Bài 2: Đông Nam Bộ - vùng đất đổi mới của nông nghiệp công nghệ cao

Vai trò của nông nghiệp công nghệ cao

Giữa những guồng quay hối hả của các ngành công nghiệp nặng, Đông Nam Bộ vẫn giữ cho mình mảng xanh quý giá, một nền nông nghiệp năng động, đang từng bước khoác lên “chiếc áo mới” của công nghệ cao. Nếu ví vùng đất này như một bản giao hưởng kinh tế, thì nông nghiệp công nghệ cao chính là những nốt nhạc tươi mới, ngân vang giai điệu đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.

Nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) không còn là một khái niệm xa xỉ mà đã trở thành đòn bẩy đưa kinh tế tư nhân Đông Nam Bộ vươn lên phát triển mạnh mẽ. Ngoài những dây chuyền sản xuất hiện đại hay cánh đồng quản lý bằng thiết bị cảm biến thông minh, nền nông nghiệp khu vực này còn tạo thêm mảng xanh, sạch, minh bạch và có khả năng cạnh tranh quốc tế. Mỗi trang trại, mỗi hợp tác xã giờ đây giống như một phòng thí nghiệm sống, nơi kỹ sư, nông dân và doanh nghiệp cùng nhau kiến tạo nên những “trái ngọt” đạt chuẩn toàn cầu, đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe của thị trường trong và ngoài nước, đồng thời thích ứng với biến đổi khí hậu khốc liệt.

Vùng trồng nguyên liệu có truy xuất nguồn gốc của Tổng Công ty 939 tại Long Thành, Đồng Nai

Khu vực Đông Nam Bộ được ví như chiếc rổ ngọt lành, hội tụ những sản phẩm nông sản đặc trưng, với nhiều mặt hàng chủ lực ngày càng khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Trái cây xuất khẩu đã trở thành thế mạnh của Đồng Nai, Bình Phước, với những trái xoài, chôm chôm, sầu riêng vươn ra thế giới, có mặt ở những thị trường khó tính như Mỹ, EU, Nhật Bản. Trong lĩnh vực thủy sản, Bà Rịa - Vũng Tàu nổi lên như một “cánh đồng tôm cá công nghệ cao” với các ao nuôi tự động, đảm bảo an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, tạo lợi thế cạnh tranh xuất khẩu.

Nhiều sản phẩm hữu cơ, dược liệu, OCOP, các sản phẩm từ tinh dầu, trà thảo mộc không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn góp phần phát triển kinh tế xanh, nâng cao giá trị gia tăng và đáp ứng xu hướng tiêu dùng bền vững.

Tại Tây Ninh, ông Phạm Hùng Thái - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh khẳng định: “NNCNC là hướng phát triển mục tiêu nhằm nâng cao giá trị gia tăng, thúc đẩy phát triển bền vững và đưa sản phẩm của Tây Ninh vươn ra thị trường quốc tế”. Hiện tỉnh đã quy hoạch và triển khai 122 dự án NNCNC, trở thành điểm sáng trong bức tranh đổi mới. Đặc biệt, liên danh De Heus - Hùng Nhơn đã triển khai 7 dự án với tổng vốn đầu tư hơn 2.500 tỷ đồng, xây dựng mô hình chuỗi giá trị khép kín từ nông trại đến bàn ăn, góp phần đưa nông nghiệp Tây Ninh hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp số Bình Phước sử dụng xe phun hiện đại (bình chứa 1.000 lít), có thể rửa nước mưa, phun thuốc dập dịch trên 10-15ha mỗi buổi sáng, chỉ cần 1 người lái và camera giám sát

Trao đổi với chúng tôi, ông Phạm Trọng Nghĩa - Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Tây Ninh chia sẻ: “Đưa NNCNC lên tầm cao mới trong thời kỳ chuyển đổi số đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nông dân. Hội Doanh nhân trẻ Tây Ninh đã và đang đồng hành cùng tỉnh, tập trung hỗ trợ hội viên, doanh nghiệp tiếp cận công nghệ, xây dựng chuỗi giá trị, phát triển vùng nguyên liệu và nâng cao năng lực cạnh tranh. Đây chính là nền tảng quan trọng để NNCNC trở thành cú hích thúc đẩy kinh tế nông nghiệp Tây Ninh phát triển mạnh mẽ hơn nữa.”

Đẩy mạnh sản xuất, chế biến và xuất khẩu nông sản

Để tạo bước đột phá cho ngành nông nghiệp, ngày 31/5/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 79/CĐ-TTg, yêu cầu các bộ, ngành và địa phương chủ động triển khai các biện pháp nhằm bảo đảm sản xuất, chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu nông sản. Thủ tướng chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong nông nghiệp; chú trọng đưa vào sử dụng các giống cây trồng, vật nuôi mới có năng suất, chất lượng cao, thích ứng biến đổi khí hậu; đồng thời tập trung phát triển công nghệ bảo quản và chế biến sâu, đặc biệt đối với các mặt hàng trái cây và nông sản có giá trị kinh tế cao. Ngoài ra, Thủ tướng yêu cầu đa dạng hóa sản phẩm, chuyển dần từ xuất khẩu thô sang xuất khẩu tinh chế, nâng cao giá trị gia tăng, thúc đẩy sản xuất theo chuỗi, xây dựng mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và đảm bảo an toàn thực phẩm.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Phước Trần Tuyết Minh thăm cơ sở chế biến hạt điều Vinahe

Bộ Công Thương được giao chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan và các địa phương đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, triển khai các chương trình kết nối, tổ chức tuần lễ nông sản, hội chợ hàng Việt, khai thác tối đa tiềm năng của thị trường trong nước. Đồng thời, Bộ chỉ đạo Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam và các hệ thống phân phối tăng cường quảng bá và tiêu thụ sản phẩm trong nước, ưu tiên hỗ trợ tiêu thụ nông sản địa phương (như lúa gạo, rau quả: sầu riêng, vải, nhãn, xoài, thanh long…) khi bước vào vụ thu hoạch chính.

Tại Bình Phước, Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp số Bình Phước đã ứng dụng nền tảng AutoAgri, giúp kết nối sản phẩm từ ruộng điều và vườn cây ăn trái ra thị trường toàn cầu. Nông trại Thiên Nông triển khai công nghệ 5.0 với hệ thống tưới tiêu tự động, điện mặt trời áp mái và truy xuất nguồn gốc QR Code, biến thương hiệu “Bơ ông Hoàng” và tiêu organic thành “thẻ thông hành” vào các siêu thị lớn. TP.HCM cũng đang đi đầu với Khu Nông nghiệp Công nghệ cao Củ Chi và Trung tâm Công nghệ Sinh học, nơi tập trung nghiên cứu và chuyển giao các giống cây trồng, công nghệ bảo quản và quy trình sản xuất hiện đại.

Ông Nguyễn Hoàng Đạt - Giám đốc Công ty TNHH Vinahe (Bình Phước) cho biết: “Để phát triển bền vững và đưa nông sản Việt Nam vươn xa, doanh nghiệp nhỏ và vừa cần chú trọng ứng dụng công nghệ cao, đồng thời phải có quy trình sản xuất truy xuất nguồn gốc, đảm bảo chất lượng sản phẩm. Hiện nay tại Vinahe đang tập trung vào các giải pháp số hóa quy trình sản xuất, liên kết các hợp tác xã và nông hộ để tạo ra những sản phẩm có giá trị gia tăng cao, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu.”

Để ngành NNCNC phát triển bền vững, nhiều khó khăn vẫn cần được tháo gỡ. Quy hoạch vùng nguyên liệu còn manh mún khiến doanh nghiệp khó xây dựng được chuỗi nguyên liệu ổn định, dẫn đến phụ thuộc thương lái và thị trường. Liên kết sản xuất và tiêu thụ còn lỏng lẻo, dễ đứt gãy khi giá cả biến động. Giá vật tư đầu vào tăng cao, cùng các rào cản thương mại từ thị trường xuất khẩu lớn, đang gây áp lực không nhỏ lên vai doanh nghiệp và nông dân.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa là những mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị NNCNC hiện vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn về vốn, công nghệ và khả năng tiếp cận thị trường. Trong khi đó, tại Đồng Nai, 275 chuỗi liên kết đã hình thành, quy tụ hơn 127 doanh nghiệp, 70 hợp tác xã và hơn 15.300 hộ dân, tạo thành “tấm lưới vàng” kết nối sản phẩm với thị trường trong nước và quốc tế;

Bình Dương đang tích cực tháo gỡ bài toán “6 nhà” (Nhà nước, Nhà nông, Doanh nghiệp, Nhà khoa học, Ngân hàng và Nhà phân phối) để hạn chế tình trạng “được mùa rớt giá”;

Bình Phước đẩy mạnh phát triển đa giá trị từ cây cao su, điều, hồ tiêu và các loại cây ăn trái, biến mỗi sản phẩm thành một “viên ngọc thô” được mài giũa để tỏa sáng trên thị trường quốc tế.

Riêng Đồng Nai và Tây Ninh đang chủ động tăng cường liên kết vùng sản xuất và đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch sang Mỹ, EU, Nhật Bản, từng bước xây dựng thương hiệu quốc gia cho nông sản Đông Nam Bộ.

Giữa bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số mạnh mẽ, vùng Đông Nam Bộ đang chuyển mình từ những cánh đồng truyền thống sang những trang trại công nghệ cao, từ hợp tác xã nhỏ lẻ thành “nhà máy xanh” hiện đại. Dẫu còn nhiều khó khăn, nhưng với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, chính sách đồng bộ và sự đồng hành của doanh nghiệp, vùng đất này chắc chắn sẽ bứt phá mạnh mẽ, đưa những “trái ngọt” nông sản Việt vươn cao trên thị trường quốc tế.

(Còn nữa)

Bài 3: Logistics 'Xương sống' kinh tế tư nhân vùng Đông Nam Bộ

Bài 1: Vùng Đông Nam Bộ ‘mỏ vàng’ của kinh tế tư nhân

(PLVN) - Vùng Đông Nam Bộ được ví như bản hòa tấu tăng trưởng, nơi cỗ máy kinh tế tư nhân vươn mạnh trên sân ga đổi mới, trở thành vùng đất “vàng” giúp doanh nghiệp bứt phá và đóng góp lớn cho kinh tế vùng trọng điểm.

Những bánh xe lớn của kinh tế tư nhân

Giống như cỗ máy tăng trưởng đang sải bước giữa sân ga đổi mới, vùng Đông Nam Bộ những năm gần đây hiện lên như trái tim kinh tế của đất nước, một trung tâm công nghiệp, thương mại, logistics đầy sôi động. Trên dải đất chỉ chiếm 9% diện tích và 20% dân số cả nước, hiện vùng đất này đang thường xuyên duy trì hơn 30% GDP, gần 45% tổng thu ngân sách nhà nước và hơn 32% kim ngạch xuất khẩu.

Duy Khương