Bài 2: Trách nhiệm của chủ đầu tư và đơn vị thi công ở đâu?

Khởi công rầm rộ nhưng thi công cầm chừng!

Ghi nhận thực tế nhiều ngày liền của nhóm phóng viên, đặc biệt tại các tuyến đường ở Q1, khu vực vỉa hè bị đào bới ngổn ngang nhất, chúng tôi nhận thấy lực lượng thi công lúc đầu khá rầm rộ, rồi dần thưa thớt, thậm chí có nơi chẳng thấy bóng dáng công nhân, ngay cả vào ban đêm (trừ những đoạn vỉa hè đã hoàn thành khang trang đẹp, nhưng chưa hoàn thiện). Thay vì tập trung hoàn tất từng khu vực, các đơn vị lại thi công dàn trải khắp nơi. Hậu quả là tuyến này chưa xong, tuyến khác đã bị cày xới, nơi này chưa lát gạch đã bị "đắp chiếu", bỏ dở, chuyển sang nơi khác.

Lần theo sự việc, tìm hiểu về các dự án mang tên "Cải tạo và nâng cấp vỉa hè”, như 5 vỉa hè thuộc P.Bến Thành, P.Bến Nghé, Q1 giai đoạn 2024 - 2025 do Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng Khu vực Q1 (Ban QLDA Q1) làm chủ đầu tư, Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại Tân Bắc Á phụ trách thi công. Dù được phê duyệt khởi công từ ngày 16/02/2025 theo Thông báo số 36/TB-QLDA, nhưng thực tế cho thấy việc thi công chỉ bắt đầu rầm rộ vào cuối tháng 4/2025, sau đó thì chậm lại, thậm chí "để đó” chưa hoàn thành. Người dân TPHCM luôn hoan nghênh và ủng hộ tuyệt đối mọi chủ trương, nỗ lực hay cách làm hay của cơ quan Nhà nước nhằm cải thiện diện mạo đô thị thành phố một cách bài bản, nghiêm túc. Nhưng dư luận cũng kịch liệt phản đối thái độ làm việc thiếu trách nhiệm, "làm cho có” để kịp "khai trương, rầm rộ" thời gian qua mang tính hình thức đã diễn ra trên một số công trình mang sự mỹ quan của thành phố. Mọi sự chậm trễ, loay hoay trong công tác thi công không thể bị đổ lỗi cho yếu tố khách quan hay khó khăn kỹ thuật mà phần nào phản ánh năng lực quản lý và sự thiếu quyết liệt của cơ quan hữu trách. Điều này càng đặt câu hỏi về việc ai sẽ chịu trách nhiệm cho sự lãng phí thời gian, nguồn lực và những phiền toái kéo dài mà người dân đang phải gánh chịu?

Công trình ngổn ngang, tràn ra cả lòng đường

Trong suốt thời gian ghi nhận tại hiện trường về tình trạng vỉa hè bị xới tung, các nhà thầu đang thi công thế nào? Có công trình có ngày không có lực lượng thi công, máy móc, gạch, đá... chất thành từng đống, có nơi chỉ lưa thưa một vài công nhân đẩy xe rùa. Như trước đây chúng tôi có mặt tại đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa (đoạn tiếp giáp với đường Lê Lợi) dù đây là khu vực hàng ngày có đông du khách qua lại, nhưng theo ghi nhận, vỉa hè một bên đào lên đã được trải bê tông, một bên chỉ có 2 công nhân dùng xe rùa chở sỏi để san lấp (hồi cuối tháng 3/2025). Nhưng theo hồ sơ đấu thầu có từ năm 2024, ngày 04/12/2024, Giám đốc Ban QLDA Q1 - Phạm Quách Trường Giang đã ký Quyết định số 530/QĐ-QLDA về phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, gói thầu "xây lắp" Dự án cải tạo, nâng cấp vỉa hè đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa (giai đoạn 2024 - 2025), đoạn từ khu vực tiếp giáp đường Nguyễn Thị Minh Khai đến điểm cuối tiếp giáp đường Võ Văn Kiệt, chiều dài 2 bên vỉa hè 3.026m. Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Xây dựng Đồng Mỹ (Công ty Đồng Mỹ) trúng thầu với giá trúng thầu hơn 12 tỷ đồng (thời gian thực hiện hợp đồng 150 ngày). Gói thầu có giá hơn 12,4 tỷ đồng, tiết kiệm hơn 423.809.812 đồng (tỷ lệ tiết kiệm 3,4%). Cũng theo hồ sơ đấu thầu, Công ty Đồng Mỹ là đơn vị duy nhất dự thầu và đấu thầu.

Nguy hiểm chực chờ...

Một ngày 10 quyết định phê duyệt dự án được ký

Đi sâu vào tìm hiểu những đơn vị tham gia đấu thầu và trúng thầu tại các dự án cải tạo vỉa hè ở trung tâm thành phố, cho thấy trong khi vỉa hè tại đường Lê Thánh Tôn (đoạn từ tiếp giáp đường Tôn Đức Thắng đến đường Phạm Hồng Thái), hai bên vỉa hè theo người dân phản ánh còn rất tốt, nhưng cũng đã bị xới tung lên, còn máy xúc, đá granite... chất kín vỉa hè. Tài liệu về đấu thầu cho thấy, gói thầu này có 5 đơn vị tham gia dự thầu. Ngày 19/12/2024, Ban QLDA Q1 phê duyệt Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Nghiệp Phát là đơn vị trúng thầu, với giá trúng thầu hơn 13,8 tỷ đồng (thời gian thực hiện hợp đồng 240 ngày). Còn vỉa hè đường Lý Tự Trọng (đoạn từ tiếp giáp ngã sáu Phù Đổng và điểm cuối tiếp giáp đường Tôn Đức Thắng) cũng đang trong tình trạng tương tự. Gói thầu này cũng có 5 đơn vị dự thầu. Ngày 27/12/2024, Ban QLDA Q1 phê duyệt Liên danh Công ty TNHH Xây dựng và Sản xuất vật liệu Vĩnh Phúc - Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Tuấn Nghĩa trúng thầu với giá hơn 17,8 tỷ đồng (thời gian thực hiện 270 ngày).

Khởi công, thi công rồi... để đó, vật liệu chất thành đống

Rồi vỉa hè tại các tuyến đường Tôn Thất Đạm, đường Pasteur... (đoạn tiếp giáp đường Võ Văn Kiệt) cũng đang trong tình trạng tương tự. Các tuyến vỉa hè trên thuộc Dự án cải tạo, nâng cấp 5 vỉa hè P.Bến Nghé (giai đoạn 2024 - 2025), gồm: Vỉa hè đường Công xã Paris (2 bên, dài 270m), vỉa hè đường Ngô Đức Kế (2 bên, dài 399m), vỉa hè đường Hàn Thuyên (1 bên dài 250m), vỉa hè đường Thi Sách (2 bên, dài 950m), vỉa hè đường Pasteur (2 bên, dài hơn 1.900m). Tổng mức đầu tư xây dựng hơn 37,5 tỷ đồng (chi phí xây dựng hơn 29,1 tỷ đồng). Tại dự án này, ngày 27/12/2024, Ban QLDA Q1 đã phê duyệt Công ty TNHH san lấp và xây dựng Lê Nguyễn (Công ty Lê Nguyễn) trúng thầu thi công với giá trúng thầu hơn 22,2 tỷ đồng.

Theo hồ sơ đấu thầu, Công ty Lê Nguyễn trong giai đoạn đang thi công những dự án nâng cấp vỉa hè tại Q1, thì cũng trúng gói thầu nạo vét các tuyến rạch trên địa bàn Q7, với tổng giá trị hơn 32 tỷ đồng. Trong khi đó, Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Tuấn Nghĩa cũng đang trúng gói thầu xây lắp trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc hơn 9,8 tỷ đồng.

Cũng theo tài liệu đấu thầu, đơn vị lập Báo cáo đánh giá E-HSDT (báo cáo đánh giá hồ sơ dự thầu qua mạng là biên bản ghi nhận sự đánh giá về hồ sơ dự thầu theo tiêu chuẩn đánh giá kỹ thuật) của tất cả các dự án trên là hai doanh nghiệp: Công ty TNHH Tư vấn xây dựng thương mại Hoàng Gia Phát, hoặc Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Phát Phú Thành. Trong đó cho thấy "Tổ chuyên gia đấu thầu" của 2 doanh nghiệp này có 4 người, nhưng đã xử lý hàng loạt hồ sơ dự thầu chỉ trong thời gian tháng 11/2024. Hai doanh nghiệp trên đã ban hành Báo cáo đánh giá E-HSDT trong cuối tháng 11 và đầu tháng 12/2024 để Ban QLDA Q1 ban hành các quyết định phê duyệt nhà thầu.

Công trình "trùm bạt" để đó biết đến bao giờ? (Hình ảnh do phóng viên vừa thực hiện đầu tháng 5/2025)

Một vấn đề đáng quan tâm nữa là "Cùng ngày hàng loạt quyết định phê duyệt dự án" được ký. Theo tài liệu cho thấy: Ngày 25/10/2024, UBND Q1 đã đồng loạt ký nhiều quyết định phê duyệt các dự án cải tạo, nâng cấp vỉa hè của các tuyến đường trên địa bàn quận. Thống kê sơ bộ cho thấy, có khoảng 10 quyết định phê duyệt dự án đã được ký (cùng ngày) với tổng mức đầu tư hơn 244 tỷ đồng. Các quyết định, gồm: Quyết định số 3855 về cải tạo vỉa hè đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa 14,7 tỷ đồng; Quyết định số 3858 về cải tạo, nâng cấp 5 vỉa hè P.Bến Nghé 37,5 tỷ đồng; Quyết định số 3854 về cải tạo, nâng cấp vỉa hè đường Lê Thánh Tôn hơn 20 tỷ đồng; Quyết định số 3856 về cải tạo, nâng cấp vỉa hè đường Lý Tự Trọng hơn 24,9 tỷ đồng; Quyết định 3852 về cải tạo, nâng cấp 2 vỉa hè đường Yersin (2 bên, dài 1.191m và Cô Giang 2 bên, dài 1.231m hơn 17,4 tỷ đồng); Quyết định 3851 về cải tạo, nâng cấp 4 vỉa hè P.Bến Thành, P.Bến Nghé hơn 13,7 tỷ đồng; Quyết định số 3857 về cải tạo, nâng cấp vỉa hè đường Nguyễn Thị Minh Khai hơn 41,7 tỷ đồng...

Thêm một điểm đáng chú ý nữa là quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi; Thẩm tra báo cáo; Khảo sát xây dựng; Tư vấn giám sát địa hình; Đánh giá hồ sơ dự thầu của tất cả các dự án trên đều tập trung vào 2 nhóm doanh nghiệp. Cụ thể: theo các quyết định phê duyệt dự án đầu tư cho thấy nếu "Hồ sơ Báo cáo kinh tế - kỹ thuật" của dự án do Công ty TNHH MTV Xây dựng Lộc An Phú lập thì đơn vị thẩm tra là Công ty TNHH Xây dựng và sự kiện AT; Nhà thầu khảo sát xây dựng: Công ty TNHH MTV Dịch vụ Tư vấn xây dựng An Thảo và nhà thầu tư vấn giám sát khảo sát địa hình là Công ty Cổ phần Đô thị Việt.

(Còn tiếp...)

Nhóm phóng viên