Bản Tuyên ngôn Độc lập 2/9/1945: Giá trị lịch sử và ý nghĩa trường tồn

Tham dự tọa đàm có Thiếu tướng Đào Văn Nhận - Phó Bí thư Đảng ủy, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội; Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội Đào Xuân Dũng; Thiếu tướng Lê Như Đức - Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội, Chủ tịch Hội Cựu Chiến binh TP Hà Nội; Bí thư Đoàn phường Hoàn Kiếm Đặng Thanh Tú...

Tham gia tọa đàm còn có các nhân chứng lịch sử, nhà nghiên cứu và đại diện thế hệ trẻ. Trong đó, nhân chứng lịch sử có lão thành cách mạng, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Tiến Hà (98 tuổi); Lão thành cách mạng, Nhà giáo ưu tú Vũ Gia Hanh (97 tuổi) và Nhạc sĩ Doãn Nho (93 tuổi).

Các chuyên gia, nhà nghiên cứu có GS.TS Phùng Hữu Phú - nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương, nguyên Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương, nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội; PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh...

Các đại biểu và các nhân chứng lịch sử, nhà nghiên cứu chụp ảnh lưu niệm tại tọa đàm. Ảnh: Quang Thái

Đưa dân tộc Việt Nam bước vào Kỷ nguyên vươn mình

Phát biểu đề dẫn tọa đàm, Tổng Biên tập Báo Hànôịmới Nguyễn Minh Đức nhấn mạnh, cách đây đúng 80 năm, ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam - mở ra một Kỷ nguyên mới cho dân tộc: Kỷ nguyên của Độc lập, Tự do và Hạnh phúc.

Bản Tuyên ngôn Độc lập không chỉ là một văn kiện pháp lý quan trọng, khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc ta, mà còn là một áng văn bất hủ, kết tinh tinh thần yêu nước, khát vọng tự do và ý chí quật cường của Nhân dân Việt Nam. Đồng thời, thể hiện khát vọng ngàn đời của dân tộc Việt Nam về một đất nước tự chủ, là lời khẳng định đanh thép trước toàn thế giới về quyền được sống, quyền làm người, quyền mưu cầu hạnh phúc của Nhân dân Việt Nam.

Tọa đàm nhằm khẳng định giá trị lịch sử to lớn và ý nghĩa trường tồn của Bản Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945; thông qua đó góp phần tuyên truyền, giáo dục sâu rộng trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp Nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, về tinh thần yêu nước, ý chí tự cường, khát vọng độc lập, tự do và vai trò lãnh đạo của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Bản Tuyên ngôn Độc lập 2/9/1945: Giá trị lịch sử và ý nghĩa trường tồn”. Ảnh: Quang Thái

Đây cũng là dịp để làm rõ những giá trị lịch sử và thời đại của Tuyên ngôn độc lập trong bối cảnh hiện nay; qua đó góp phần củng cố niềm tin, bồi đắp lý tưởng cách mạng, phát huy truyền thống yêu nước và trách nhiệm công dân trong sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

80 năm đã qua, nhưng những giá trị lịch sử và tinh thần thời đại của Tuyên ngôn Độc lập vẫn nguyên vẹn sức mạnh, trở thành nguồn động lực tinh thần to lớn trong hành trình dựng xây và phát triển đất nước.

Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào một giai đoạn phát triển mới - giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, khẳng định vị thế trên trường quốc tế và nỗ lực hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc - Bản Tuyên ngôn Độc lập không chỉ là biểu tượng của ý chí quật cường, tinh thần yêu nước bất khuất, mà còn là ngọn đuốc soi đường cho sự nghiệp đổi mới, hội nhập và phát triển bền vững, đưa dân tộc Việt Nam bước vào Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

GS.TS Phùng Hữu Phú trao đổi tại tọa đàm. Ảnh: Quang Thái

Đánh giá về tầm vóc lịch sử và giá trị trường tồn của Bản Tuyên ngôn Độc lập trong tiến trình cách mạng Việt Nam, GS.TS Phùng Hữu Phú (nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Lý luận Trung ương, nguyên Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương, nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội) khẳng định: Trước hết, Tuyên ngôn Độc lập là văn kiện khẳng định tầm vóc lịch sử của cách mạng Việt Nam, một dân tộc đã kiên cường đấu tranh với vô vàn gian khổ, hy sinh để giành độc lập. Thứ hai, bản Tuyên ngôn Độc lập là văn kiện pháp lý thiêng liêng, mở đường cho thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, mở ra Kỷ nguyên mới, Kỷ nguyên độc lập tự do đi lên chủ nghĩa xã hội vì hạnh phúc của Nhân dân.

Thứ ba, Tuyên ngôn Độc lập không chỉ có ý nghĩa đối với dân tộc Việt Nam, mà còn có ý nghĩa thời đại, đó là tuyên ngôn của dân tộc thuộc địa nửa phong kiến đã chiến đấu và chiến thắng, chứng minh khả năng giành độc lập của các nước thuộc địa, báo hiệu sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân kiểu cũ.

"Cho nên có thể khẳng định, Tuyên ngôn Độc lập mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc ở Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945 mang tầm vóc lịch sử của dân tộc ta và mang tầm vóc của thời đại" - GS.TS Phùng Hữu Phú nhấn mạnh.

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội Đào Xuân Dũng phát biểu. Ảnh: Quang Thái

Làm rạng rỡ thêm truyền thống ngàn năm văn hiến của Thủ đô

Theo Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội Đào Xuân Dũng, Tuyên ngôn Độc lập có giá trị lịch sử to lớn, là văn bản pháp lý công bố với thế giới về sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Từ đây đã cổ vũ phong trào đấu tranh giành độc lập của các dân tộc trên thế giới.

Hà Nội là một Thủ đô - trái tim của cả nước, là vùng đất địa linh nhân kiệt, là trung tâm chính trị của nước Việt Nam từ ngàn đời. Hà Nội cũng là nơi diễn ra nhiều cuộc chiến đấu bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. Phong trào cách mạng trong cả nước luôn diễn ra rất sôi nổi, nhưng từ Hà Nội đã diễn ra nhiều phong trào lan tỏa ra cả nước như: Ba đảm đang, Ba sẵn sàng... Vì vậy, với vai trò là trung tâm chính trị - hành chính, văn hóa, nơi hội tụ khí phách anh hùng và trí tuệ của dân tộc Việt Nam, bản Tuyên ngôn Độc lập được Bác Hồ trịnh trọng tuyên bố ở Thủ đô Hà Nội vào ngày 2/9/1945 đã khẳng định vị thế, vai trò và làm rạng rỡ thêm truyền thống ngàn năm văn hiến của Thủ đô.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà - nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh bày tỏ niềm xúc động khi những ngày qua, người dân Thủ đô Hà Nội cũng như khắp nơi trên cả nước rất vui mừng, phấn khởi tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Trao đổi tại tọa đàm, PGS-TS Nguyễn Mạnh Hà đã phân tích bối cảnh đặc biệt dẫn đến sự kiện Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà trao đổi tại tọa đàm. Ảnh: Quang Thái

Theo PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà, Cách mạng Tháng Tám thành công, điểm nhấn là bản Tuyên ngôn Độc lập để tuyên bố, khẳng định thành công của cuộc cách mạng, ra đời nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Trong đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bản Tuyên ngôn Độc lập trong bối cảnh rất khẩn trương. Tối 25/8, Bác Hồ và Thường vụ Trung ương Đảng mới về đến Hà Nội, ở tại số 48 Hàng Ngang. Bác ở tầng 2 của ngôi nhà này và ngay ngày hôm sau bắt tay vào viết bản Tuyên ngôn Độc lập.

Bày tỏ ấn tượng với công tác chuẩn bị lễ đài để Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập ngày 2/9/1945, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà chia sẻ, dù Bác Hồ viết bản Tuyên ngôn Độc lập trong vài ngày nhưng Người đã chuẩn bị trước đó cả một quá trình rất dài, từ khi ra đi tìm đường cứu nước đến Pháp, Mỹ, Anh và nhiều quốc gia khác.

Văn kiện lịch sử vĩ đại, mang giá trị thời đại

Thiếu tướng Đào Văn Nhận - Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội khẳng định, Tuyên ngôn Độc lập là một văn kiện lịch sử vĩ đại, mang giá trị thời đại, bao trùm các lĩnh vực, trong đó, có lĩnh vực quân sự - quốc phòng một cách rất sâu sắc.

Thiếu tướng Đào Văn Nhận - Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Quang Thái

Bản Tuyên ngôn Độc lập đã khẳng định được với nhân loại, với thế giới về dân tộc Việt Nam, đất nước, con người Việt Nam và trong suốt quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của dân tộc Việt Nam, Quân đội Nhân dân Việt Nam anh hùng đều nhận được sự đồng tình, ủng hộ, giúp đỡ rất nhiệt tình của bạn bè tiến bộ trên khắp thế giới để cuộc cách mạng của chúng ta đi đến ngày thành công.

Tuyên ngôn Độc lập đã khẳng định được giá trị và có sức lôi cuốn mạnh mẽ, tạo động lực để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đóng góp vào công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và khẳng định được "Không có gì quý hơn độc lập tự do" và để có được độc lập, tự do không dễ mà phải qua đấu tranh để chiến thắng kẻ thù.

Tuyên ngôn Độc lập có giá trị to lớn trong xây dựng đoàn kết dân tộc, đoàn kết Nhân dân và tạo cho lực lượng vũ trang nói chung, quân đội nói riêng có thêm ý chí, bản lĩnh chiến đấu và chiến thắng. Mỗi khi nghe và nhắc đến Tuyên ngôn Độc lập, mỗi cán bộ, chiến sĩ đều thấy vinh dự, trách nhiệm trong xây dựng ý chí chiến đấu và hoàn thành các nhiệm vụ, từ đó hình thành bản lĩnh chính trị vững vàng, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc, phát triển sức mạnh Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Theo Thiếu tướng Đào Văn Nhận, Thủ đô Hà Nội là trung tâm chính trị - hành chính, kinh tế, văn hóa và cũng là trái tim của cả nước. Trong những ngày mùa thu lịch sử, lực lượng vũ trang Thủ đô đã và đang làm tất cả với khả năng của mình để tổ chức Lễ kỷ niệm Quốc khánh 2/9 an toàn, trang trọng.

Thiếu tướng Lê Như Đức trao đổi tại tọa đàm. Ảnh: Quang Thái

Thiếu tướng Lê Như Đức - Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội, Chủ tịch Hội Cựu Chiến binh TP Hà Nội) cho rằng, Bản Tuyên ngôn Độc lập là văn kiện có giá trị lịch sử và pháp lý đặc biệt, khẳng định quyền độc lập, chủ quyền của dân tộc Việt Nam trước quốc dân đồng bào và bạn bè quốc tế.

Thiếu tướng Lê Như Đức phân tích: Thứ nhất, đây là văn kiện lịch sử khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam). Bản Tuyên ngôn Độc lập khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc ta trước quốc dân đồng bào và quốc tế. Văn kiện quan trọng này cũng khẳng định từ nay trở đi nước ta có quyền được quyết tất cả các vấn đề của dân tộc Việt Nam. Đó là quyền độc lập, quyền tự do, quyền hòa bình, quyền con người và quyền mưu cầu hạnh phúc.

Thứ hai, bản Tuyên ngôn Độc lập là văn kiện công bố chính thức, mang tính pháp lý với quốc tế, tuyên bố nước ta đã chấm dứt chế độ thuộc địa, chấm dứt chế độ đế quốc, thực dân.

Thứ ba, bản Tuyên ngôn Độc lập đánh dấu sự ra đời của nước Việt Nam, mở ra kỷ nguyên độc lập dân tộc và phát triển đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa.

Thứ tư, bản Tuyên ngôn Độc lập khẳng định tính chính danh của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa với quốc tế.

"Sức mạnh vĩ đại nhất của Cách mạng Tháng Tám bắt nguồn từ sự lãnh đạo đúng đắn và tài tình của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đảng và Bác Hồ đã đề ra đường lối đấu tranh đúng đắn, tập hợp toàn thể dân tộc Việt Nam đấu tranh giành thắng lợi cuối cùng. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, kết thúc 80 năm đô hộ của chế độ thực dân, phát xít, phong kiến, đưa nước ta trở thành nước độc lập, được làm chủ vận mệnh và tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội giàu mạnh như hôm nay" - Thiếu tướng Lê Như Đức nhấn mạnh.

Bí thư Đoàn phường Hoàn Kiếm Đặng Thanh Tú. Ảnh: Quang Thái

Hồng Thái