Bài học từ giải Boxing nữ thế giới

Hướng đến giá trị bền vững

Thể thao Việt Nam hiện khoanh vùng Boxing nằm trong nhóm 17 môn trọng điểm cần phát triển. Điều đó đưa Boxing lên một vị thế quan trọng, hướng đến huy chương ASIAD và suất tham dự Olympic thường xuyên. Đây là nhiệm vụ rất khó, nhưng từ câu chuyện của các vận động viên (VĐV) Việt Nam dự giải vô địch thế giới 2025, hướng phát triển đã rõ ràng hơn.

Hà Thị Linh là một trong nhiều vận động viên Boxing thi đấu tốt ở tuổi ngoài 30.

Thế mạnh vốn có của Boxing Việt Nam trước đây là những hạng cân nhỏ và vừa của nữ. Trên thực tế, khoảng hạng cân từ 48 đến 60-63kg của Boxing Việt Nam luôn xuất hiện các VĐV giỏi trong hơn 10 năm qua. Từ Lê Thị Bằng, Lừu Thị Duyên, Hà Thị Linh đến Nguyễn Thị Tâm, Võ Thị Kim Ánh, đều là những VĐV vươn đến đẳng cấp quốc tế.

Bên cạnh việc khoanh vùng hạng cân, môn Boxing có một nhân tố khác đáng được lưu ý đến: Tuổi tác. Với nhiều môn thể thao đỉnh cao, VĐV có thể đã xuống phong độ ở tuổi 25-26. Nhưng điều đó lại không đúng với Boxing, đặc biệt trong trường hợp của võ sĩ Hà Thị Linh.

Ở tuổi 32, Hà Thị Linh vẫn là người dẫn đầu hành trình của Boxing Việt Nam tại các giải đấu quốc tế. Trong vòng 2 năm, nữ võ sĩ sinh năm 1993 lần lượt chinh phục HCV SEA Games, tấm vé tham dự Olympic Paris, HCB vô địch châu Á, và giờ là HCĐ vô địch thế giới. Đó thật sự là chuỗi thành tích ấn tượng với một VĐV đã bước qua tuổi 30.

Vận động viên Võ Thị Kim Ánh nâng tầm khi tập luyện tại Hà Nội.

Tuy nhiên, trên bình diện quốc tế, Hà Thị Linh không phải gương mặt hiếm hoi duy trì phong độ đỉnh cao ở tuổi ngoài 30. Cùng thời điểm võ sĩ Việt Nam thi đấu trận bán kết giải vô địch thế giới, những quốc gia như CHDCND Triều Tiên, hay Kazakhstan cũng mang theo không ít VĐV dày dạn kinh nghiệm. Những VĐV đó tiến rất sâu tại giải.

Nếu nhìn lại danh sách những VĐV tham dự Olympic Paris, ta sẽ thấy một sự thật thú vị. Tuổi trung bình của những VĐV Boxing nữ đến Thế vận hội là 27, bằng tuổi Võ Thị Kim Ánh. Trong số VĐV giành huy chương, tuổi trung bình của họ còn cao hơn. Số này dao động trong khoảng 28-30 tuổi, và có người giành HCV Olympic Paris khi đã bước sang tuổi 35.

Những thông tin trên cho thấy, VĐV môn Boxing có thể duy trì phong độ đỉnh cao trong nhiều năm. Đây là môn thể thao khó, yêu cầu cường độ vận động mạnh, nhưng cũng bao gồm nhiều bài tập về kỹ thuật. Vì thế, VĐV Boxing đạt đến độ chín cần có khoảng thời gian đủ lâu để nắm vững chiều sâu môn thể thao, qua đó phát huy ở tuổi trên dưới 30.

Ở chiều ngược lại, những VĐV trẻ được Boxing Việt Nam thử nghiệm tại giải vô địch thế giới lại có kết quả chưa như ý. Họ không chỉ non về kinh nghiệm, mà còn thiếu trải nghiệm thực tế ở đấu trường đỉnh cao. Để lấp đầy khoảng trống trình độ đó, VĐV cần liên tục trui rèn nhiều năm.

Một VĐV Boxing đẳng cấp quốc tế hội tụ rất nhiều nhân tố quý giá. Bên cạnh tố chất sẵn có, họ cần được đầu tư dài hạn. Một VĐV Boxing tham dự Olympic có thể cần chuẩn bị trong 12 năm. Bên cạnh đó, VĐV này phải được đào tạo theo lộ trình bài bản từ hệ thống các giải trẻ, đến các giải đấu lớn trong nước và quốc tế.

Thi đấu nhanh, mạnh và hiểu luật

Trong bối cảnh Hiệp hội Boxing Quốc tế (IBA) bị tước quyền quản lý môn Boxing cấp độ Olympic, các giải vô địch thế giới là sân chơi lớn nhất họ có thể tổ chức. Vì lý do đó, Giải vô địch Boxing nữ thế giới 2025 không chỉ có mặt bằng trình độ VĐV rất cao. Đội ngũ trọng tài, giám định cũng làm việc nghiêm túc, công tâm theo luật hiện hành.

Vận động viên Việt Nam cần tích lũy kinh nghiệm qua nhiều giải đấu quốc tế để hướng đến kết quả bền vững.

Từ công tác trọng tài của giải vô địch thế giới vừa qua, ta thấy một điểm trừ khác của VĐV Việt Nam khi thi đấu quốc tế. Bằng một lý do nào đó, VĐV Việt Nam bị trọng tài cảnh cáo, trừ điểm tương đối nhiều. Đây là hiện tượng tương đối nguy hiểm, đặc biệt trong trường hợp ta đi sâu vào lý giải nguyên nhân từng tình huống bị cảnh cáo.

Trong môn Boxing, VĐV bị cảnh cáo, trừ điểm khi liên tục mắc lỗi và được trọng tài nhắc nhở trước đó. Một số lý do khiến VĐV mắc lỗi gồm có: Trình độ chênh lệch và thể lực đi xuống trong trận đấu khiến VĐV mắc lỗi, VĐV chưa tập đúng kỹ thuật, động tác dẫn đến lỗi; hoặc VĐV sử dụng tiểu xảo bị trọng tài phát hiện, cảnh cáo.

Những lý do kể trên đều xuất phát từ quá trình tập luyện của VĐV. Ở đó, võ sĩ được HLV rèn luyện về kỹ thuật, đấu pháp khi bước vào trận đấu. Nếu VĐV mắc lỗi với tần suất lớn, trách nhiệm hẳn thuộc về HLV. Nhưng đi sâu vào câu chuyện của người trong nghề, ta mới hiểu và thông cảm hơn cho công việc của những thầy dạy võ.

Một trong những bài tập căn bản của thể thao thành tích cao, không chỉ riêng Boxing, là rèn thể lực. Tuy nhiên, không phải VĐV nào cũng sẵn sàng hoàn thành những bài chạy bền xuyên suốt. Với những HLV làm Boxing, đặc biệt là Boxing nữ, họ hiểu không thể áp dụng biện pháp mạnh để đưa VĐV vào khuôn khổ, nhưng mềm mỏng lại khó trui rèn VĐV.

Mỗi đội thể thao là một tập thể, nhưng Boxing lại là môn thi đấu cá nhân. Cộng thêm độ khó trong tập luyện và thi đấu, VĐV Boxing chăm chỉ hay không sẽ thể hiện rất rõ trên sàn đài. Vì thế, HLV và VĐV cần trui rèn nhiều hơn để tránh lặp lại những lỗi đã mắc ở giải vô địch thế giới.

Môi trường tập luyện rất quan trọng

"Nam Quân Đội, nữ Hà Nội" là câu nói khá phổ biến trong giới Boxing Việt Nam. Ở hạng mục Boxing nam, Quân Đội là đơn vị sở hữu lực lượng mạnh nhất, còn Boxing nữ không thể không nhắc đến Hà Nội. Cả hai đơn vị đóng góp rất nhiều tuyển thủ quốc gia, và điều làm nên khác biệt với họ là môi trường tập luyện đỉnh cao.

Với Quân Đội và Hà Nội (nữ), số lượng VĐV của 2 đơn vị này luôn duy trì ở mức trên dưới 60 người. Họ sở hữu võ sĩ tham dự tất cả các hạng cân ở mọi lứa tuổi, thậm chí một số hạng còn có 3-4 võ sĩ tranh suất đấu chính. Môi trường cạnh tranh khốc liệt đã tạo ra những VĐV đỉnh cao, vì chỉ có người giỏi nhất mới đại diện cho đội thi đấu quốc gia.

Vương Thị Vỹ là vận động viên thế hệ đầu của Boxing Bắc Ninh.

Có một sự khác biệt rất lớn giữa đội Boxing Hà Nội, Quân Đội và phần còn lại của cả nước. Tại nhiều địa phương, số VĐV Boxing tại tất cả các tuyến chỉ trên dưới 10 người. Hàng năm, HLV luôn đau đầu với công tác nhân sự. Số VĐV tuyển thêm vào đội chỉ bù lại đúng với số đã nghỉ tập, khiến công việc của HLV giống như múc nước bằng gáo thủng.

Mô hình nhỏ lẻ của đội Boxing ở nhiều địa phương phản ánh một phần thực tế phát triển bộ môn này. Tại sao phải tập trung làm Boxing trong khi Hà Nội, Quân Đội đã đi trước rất nhiều năm? Vì lý do đó, sau nhiều năm, Hà Nội và Quân Đội ngày càng nới rộng khoảng cách với phần còn lại.

Thành tích của các VĐV Việt Nam ở sân chơi quốc tế cũng phản ánh điều đó. Công an Nhân dân, Lào Cai, Sơn La từng là những nơi có đội Boxing mạnh, sở hữu nhiều VĐV đẳng cấp. Nhưng theo thời gian, những tấm huy chương một lần nữa xoay quanh những VĐV Quân Đội và Hà Nội.

Trong trường hợp của Võ Thị Kim Ánh, người giành vé tham dự Olympic Paris, đây là VĐV của An Giang. Tuy nhiên, Kim Ánh chỉ thực sự nâng tầm bản thân khi tập luyện cùng các VĐV Hà Nội. Ở giai đoạn tập trung cùng đội tuyển quốc gia tại TP Hồ Chí Minh, Kim Ánh không có thể lực tốt, và thường xuyên đuối sức về giai đoạn cuối trận.

Để Boxing Việt Nam tiếp tục tiến xa trong tương lai, việc tạo môi trường tập luyện cho VĐV có tố chất tốt là điều cần thiết. Khi đó, Hà Nội và Quân Đội sẽ tiếp tục là nơi trui rèn cho các VĐV tỏa sáng. Song song với đó, các địa phương có thể tập trung thêm nguồn lực phát triển môn thể thao này.

Đơn Ca