Báo cáo mới: AI có thể làm 'thui chột' kỹ năng chẩn đoán của bác sĩ

Nghiên cứu mới đã phát hiện ra rằng những bác sĩ thường xuyên sử dụng AI có thể bị suy giảm kỹ năng chỉ sau vài tháng. Ảnh: Unsplash

Theo công bố trên The Lancet Gastroenterology and Hepatology, các nhà khoa học đã tiến hành khảo sát tại bốn trung tâm nội soi ở Ba Lan, so sánh tỷ lệ phát hiện tổn thương tiền ung thư trong đại tràng của các bác sĩ ở ba thời điểm: trước khi ứng dụng AI, trong quá trình sử dụng AI hỗ trợ, và sau khi công cụ này bị loại bỏ khỏi quy trình.

Kết quả bất ngờ

AI đã giúp các bác sĩ nâng cao khả năng phát hiện các khối u tiền ung thư. Tuy nhiên, khi AI ngừng hỗ trợ, tỷ lệ tìm thấy khối u giảm tới khoảng 20% so với mức ban đầu - thời điểm công nghệ này chưa được triển khai. Điều này cho thấy sự hỗ trợ quá mức từ AI có thể khiến bác sĩ trở nên phụ thuộc, giảm sự tập trung, động lực và trách nhiệm khi phải đưa ra quyết định độc lập.

“Việc đánh mất kỹ năng có thể còn nghiêm trọng hơn khi AI ngày càng phát triển mạnh mẽ”, ông Yuichi Mori, nhà nghiên cứu tại Đại học Oslo và là đồng tác giả nghiên cứu nhận định.

Các chuyên gia cảnh báo việc các bác sĩ đánh mất kỹ năng có thể còn nghiêm trọng hơn khi AI ngày càng phát triển mạnh mẽ trong y học. Ảnh: Getty Images

Điểm đáng chú ý là 19 bác sĩ tham gia đều là những người dày dặn kinh nghiệm, mỗi người đã thực hiện trên 2.000 ca nội soi. Theo bác sĩ Omer Ahmad, chuyên gia tiêu hóa tại Bệnh viện Đại học London, tác động tiêu cực đối với các bác sĩ trẻ hoặc đang trong quá trình đào tạo có thể còn lớn hơn. Ông cảnh báo: “Mặc dù AI mang đến triển vọng nâng cao hiệu quả điều trị, chúng ta cần cảnh giác trước sự xói mòn âm thầm của các kỹ năng nền tảng cần thiết cho nội soi chất lượng cao”.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng cho rằng vẫn còn quá sớm để đưa ra kết luận từ một nghiên cứu duy nhất.

Dù vậy, nghiên cứu tại Ba Lan không phải là lời cảnh báo đơn lẻ về mặt trái của việc sử dụng AI. Đầu năm nay, một nhóm chuyên gia thuộc Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) cũng phát hiện việc sử dụng ChatGPT của OpenAI để viết bài luận khiến hoạt động não bộ và mức độ tham gia vào quá trình tư duy giảm đáng kể.

Bài toán cân bằng

Hiện nay, nhiều hệ thống y tế trên thế giới đang đẩy mạnh ứng dụng AI nhằm tăng năng suất và cải thiện kết quả điều trị. Năm 2025, Chính phủ Anh đã chi 11 triệu bảng (tương đương 14,8 triệu USD) cho một thử nghiệm mới nhằm đánh giá khả năng AI hỗ trợ phát hiện sớm ung thư vú.

Nhiều hệ thống y tế trên thế giới đang đẩy mạnh ứng dụng AI. Ảnh: Freepik

Các chuyên gia cho rằng AI vẫn là công cụ hữu ích nếu được sử dụng đúng cách. Vấn đề nằm ở việc thiết kế quy trình ứng dụng sao cho công nghệ trở thành “trợ thủ” thay vì “thay thế” hoàn toàn khả năng tư duy, quan sát và phân tích của con người.

Nghiên cứu này một lần nữa đặt ra câu hỏi về chiến lược đào tạo và giám sát khi tích hợp AI vào y tế. Nếu không được kiểm soát, lợi ích trước mắt có thể phải trả giá bằng sự suy giảm kỹ năng cốt lõi của bác sĩ - nền tảng để bảo đảm chất lượng chẩn đoán và điều trị lâu dài.

Hồng Nhung