khẳng định vai trò không thể thiếu trong hệ sinh thái CNVH nhưng báo chí Việt Nam hiện nay vẫn chưa thực sự trở thành tác nhân kích thích tiêu dùng và sáng tạo văn hóa một cách hiệu quả, PGS.TS Vũ Thị Phương Hậu, Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, phần lớn nội dung báo chí về văn hóa, nghệ thuật vẫn dừng ở mức đưa tin sự kiện, quảng bá đơn lẻ hoặc phản ánh hiện tượng giải trí, thiếu chiều sâu phân tích về giá trị kinh tế và thị trường của sản phẩm văn hóa.

Theo PGS.TS Vũ Thị Phương Hậu, để cụ thể hóa nhiệm vụ của các cơ quan báo chí theo tinh thần Chỉ thị 30 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển các ngành CNVH, cần định hướng, chỉ đạo các cơ quan báo chí tiếp tục tăng cường thông tin, tuyên truyền và xuất bản sách giới thiệu về các ngành CNVH, Nhà nước cần ban hành một chiến lược truyền thông về CNVH thống nhất. Trong đó báo chí đóng vai trò trung tâm trong việc truyền tải các định hướng phát triển, quảng bá giá trị văn hóa, khuyến khích sáng tạo và hỗ trợ sản phẩm văn hóa Việt vươn ra thị trường thế giới.

Đồng quan điểm này, Tổng Biên tập Báo Văn Hóa, TS Nguyễn Anh Vũ cho rằng, cần có một số giải pháp như tăng cường phối hợp chính sách và huy động nguồn lực, cần thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, chủ trì về các ngành CNVH và các cơ quan báo chí ngay từ khâu xây dựng chiến lược, chính sách.

“Cần có chương trình đặt hàng truyền thông dài hạn về chủ đề CNVH, qua đó cung cấp kinh phí ổn định để báo chí chủ động sản xuất nội dung chất lượng cao về văn hóa. Việc này bảo đảm những định hướng lớn được tuyên truyền sâu rộng, nhất quán, tạo sự đồng thuận xã hội và thu hút đầu tư từ doanh nghiệp”, TS Nguyễn Anh Vũ nhận định.

“Cần đa dạng hóa hình thức và nội dung quảng bá CNVH. Tiếp tục tìm kiếm những cách làm sáng tạo, kết hợp văn hóa với công nghệ, thể thao, giáo dục… để truyền thông hấp dẫn hơn. Mỗi sáng kiến mới mẻ sẽ mở rộng thêm tệp khán giả quan tâm văn hóa. Báo chí và các công ty truyền thông nên chủ động đề xuất ý tưởng với cơ quan văn hóa, doanh nghiệp để cùng thực hiện những chiến dịch “phá cách” như vậy. Việc liên kết liên ngành sẽ giúp CNVH thoát khỏi lối mòn, tiến gần hơn đến đời sống giới trẻ và thị trường quốc tế”, ông Vũ gợi mở.

HÀ AN - ĐÌNH TOÁN; ảnh: ĐĂNG NGUYÊN