Ban hành văn bản trong một số trường hợp đặc thù: Đáp ứng nhanh những đòi hỏi từ thực tiễn cuộc sống

Đại biểu Nguyễn Thị Hồng Hạnh (TP Hồ Chí Minh) phát biểu tại hội trường. (Ảnh: quochoi.vn)

Phải có những điều kiện chặt chẽ để tránh lạm dụng

Theo dự thảo Luật, VBQPPL sẽ được xây dựng, ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn trong một số trường hợp như trường hợp khẩn cấp theo quy định của pháp luật về tình trạng khẩn cấp; trường hợp đột xuất, cấp bách trong phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cháy, nổ; trường hợp cần ngưng hiệu lực toàn bộ hoặc một phần của VBQPPL để kịp thời bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; trường hợp cần sửa đổi ngay cho phù hợp với VBQPPL mới được ban hành… nhằm nhanh chóng, kịp thời phản ứng chính sách, đáp ứng nhanh những đòi hỏi từ thực tiễn cuộc sống cũng như đề cao tính tự quyết định, chịu trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan soạn thảo.

Góp ý đối với nội dung này, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Giám đốc Sở Tư pháp TP Hồ Chí Minh đề nghị bổ sung thêm trường hợp cần ban hành văn bản mới cho phù hợp với văn bản mới của Trung ương mới ban hành. Bởi theo ĐB, thực tế có trường hợp luật ban hành nhưng địa phương phải đợi nghị định, thông tư mới có đủ cơ sở để ban hành văn bản của địa phương. Tuy nhiên, phải có những điều kiện chặt chẽ để tránh lạm dụng.

Đối với trường hợp văn bản được ban hành rút gọn để bãi bỏ VBQPPL, ĐB chỉ ra, dự thảo hiện chỉ quy định rút gọn trong việc bãi bỏ VBQPPL, văn bản trái pháp luật hoặc không còn phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội. Theo nữ Giám đốc Sở, thực tiễn và quy định hiện hành còn có những trường hợp khác như văn bản không còn đối tượng điều chỉnh hoặc văn bản có nội dung mâu thuẫn, chồng chéo cũng cần bãi bỏ. Do đó, ĐB đề nghị bổ sung đầy đủ các trường hợp bãi bỏ VBQPPL và kiến nghị tất cả các trường hợp bãi bỏ đều nên thực hiện theo trình tự, thủ tục rút gọn.

ĐB Phạm Thị Minh Huệ (Đoàn Sóc Trăng) thống nhất với các trường hợp quy định ban hành VBQPPL theo trình tự, thủ tục rút gọn được quy định tại dự thảo Luật. Tuy nhiên, qua thực tiễn thi hành Luật Ban hành VBQPPL năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2020, theo ĐB Huệ, nhiều địa phương còn lúng túng để xác định trường hợp hay vấn đề cấp bách, dẫn đến vướng mắc, ngại đề xuất áp dụng thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành VBQPPL. Do đó, để có thể áp dụng thống nhất khi dự thảo Luật được thông qua, ĐB đề nghị cần quy định rõ trong dự thảo Luật hoặc giao Chính phủ quy định rõ trường hợp cấp bách để giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực tiễn.

ĐB Huệ cũng đề nghị xem xét việc đăng tải dự thảo lên cổng thông tin điện tử trong trường hợp xây dựng VBQPPL theo trình tự, thủ tục rút gọn. Việc đăng tải dự thảo lên cổng thông tin điện tử nhằm mục đích công khai lấy ý kiến tổ chức, cá nhân, đặc biệt là người dân dễ tiếp cận, đóng góp ý kiến cho dự thảo văn bản nên cần có thời gian nhất định để thực hiện việc này. Tuy nhiên, trường hợp áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn, quy trình thực hiện thường ngắn, việc đăng tải dự thảo lên cổng thông tin điện tử sẽ không được đảm bảo đạt được mục đích. Đồng thời, cần quy định rõ ràng, cụ thể, khẳng định việc lấy ý kiến của đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của văn bản, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để tránh trường hợp áp dụng tùy nghi.

Làm rõ văn bản xây dựng theo thủ tục rút gọn và trong trường hợp đặc biệt

Về việc xây dựng, ban hành trong trường hợp đặc biệt, dự thảo Luật quy định, khi được Bộ Chính trị đồng ý và trong trường hợp khẩn cấp theo quy định của pháp luật về tình trạng khẩn cấp hoặc xảy ra sự cố, thảm họa theo quy định của pháp luật về phòng thủ dân sự hoặc sự kiện bất khả kháng hoặc các vấn đề cấp bách, quan trọng của đất nước, QH, Ủy ban Thường vụ QH, Chủ tịch nước, Chính phủ ban hành VBQPPL trong trường hợp đặc biệt.

ĐB Lã Thanh Tân (Đoàn Hải Phòng) cho rằng, quy định như trên là chưa có sự phân biệt giữa các trường hợp ban hành VBQPPL theo trình tự, thủ tục rút gọn. Theo đó, trường hợp khẩn cấp theo quy định của pháp luật về tình trạng khẩn cấp, trường hợp đột xuất, cấp bách trong phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cháy nổ; trường hợp cấp bách để giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực tiễn. Từ đó, ĐB đề nghị quy định rõ hơn để tránh trùng lặp về các trường hợp được ban hành VBQPPL theo trình tự, thủ tục rút gọn và trong trường hợp đặc biệt.

Đồng tình với ý kiến của ĐB Lã Thanh Tân, ĐB Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn Đắk Lắk) đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu quy định cụ thể khi nào áp dụng trường hợp khẩn cấp theo quy định của pháp luật trong trường hợp đặc biệt và khi nào thì áp dụng thủ tục rút gọn để bảo đảm tính khả thi, thống nhất trong quá trình thực hiện cũng như tránh chồng chéo trong khi áp dụng.

Hà Uyên