Báo cáo kết quả sơ bộ khai quật khẩn cấp địa điểm khảo cổ tại khu vực thôn Tân Hoa, xã Trường Yên

Các đại biểu tham quan địa điểm khảo cổ tại khu vực thôn Tân Hoa, xã Trường Yên.

Theo báo cáo, giữa tháng 12/2024, gia đình ông Nguyễn Tử Quý ở thôn Tân Hoa, xã Trường Yên, huyện Hoa Lư làm móng xây dựng nhà ở làm bật một đoạn bờ đất đắp khả năng là tường thành Hoa Lư. Ngay khi nhận được thông tin, các cán bộ chuyên môn thuộc Sở Văn hóa và Thể thao đã làm việc với gia đình và các cơ quan chức năng liên quan.

Các bên đã thống nhất thực hiện công tác nghiên cứu khảo cổ khẩn cấp nhằm tìm hiểu hình thái di tích ở khu vực này, thu thập tư liệu làm căn cứ đề xuất phương án bảo tồn và nghiên cứu di tích ở giai đoạn tiếp theo. Công tác khai quật được thực hiện từ ngày 22/12- 30/12/2024, do Phòng Quản lý Di sản văn hóa, Sở Văn hóa và Thể thao phối hợp với các chuyên gia thuộc Viện Khảo cổ học tiến hành.

Đợt khai quật khảo cổ diễn ra bị động, có tính chất khẩn cấp nhưng cơ bản đã tuân thủ đầy đủ các bước quy trình khai quật nghiên cứu khảo cổ. Các tư liệu thu được đã được lưu giữ qua các bản ảnh, bản vẽ, mô tả khảo cổ. Hố khảo cổ đã được số hóa qua công tác Scan 3D để có thể tái dựng nghiên cứu ở các giai đoạn tiếp theo. Kết quả khai quật đã cung cấp thêm những tư liệu mới góp phần nghiên cứu làm rõ về tường thành và quá trình xây dựng tường thành Hoa Lư, đồng thời cũng đưa đến những nhận thức đầy đủ hơn về Kinh đô Hoa Lư dưới triều Đinh - Tiền Lê ở thế kỷ X.

Nền móng xưa lộ ra trong quá trình khai quật.

Tuy nhiên, do tính chất khẩn cấp của cuộc khai quật và giới hạn về thời gian nghiên cứu nên nhiều vấn đề khoa học vẫn chưa được nghiên cứu thấu đáo, do vậy vẫn chưa thể đóng góp thêm tư liệu nghiên cứu về một số vấn đề như: có phải Tường Đông Bắc và các đoạn tường thành nhân tạo khác ở Hoa Lư chỉ được đắp và sử dụng một lần? Cấu trúc và vai trò của các tường thành trong việc nhận diện tổng thể Kinh đô Hoa Lư ở thế kỷ X. Vấn đề bảo vệ di tích Tường Đông Bắc, cũng như các di sản khảo cổ hiện diện ở Cố đô Hoa Lư trong bối cảnh phát triển đô thị nóng như hiện nay ở Trường Yên.

Vật phẩm tìm được trong quá trình khai quật.

Từ kết quả khảo cổ cũng đặt ra một số nhiệm vụ cấp bách như: Sở Văn hóa và Thể thao cần nghiên cứu đưa tường Đông Bắc và các địa điểm liên quan đến tường thành Hoa Lư vào Quy hoạch di tích Quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư; cần nghiên cứu xây dựng đề án và chương trình hành động hướng đến nghiên cứu làm rõ quy mô, kỹ thuật, không gian phân bố, cách thức xây dựng tường Đông Bắc và các tường thành khác của Cố đô Hoa Lư. Từ đó cung cấp thêm tư liệu nghiên cứu làm rõ diện mạo các vòng thành, cấu trúc tường thành và con đường dẫn vào kinh đô Hoa Lư thời Đinh - Tiền Lê...

Phát biểu sau khi nghe báo cáo kết quả khai quật khảo cổ, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Đoàn Minh Huấn ghi nhận, biểu dương sự tích cực, chủ động phối hợp của hộ dân, chính quyền địa phương, ngành Văn hóa - Thể thao, Viện Khảo cổ học và doanh nghiệp để việc khai quật được thực hiện kịp thời, đạt kết quả cao.

Trước mắt, đồng chí yêu cầu Sở Văn hóa và Thể thao, chính quyền địa phương và doanh nghiệp cần quan tâm và có phương án phù hợp, hài hòa để vừa giải quyết, đảm bảo nhu cầu chính đáng của người dân trong vùng lõi di sản, vừa bảo tồn và tiếp tục nghiên cứu di tích.

Đào Hằng-Minh Quang