Những người 'giữ lửa' nghề truyền thống

Trước những tác động của cơ chế thị trường và quá trình công nghiệp hóa, không ít làng nghề trên địa bàn tỉnh đang dần bị thu hẹp và đứng trước nguy cơ mai một. Thế nhưng, bằng tình yêu với nghề truyền thống, nhiều nghệ nhân, thợ làm nghề vẫn đang hàng ngày cần mẫn, miệt mài 'giữ lửa' nhằm bảo tồn và đưa các sản phẩm làng nghề vươn xa.

Anh Nguyễn Văn Đạo - người làm nên thương hiệu nước mắm Khúc Phụ Bà Hảo.

Anh Nguyễn Văn Đạo - người làm nên thương hiệu nước mắm Khúc Phụ Bà Hảo.

Xã Hoằng Thanh còn lưu được tài sản vô cùng quý giá đó là nghề làm nước mắm mang thương hiệu Khúc Phụ nức tiếng gần xa. Ở đây, không chỉ lớp người trung tuổi, người già, mà nhiều bạn trẻ cũng đang nỗ lực làm nghề và giữ nghề. Trong đó, phải kể đến anh Nguyễn Văn Đạo, sinh năm 1988, ở thôn Bắc Sơn.

Dẫn chúng tôi đi tham quan khu sản xuất nước mắm của gia đình, anh Đạo cho biết: "Gia đình tôi có nhiều đời làm nghề mắm truyền thống. Hơn nữa, tuổi thơ tôi cũng từng chứng kiến bao nỗi vất vả và trăn trở của cha mẹ để gây dựng nên cơ sở sản xuất nước mắm Bà Hảo và tạo dựng được lòng tin cho người tiêu dùng”. Anh Đạo bộc bạch: Ngày đó, nhà có thuyền nên cha tôi thường ra biển đánh cá, để có nguyên liệu làm nên nước mắm, còn mẹ thì ở nhà làm mắm. Sau khi thu hoạch được đợt mắm nào thì mẹ lại đạp xe đi bán ở khắp các xã lân cận và chợ truyền thống. Đến khi tạo dựng được lòng tin cho người tiêu dùng thì nghề sản xuất nước mắm lại gặp phải khá nhiều khó khăn, thách thức do ảnh hưởng bởi cơ chế thị trường và nguồn nguyên liệu làm nước mắm cũng ngày càng khan hiếm. Thấu hiểu được nỗi vất vả của bố mẹ, với mong muốn đưa thương hiệu nước mắm Bà Hảo vươn xa hơn, năm 2016 sau khi đi du học từ Nhật Bản trở về, tôi đã tiếp quản lại xưởng sản xuất nước mắm của gia đình. Ban đầu tôi đầu tư xây dựng thêm nhà xưởng sản xuất gồm 1 nhà đóng gói sản phẩm, 1 nhà lọc mắm, 1 kho đựng muối và 1 kho lưu trữ sản phẩm. Sau đó thay đổi trong từng khâu sản xuất. Từ khâu chọn nguyên liệu tôi thường chọn các loại cá cơm, cá nục tươi vừa được đánh bắt ở biển về. Sau đó cá được trộn đều với muối và ủ theo phương pháp truyền thống, hoàn toàn không pha trộn phụ gia. Qua những tháng ngày phơi nắng, lọc kỹ lưỡng, từng giọt nước mắm đậm đà ra đời mang theo vị mặn của biển và cả sự lao động bền bỉ của con người.

Không dừng lại ở việc giữ nghề, anh Đạo còn tích cực tham gia chương trình OCOP, chuẩn hóa quy trình sản xuất, cải tiến bao bì, đầu tư máy móc để đưa sản phẩm đến gần hơn với thị trường rộng lớn. Nhờ đó, sản phẩm nước mắm Bà Hảo đã đạt sản phẩm OCOP vào năm 2021, được nhiều người tiêu dùng biết đến. Hiện tại, xưởng sản xuất lúc nào cũng có khoảng 80 tấn mắm ủ chượp với sản lượng tiêu thụ khoảng 2.000 lít nước mắm/tháng. Vào thời gian cao điểm như dịp giáp tết sản lượng tiêu thụ tăng lên khoảng 3.000 lít/tháng, mang lại doanh thu khá cao cho gia đình. Từ những nỗ lực của anh Đạo trong việc giữ nghề nước mắm truyền thống không chỉ góp phần nâng cao giá trị kinh tế mà còn tạo thêm việc làm cho nhiều lao động, giữ gìn được nét văn hóa của địa phương.

Ở xã Pù Luông, nhiều năm qua nhờ sự nỗ lực của chị em phụ nữ, nhất là chị Hà Thị Dung mà nghề dệt thổ cẩm của bà con dân tộc Thái đã từng bước được hồi sinh và ngày càng có chỗ đứng vững chắc trên thị trường.

Nói về việc giữ gìn nghề dệt thổ cẩm, chị Dung trải lòng: Với đồng bào dân tộc Thái, nghề dệt thổ cẩm luôn là nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong đời sống hàng ngày. Dệt thổ cẩm còn được coi là tiêu chuẩn để đánh giá sự khéo léo của người con gái Thái. Từ nhỏ, tôi đã thấy các bà, các mẹ ngồi bên khung dệt, miệt mài chuốt từng sợi vải để làm nên những tấm váy, chiếc khăn. Thế rồi, tình yêu với thổ cẩm đã được nuôi dưỡng từ đó. Sau này, tôi cũng được mẹ dạy cho cách dệt thổ cẩm, cách tạo hình các loại hoa văn trang trí trên thổ cẩm... Thế nhưng, trước sức ép của cuộc sống hiện đại, dần dà tiếng lách cách của khung cửi đã dần vắng trong mỗi nếp nhà sàn, một số người đã không còn mặn mà với nghề dệt thổ cẩm truyền thống nữa. Bởi vậy, tôi luôn trăn trở là làm sao để giữ gìn được nghề dệt thổ cẩm của dân tộc mình. Bằng kinh nghiệm của mình, năm 2006 tôi mạnh dạn vay vốn mua khung cửi, mở cơ sở dệt, kêu gọi chị em địa phương cùng tham gia dệt.

Khi mới bắt đầu khởi nghiệp, cơ sở dệt thổ cẩm của chị Dung đối mặt với muôn vàn khó khăn, thách thức do chị em còn non tay nghề, hơn nữa sản phẩm thổ cẩm khó cạnh tranh được trong xã hội hiện đại. Thế nhưng, vì niềm đam mê với nghề và được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, bạn bè, chị Dung đã nỗ lực mày mò nghiên cứu, sáng tạo mẫu mã, làm ra các sản phẩm có hoa văn, màu sắc độc đáo, để có thể bán cho khách du lịch. Nhờ đó, đến nay sản phẩm thổ cẩm từ cơ sở dệt của chị Dung đã có chỗ đứng vững chắc ở các điểm du lịch cộng đồng, được khá đông du khách tin tưởng lựa chọn. Hiện tại, cơ sở dệt của chị đang tạo việc làm cho khoảng 40 phụ nữ trong xã, thu nhập 5 - 7 triệu đồng/tháng.

Không chỉ mang lại thu nhập cho chị em, việc làm của chị Dung còn góp phần vào việc giữ lại những nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái. Để rồi giờ đây khi đến Pù Luông du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những sản phẩm dệt thổ cẩm đẹp mắt mà còn có cơ hội tìm hiểu quy trình dệt qua bàn tay khéo léo của chị em phụ nữ địa phương.

Trong cơ chế thị trường hiện nay, các làng nghề trong tỉnh đã và đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Bởi vậy, hơn ai hết vai trò của những người “giữ lửa nghề” lại càng quan trọng. Bằng tình yêu, tâm huyết và bàn tay khéo léo của mình, tin rằng những người thợ ở các làng nghề như anh Đạo, chị Dung sẽ làm tốt vai trò là những người kế nghiệp, giữ mãi ngọn lửa làng nghề cho thế hệ hôm nay và mai sau.

Bài và ảnh: Nguyễn Đạt

Nguồn Thanh Hóa: http://baothanhhoa.vn/nhung-nguoi-giu-lua-nghe-truyen-thong-259654.htm
Zalo