Báo chí cách mạng Việt Nam - Cánh chim báo bão của Đảng

BÀI 3:
BÁO CỜ ĐỎ XÂY DỰNG “ĐỊA CHỈ ĐỎ” ĐÓN LÃNH TỤ NGUYỄN ÁI QUỐC VỀ NƯỚC

BPO - “Ngay sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam thành lập ngày 3-2-1930, đồng chí Hoàng Đình Giong - người con ưu tú của Cao Bằng, Bí thư Chi bộ Hải ngoại Long Châu (Trung Quốc) đã chỉ đạo thành lập Chi bộ Đảng Cao Bằng (1-4-1930) và xuất bản Báo Cờ Đỏ ngày 1-4-1932 (tiền thân Báo Cao Bằng ngày nay) để tuyên truyền chủ nghĩa yêu nước, xây dựng tổ chức cách mạng trong nhân dân. Do đó, từ năm 1930, 1935, 1940, Đảng bộ tỉnh Cao Bằng đã có chi bộ đảng tại các châu, lỵ để kết nối với các tổ chức đảng hải ngoại và thông xuống miền xuôi trở thành “địa chỉ đỏ” là cơ sở để lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc chọn làm nơi trở về nước”... Lời kể của chị Lục Thị Thu Phương, hướng dẫn viên Khu lưu niệm Hoàng Đình Giong, xóm Bản Lằng, phường Đề Thám, thành phố Cao Bằng như tái hiện lại dòng chảy lịch sử cuốn hút chúng tôi

Hoàng Đình Giong - “hạt giống đỏ” kết nối tổ chức đảng xuyên biên giới

Theo lời của chị Lục Thị Thu Phương, hướng dẫn viên Khu lưu niệm Hoàng Đình Giong, chúng tôi được biết, hiện có visa thông quan, đi từ Cao Bằng (Việt Nam) đến Long Châu (Trung Quốc) chỉ có vài giờ đồng hồ. Nhưng 100 năm trước (1925-1930), đồng chí Hoàng Đình Giong và các thanh niên yêu nước phải hành trình gần một tháng bằng đôi chân bám đá núi, đi bí mật và đối mặt với sự truy lùng của thực dân Pháp, mật thám, hiểm nguy núi rừng hoang vắng.

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh Cao Bằng chụp hình lưu niệm tại Khu di tích lịch sử Nặm Lìn, xóm Hào Lịch, xã Hoàng Tung (Hòa An), nơi thành lập chi bộ đảng đầu tiên (1-4-1930) của Đảng bộ tỉnh Cao Bằng

Với tinh thần yêu nước nồng nàn, Hoàng Đình Giong đã tìm đến tổ chức Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội tại Long Châu (Trung Quốc) là một trong những cơ sở do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về Quảng Châu (Trung Quốc) hoạt động truyền bá tư tưởng chủ nghĩa Mác-Lênin, trực tiếp phụ trách, chỉ đạo cách mạng Việt Nam, thành lập tổ chức yêu nước, lấy tên Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội đã đưa phong trào đấu tranh cách mạng Việt Nam phát triển lên bước tiến mới.

Đồng chí Hoàng Đình Giong (tức Hoàng, Lầu Voòng, Văn Tư, Võ Văn Đức… sau này được phong tặng Anh hùng lực lượng vũ trang, tiền bối cách mạng tiêu biểu của Đảng), dân tộc Tày, sinh ngày 1-6-1904 tại làng Thôm Hoáng, xã Hạ Hoàng (nay là phường Đề Thám, thành phố Cao Bằng) tham gia hoạt động yêu nước từ năm 1925-1926 khi theo học tại trường Bách Nghệ, Hà Nội. Sau đó, đồng chí về Cao Bằng tích cực tuyên truyền vận động thành lập “Hội Thanh niên phản đế”… Phong trào lan rộng, xuất hiện nhiều cơ sở hội đánh Tây phát triển từ châu Hòa An lên Hà Quảng, lan sang Quảng Uyên và nhiều châu khác có đầu mối giao thông quan trọng trong và ngoài nước.

Ngày 1-4-1930, tại khe suối Nặm Lìn, đồng chí Hoàng Văn Nọn thay mặt Chi bộ Long Châu kết nạp 2 đồng chí Lê Đoàn Chu, Nông Văn Đô vào Đảng, tuyên bố thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của tỉnh

Trước tầm ảnh hưởng ngày càng rộng của Hoàng Đình Giong, bọn đế quốc tay sai đã khủng bố, truy lùng gắt gao, đồng chí đã bí mật vượt biên giới sang Long Châu (Trung Quốc) gặp gỡ đồng chí Hoàng Văn Thụ và bắt liên lạc với các đồng chí trong Ban lãnh đạo của Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội ở nước ngoài, tích cực tham gia hoạt động cách mạng, được kết nạp vào tổ chức tại cơ sở Long Châu năm 1928. Từ đó, hai đồng chí tập hợp và mở lớp truyền bá tư tưởng của tổ chức cách mạng do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập, xây dựng cơ sở cách mạng, rèn luyện, đào tạo cho cán bộ Cao Bằng và Lạng Sơn. Trong đó tiêu biểu có Hoàng Văn Nọn (tức Hoàng Như, Tư Hưu, Văn Tân…), Lê Đoàn Chu (tức Lê Mới, Nam Cao) là những thanh niên ưu tú của Cao Bằng.

Trải qua quá trình rèn luyện trong hoạt động cách mạng, đến giữa năm 1928, đồng chí Hoàng Văn Nọn được kết nạp vào tổ chức Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội. Tháng 12-1929, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của bộ phận ở nước ngoài Đông Dương Cộng sản Đảng, các đồng chí Hoàng Đình Giong, Hoàng Văn Thụ, Hoàng Văn Nọn được đồng chí Lê Hồng Sơn, đại diện của Đông Dương Cộng sản Đảng kết nạp (12-1929) và tuyên bố thành lập Chi bộ Hải ngoại Long Châu (Quảng Tây, Trung Quốc) do đồng chí Hoàng Đình Giong làm bí thư, trở thành chi bộ của Đảng Cộng sản Việt Nam (sau Hội nghị thành lập Đảng tháng 2-1930).

Khu lưu niệm đồng chí Hoàng Đình Giong, tiền bối cách mạng tiêu biểu tại xóm Bản Lằng, phường Đề Thám, TP. Cao Bằng còn trưng bày nhiều tài liệu Báo Cờ đỏ được thế hệ trẻ quan tâm đến tìm hiểu

Học sinh đến tri ân Khu di tích lịch sử Nặm Lìn, xóm Hào Lịch, xã Hoàng Tung (Hòa An) nơi thành lập chi bộ đảng đầu tiên (1-4-1930) của Đảng bộ tỉnh Cao Bằng

Với cương vị Bí thư Chi bộ Long Châu, sau khi tiếp thu con đường cách mạng do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc truyền bá về nước, đồng chí Hoàng Đình Giong và các đồng chí đảng viên chi bộ đảm nhận nhiệm vụ “gây dựng và phát triển phong trào quần chúng cách mạng ở vùng biên giới Cao Bằng - Lạng Sơn, hướng dẫn thanh niên yêu nước ra dự những lớp huấn luyện cách mạng ở nước ngoài, đưa đón cán bộ đi hoạt động giữa hai vùng biên giới” chuẩn bị và thành lập Chi bộ Đảng tỉnh Cao Bằng để kết nối tổ chức Đảng hải ngoại với trong nước, thúc đẩy phong trào cách mạng lên tầm cao mới. Đồng chí Hoàng Văn Nọn được Chi bộ Hải ngoại Long Châu (Trung Quốc) phân công trở về Cao Bằng hoạt động, chuẩn bị cho thành lập chi bộ đảng.

Ngày 1-4-1930, tại khe suối Nặm Lìn, thôn Hào Lịch, xã Hoàng Tung (Hòa An, Cao Bằng), đồng chí Hoàng Văn Nọn thay mặt Chi bộ Long Châu kết nạp 2 đồng chí tiêu biểu trong Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên ở tỉnh là Lê Đoàn Chu (tức Lê Mới, Nam Cao) và Nông Văn Đô (tức Bích Giang) vào Đảng Cộng sản Việt Nam và tuyên bố thành lập Chi bộ Đảng ở Cao Bằng do đồng chí Hoàng Văn Nọn làm bí thư. Chức năng nhiệm vụ của chi bộ như một Tỉnh ủy lâm thời.

Báo Cờ Đỏ xây dựng “địa chỉ đỏ” đón Người về nước

Thực hiện chỉ đạo của Trung ương Đảng, từ năm 1930-1935, đồng chí Hoàng Đình Giong, Bí thư Chi bộ Hải ngoại Long Châu (Trung Quốc) và đồng chí Hoàng Văn Nọn, Bí thư Chi bộ, Bí thư Đảng bộ tỉnh Cao Bằng đã quan tâm, chỉ đạo xây dựng phong trào cách mạng Cao Bằng vững mạnh, phát triển theo định hướng chiến lược của Trung ương Đảng, làm khâu nối tổ chức Đảng trong nước với hải ngoại để đón lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về nước. Nhận thấy vai trò quan trọng của báo chí, năm 1932, đồng chí Hoàng Đình Giong đã chỉ đạo Đảng bộ tỉnh Cao Bằng xuất bản Báo Cờ Đỏ (tiền thân của Báo Cao Bằng ngày nay) ra số đầu tiên ngày 1-4-1932.

Theo những địa chỉ đỏ năm xưa, chúng tôi đến hang Bó Ghẻp (Bản Nưa), Vàn Phăng, Cốc Goọng, hang Tốc Rù, xã Phúc Tăng (nay là xã Hồng Việt, huyện Hòa An) nơi xuất bản Báo Cờ Đỏ; hang Phja Toọc, làng Nà Goại, nay thuộc thị trấn Thông Nông (Hà Quảng) nơi đặt in Báo Lao động… Các cụ cao niên nơi đây kể lại Báo Cờ Đỏ khi xuất bản bị bọn thực dân Pháp, mật thám lùng sục ráo riết nên đã phải di chuyển địa điểm để đảm bảo bí mật. Tuy gặp nhiều gian nguy, nhưng báo vẫn xuất bản đều tháng báo ra hai kỳ, mỗi kỳ 60 tờ. Đồng chí Hoàng Đình Giong là chủ bút kiêm biên tập Báo Cờ Đỏ. Các tờ báo thực hiện tôn chỉ, mục đích của Đảng nêncác chi bộ đảng ở các địa phương lấy Báo Cờ Đỏ làm tài liệu tuyên truyền đường lối cách mạng của Đảng, giáo dục lòng yêu nước và tinh thần đấu tranh cách mạng trong quần chúng nhân dân; vận động đồng bào các dân tộc tham gia các tổ chức cách mạng, đấu tranh chống thực dân Pháp và bè lũ tay sai.

Hang Tốc Rù, xã Hồng Việt (Hòa An) - nơi in Báo Cờ Đỏ

Qua đó, các tầng lớp nhân dân nhanh chóng tiếp thu, giác ngộ đi theo cách mạng. Báo đã giúp cho Đảng bộ Cao Bằng củng cố về tổ chức, tư tưởng của đảng viên và quần chúng, kết nối các đường dây, cơ sở liên lạc với nước ngoài. Từ năm 1930-1935, Đảng bộ tỉnh Cao Bằng xúc tiến thành lập các tổ chức cách mạng quần chúng như: Cộng sản Đoàn, Công hội đỏ, Nông Hội đỏ… Vận động nhân dân châu Hòa An, Nguyên Bình, Hà Quảng, thị xã… nhận nhiệm vụ làm giao thông liên lạc giữa các cơ sở đảng và giữa các cấp bộ đảng, đấu tranh chống bắt phu, đòi giảm thuế, đòi quyền tự do dân chủ… Từ các phong trào cách mạng đã bồi dưỡng kết nạp hơn 70 đảng viên, thành lập Chi bộ xã Phúc Tăng (Hòa An), Chi bộ Mỏ thiếc Tĩnh Túc, Chi bộ xã Xuân Phách (Hòa An), Sóc Hà (Hà Quảng), Chí Thảo (Quảng Uyên), Minh Tâm (Nguyên Bình)... đã chỉ đạo quần chúng nhân dân tham gia phong trào chống bắt, đánh đập phu, đòi cấp tiền gạo cho phu làm đường ở Mỏ Thiếc, Hòa An, Hà Quảng…

Còn ở Quảng Uyên, Thạch An, Phục Hòa tuy chưa có phong trào cách mạng mạnh mẽ nhưng bắt đầu gây dựng cơ sở quần chúng cách mạng bí mật giúp Đảng đưa đường cho cán bộ ra nước ngoài và đón cán bộ về nước chỉ đạo phong trào cách mạng. Do đó, các đồng chí lãnh đạo của Trung ương Đảng, Xứ ủy vượt biên giới trở về căn cứ, trở về xuôi an toàn, đảm bảo giao thông liên lạc giữa Tỉnh ủy Cao Bằng với Ban lãnh đạo hải ngoại của Đảng Cộng sản Đông Dương.

Học sinh đến tìm hiểu Khu di tích lịch sử Nặm Lìn, xóm Hào Lịch, xã Hoàng Tung (Hòa An) nơi thành lập chi bộ đảng đầu tiên (1-4-1930) của Đảng bộ tỉnh Cao Bằng

Do có nội phản đem nộp tờ Báo Cờ Đỏ cho mật thám Tây lấy thưởng, nên năm 1935 Báo Cờ Đỏ phải đình bản, tránh khủng bố, truy lùng cán bộ, chiến sĩ cách mạng. Sau này, các tờ báo Chuông giải phóng, báo Lao động xuất bản... tuy không lâu nhưng đã giúp cho Đảng bộ Cao Bằng làm tài liệu tuyên truyền, vận động đảng viên và quần chúng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, đoàn kết vững bước đi lên trên con đường mà lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và Đảng đã vạch ra.

Vận dụng linh hoạt nhiệm vụ của Đảng gắn với báo chí, Đảng bộ tỉnh Cao Bằng và các cán bộ Trung ương Đảng đã xuất bản nhiều tờ báo tiên phong tuyên truyền đưa nhiệm vụ chính trị về cơ sở thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ quan trọng của Trung ương Đảng giao cho. Cuối năm 1934, đồng chí Hoàng Văn Nọn, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng được Ban lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương chỉ định làm đại biểu chính thức và cùng đồng chí Lê Hồng Phong, Nguyễn Thị Minh Khai sang thủ đô Mát-xcơ-va, Liên Xô dự Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ VII (1-7 đến 20-8-1935).

Tại đây, đồng chí Hoàng Văn Nọn đã đọc báo cáo tham luận về vận động các dân tộc ít người ở Đông Dương tham gia cách mạng, đánh dấu bước ngoặt mới phong trào hoạt động cách mạng trong nước được các đại biểu quan tâm. Đồng chí Hoàng Văn Nọn được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc cử ở lại Liên Xô, Người trực tiếp dạy tiếng Nga, giới thiệu đến học lý luận Mác - Lê-nin ở Trường Đại học Phương Đông (1935-1937) và trở thành người học trò xuất sắc của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Đồng chí Hoàng Đình Giong được cử làm Trưởng đoàn đại biểu Xứ ủy Bắc Kỳ tham dự Đại hội lần thứ I của Đảng tại Ma Cao, Trung Quốc (3-1935), được bầu vào Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương, khóa I, phụ trách Xứ ủy Bắc Kỳ.

Khi chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ (1939-1941), thực dân Pháp tăng cường đàn áp phong trào cách mạng ở thuộc địa. Tổ chức đảng và phong trào quần chúng cách mạng tại Cao Bằng vẫn giữ vững, đồng bào các dân tộc tin tưởng, son sắt niềm tin đi theo cách mạng, đùm bọc gắn bó với cán bộ Đảng. Ngày 28-1-1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc cùng cán bộ Trung ương từ Tịnh Tây (Trung Quốc) đã về đến Tổ quốc tại Pác Bó, Cao Bằng để trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo phong trào cách mạng trong nước.

Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và đoàn cán bộ cách mạng trở về nước tại cột mốc 108, Pác Bó, Hà Quảng (Cao Bằng) sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước. Tranh: TRỊNH PHÒNG (Nguồn nhandan.vn)

Chọn Cao Bằng làm nơi trở về nước, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc nhận định: “Căn cứ địa Cao Bằng sẽ mở ra triển vọng lớn cho cách mạng nước ta. Cao Bằng có phong trào tốt từ trước, lại liền kề sát biên giới, lấy đó làm cơ sở liên lạc quốc tế rất thuận lợi. Nhưng từ Cao Bằng còn phải phát triển về Thái Nguyên và thông xuống nữa mới có thể tiếp xúc với toàn quốc được. Có nối phong trào được với Thái Nguyên và toàn quốc thì khi phát động đấu tranh vũ trang, lúc thuận có thể tiến công, lúc khó khăn có thể giữ”.

Đây là một câu chuyện về lịch sử báo chí cách mạng từ Cao Bằng, lịch sử báo chí của Cao Bằng từ rất sớm. Ngay sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, đồng chí Hoàng Đình Giong - người con ưu tú Cao Bằng, người cộng sản đầu tiên của tỉnh Cao Bằng, Bí thư Chi hộ Hải ngoại Long Châu (Trung Quốc) đã chỉ đạo thành lập Chi bộ Đảng Cao Bằng (1-4-1930) và tròn sau 2 năm thì xuất bản Báo Cờ Đỏ (Báo Cao Bằng ngày nay). Đồng chí Hoàng Đình Giong là Chủ bút kiêm biên tập Báo Cờ Đỏ. Báo Cờ Đỏ được lấy làm tài liệu tuyên truyền đường lối cách mạng của Đảng, giáo dục lòng yêu nước và tinh thần đấu tranh cách mạng, vận động đồng bào các dân tộc tham gia các tổ chức cách mạng, đấu tranh chống thực dân Pháp và bè lũ tay sai. Báo đã giúp cho Đảng bộ Cao Bằng củng cố về tổ chức, tư tưởng của đảng viên và quần chúng, từ đó kết nối các đường dây, cơ sở liên lạc với nước ngoài, xây dựng cơ sở để đón lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về nước lãnh đạo phong trào cách mạng.

Trường Hà - Minh Hòa