Báo chí đổi mới toàn diện để vươn mình cùng dân tộc

Nhân kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam, báo Pháp Luật TP.HCM đã có cuộc trao đổi với ông Phan Xuân Thủy, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, về vai trò, sứ mệnh và những yêu cầu cấp thiết đặt ra đối với báo chí trong giai đoạn hiện nay.

Phóng viên tác nghiệp tại Trung tâm báo chí TP.HCM. Ảnh: HOÀNG GIANG

Trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, theo ông, báo chí cần đáp ứng những yêu cầu gì, nhất là khi chuẩn bị kỷ niệm 100 năm hình thành và phát triển?

Năm 2025 là cột mốc rất có ý nghĩa. Đó không chỉ là dịp để nhìn lại lịch sử vẻ vang của báo chí cách mạng Việt Nam, mà còn là thời điểm để báo chí tự soi lại mình, đánh giá toàn diện vị trí, vai trò trong tiến trình phát triển của đất nước.

Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu: “Kỷ nguyên mới cũng đặt ra yêu cầu nhiệm vụ mới, cao hơn đối với báo chí cách mạng, đòi hỏi báo chí cũng phải phát triển tương xứng, vươn mình cùng dân tộc, xứng tầm với nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại”. Đây không chỉ là chỉ đạo mang tính chiến lược mà còn là kim chỉ nam cho hành động của toàn ngành.

Báo chí cần định hướng, cần nhìn xa hơn một bước, thấy được các vấn đề từ gốc rễ, từ xu thế và từ nhu cầu của đất nước, từ đó mới có thể dẫn dắt dư luận, tạo động lực phát triển.

Để đạt được điều đó, báo chí cần chuẩn bị những gì trong nội tại để vươn mình mạnh mẽ?

Báo chí cần đổi mới toàn diện. Trong đó, việc ứng dụng công nghệ số, xây dựng các mô hình tòa soạn hội tụ, phát triển sản phẩm truyền thông đa nền tảng, đa phương tiện là hướng đi tất yếu. Nhưng quan trọng không kém là phải đổi mới tư duy - làm sao để thấy được vai trò của báo chí không chỉ là “phản ánh” mà còn là “dẫn dắt”.

Báo chí cũng cần phải chuyên sâu hơn. Các phóng viên không chỉ là người thu thập thông tin mà phải thực sự là chuyên gia trong lĩnh vực mình phụ trách. Một PV mảng kinh tế phải hiểu kinh tế; người viết chính sách phải hiểu cấu trúc chính sách. Đó là yêu cầu không mới, nhưng chưa bao giờ cấp thiết như hiện nay.

Báo Pháp Luật TP.HCM liên tục đổi mới hình thức thể hiện, tăng cường yếu tố trực quan và đa phương tiện.

Theo ông, trong giai đoạn tới, đâu là những hướng đi cụ thể mà báo chí nên tập trung?

Tôi nghĩ có ba trục định hướng chính. Thứ nhất, báo chí phải đi trước một bước trong việc truyền thông chính sách, định hướng dư luận, phát hiện vấn đề từ cơ sở, từ thực tiễn đời sống. Thông tin báo chí ngoài chính xác, còn phải có tính dự báo, tính mở đường.

Thứ hai, phát huy vai trò phản biện xã hội của báo chí một cách có trách nhiệm. Phản biện không có nghĩa là phản đối, mà là góp ý trên tinh thần xây dựng, đặt lợi ích chung của quốc gia, dân tộc lên trên hết. Như Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã khẳng định, báo chí phải mạnh dạn nêu lên sự thật. Đó là điều cần thiết để thúc đẩy tiến bộ xã hội.

Thứ ba, đổi mới cả về nội dung và hình thức thể hiện. Người dân bây giờ tiếp cận thông tin trên nhiều nền tảng khác nhau. Vì vậy, báo chí không chỉ cần “nói đúng” mà còn phải “nói hay”, “nói đẹp” và “nói đúng lúc”.

Chuyển đổi số đang là yêu cầu cấp bách với báo chí. Theo ông, đâu là thách thức lớn nhất trong quá trình này?

Thách thức lớn nhất không phải là công nghệ, mà là con người. Công nghệ có thể mua, có thể đầu tư. Nhưng tư duy không thể chuyển giao nếu người làm báo không sẵn sàng thay đổi chính mình.

Chuyển đổi số không chỉ là đưa thông tin lên mạng xã hội hay làm podcast, mà là thay đổi căn bản toàn bộ vận hành tòa soạn từ sản xuất đến phân phối và tương tác với bạn đọc. Thực tế cho thấy, nhiều cơ quan báo chí, xuất bản đã chủ động đi đầu trong chuyển đổi số và thu được kết quả tích cực. Nhưng cũng còn không ít đơn vị vẫn lúng túng, thiếu chiến lược dài hơi, hoặc chờ sự hỗ trợ từ bên ngoài. Điều này cần phải thay đổi.

BTV, PV báo Pháp Luật TP.HCM trao đổi nghiệp vụ. Ảnh: HOÀNG GIANG

Trong quá trình chuyển mình ấy, vai trò cá nhân của người làm báo được thể hiện như thế nào?

Người làm báo là nhân tố quyết định. Dù công nghệ có hiện đại đến đâu, thì vẫn cần những người viết có tâm, có tầm, có trách nhiệm. Nhà báo không chỉ là người đưa tin mà còn là người truyền cảm hứng, người gìn giữ đạo đức, lương tâm và bản lĩnh nghề nghiệp. Một nền báo chí chuyên nghiệp, hiện đại, nhân văn chỉ có thể được kiến tạo bởi đội ngũ nhà báo bản lĩnh, sáng tạo và luôn làm mới mình.

Hoạt động làm việc, ghi hình tại phòng studio, báo Pháp Luật TP.HCM. Ảnh: NGUYỆT NHI

Với trách nhiệm như vậy, ông có đề xuất gì thêm đối với báo chí và đội ngũ những người làm báo trong thời gian tới?

Tôi mong đội ngũ những người làm báo Việt Nam tiếp tục giữ vững bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp, chủ động tiếp cận công nghệ mới và không ngừng học hỏi. Sự phát triển của báo chí trong tương lai sẽ phụ thuộc phần lớn vào tinh thần đổi mới sáng tạo của những người cầm bút hôm nay.

VIẾT THỊNH

CHÂN LUẬN

Ảnh: THUẬN VĂN

Thiết kế: QUỲNH ANH - YẾN NHI