Bài 1: Xử lý tài sản công dôi dư – bước đi quyết liệt từ chủ trương đến thực tiễn

Việc bố trí trụ sở làm việc và xử lý tài sản công dôi dư sau sáp nhập đang được khẩn trương thực hiện. Ảnh Internet.

Không thể để “nguồn lực bị lãng phí”

Sau gần một thập kỷ triển khai chủ trương cải cách tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, hàng loạt nghị quyết quan trọng của Đảng đã được ban hành, thể hiện rõ quyết tâm chính trị và đường lối nhất quán trong cải cách thể chế.

Từ Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, đến Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã, và mới đây nhất là Nghị quyết số 60-NQ/TW về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã đều cho thấy rõ mục tiêu tinh giản biên chế, nâng cao hiệu quả quản trị, đồng thời kiến tạo không gian phát triển mới cho các bộ, ngành, địa phương.

Việc thực hiện các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính, cùng với việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang được các cấp, ngành, tỉnh ủy, thành ủy triển khai khẩn trương. Một trong những vấn đề lớn được đặc biệt quan tâm là việc bố trí trụ sở làm việc và xử lý tài sản công dôi dư sau sáp nhập. Trung ương đã chỉ đạo quyết liệt, hướng dẫn cụ thể để đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực này, tránh lãng phí.

Tại Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh rằng việc sắp xếp đơn vị hành chính không chỉ nhằm giảm chi phí, mà mục tiêu sâu xa hơn là tạo dư địa phát triển cho từng địa phương. Một bộ máy tinh gọn sẽ giúp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, đến gần dân hơn, phục vụ người dân tốt hơn. Tổng Bí thư cũng chỉ rõ quan điểm “không để lãng phí”, yêu cầu ưu tiên sử dụng trụ sở dôi dư để cải tạo thành trường học, cơ sở y tế, công trình văn hóa, thể thao phục vụ cộng đồng.

Thực tế cho thấy, sau các đợt sắp xếp, sáp nhập xã, huyện và đơn vị sự nghiệp công lập theo các nghị quyết của Trung ương, số lượng lớn trụ sở, đất đai và trang thiết bị trở thành tài sản công không còn nhu cầu sử dụng.

Báo cáo tại Phiên họp thứ 46 ngày 5/6/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho thấy, trong tổng số 38.182 trụ sở công cấp tỉnh tại 52 địa phương đã thực hiện sắp xếp (trừ 11 địa phương giữ nguyên), hiện có 4.226 trụ sở dôi dư cần xử lý theo đúng quy định pháp luật. Con số này cho thấy quy mô tài sản công chưa được sử dụng là rất lớn – không chỉ về số lượng mà còn về giá trị tài chính và tiềm năng khai thác phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Nếu được quản lý bài bản và khai thác hợp lý, đây hoàn toàn có thể trở thành nguồn lực quan trọng để cải thiện cơ sở hạ tầng địa phương, đặc biệt là trong bối cảnh ngân sách nhà nước còn hạn hẹp. Việc tận dụng các trụ sở dôi dư để cải tạo thành trường học, trạm y tế, trung tâm văn hóa, thể thao… sẽ không chỉ giảm áp lực đầu tư công mà còn đáp ứng kịp thời nhu cầu thiết yếu của người dân tại chỗ.

Tuy nhiên, thực tế đang đặt ra một nghịch lý: Nhiều tài sản công dôi dư lại đang bị bỏ không, không được kiểm kê đầy đủ, chưa có phương án sử dụng hoặc xử lý rõ ràng, dẫn đến tình trạng hoang hóa, xuống cấp nhanh chóng.

Hạ tầng bỏ trống lâu ngày không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà còn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn, thậm chí bị lấn chiếm, sử dụng sai mục đích. Khi cần đưa vào sử dụng lại, chi phí cải tạo thường bị đội lên đáng kể, gây áp lực tài chính mới và làm chậm tiến độ thực hiện các mục tiêu phát triển.

Ý chí cải cách cần đi liền với hành động quyết liệt

Để bảo đảm quản lý tài sản công minh bạch, hiệu quả và tiết kiệm, đồng thời cải thiện hạ tầng phục vụ đời sống Nhân dân, ngày 1/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 80/CĐ-TTg – một chỉ đạo cấp thiết yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương rà soát, lập phương án và xử lý dứt điểm tài sản công dôi dư. Công điện nêu rõ: chậm trễ không chỉ gây lãng phí mà còn cản trở hiệu quả sử dụng nguồn lực công cho phát triển kinh tế - xã hội.

Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ, trách nhiệm cụ thể cho từng bộ, ngành trung ương, ban thường vụ cấp tỉnh; phân công một đồng chí Phó Thủ tướng trực tiếp chỉ đạo triển khai, đôn đốc; xử lý vướng mắc trong quá trình thực hiện; thành lập các đoàn công tác kiểm tra, hướng dẫn trực tiếp tại các cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương có khối lượng trụ sở, cơ sở vật chất lớn, tính chất phức tạp, tiến độ xử lý chậm.

Tại Công điện, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu, căn cứ điều kiện về trụ sở hiện có, hạ tầng giao thông, phương tiện đi lại, hạ tầng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, có thể bố trí duy trì làm việc tại nhiều trụ sở trong giai đoạn đầu sắp xếp đơn vị hành chính, nhằm bảo đảm công tác quản lý nhà nước tại các địa bàn sáp nhập, giảm khó khăn về di chuyển, sinh hoạt của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động; không để ảnh hưởng, gián đoạn việc cung cấp các dịch vụ công cho người dân.

Có thể nói, giải pháp đã có, chỉ đạo đã rõ, tinh thần cải cách đã được khẳng định. Điều cần thiết nhất lúc này là sự vào cuộc mạnh mẽ, nghiêm túc và trách nhiệm cụ thể từ các bộ, ngành và chính quyền địa phương. Mỗi trụ sở bỏ hoang, mỗi mảnh đất bị lãng phí đều là sự phản ánh của tư duy quản lý trì trệ, né tránh trách nhiệm – đi ngược lại với tinh thần đổi mới mà Đảng, Nhà nước và nhân dân đang kỳ vọng.

Sắp xếp lại bộ máy không chỉ là thu gọn cơ học, mà là tạo dựng một nền hành chính hiện đại, hiệu quả, gắn bó với người dân. Và trong tiến trình ấy, việc sử dụng hiệu quả tài sản công dôi dư chính là một phép thử lớn cho năng lực tổ chức, tầm nhìn phát triển và tinh thần phụng sự của các cấp, các ngành trên cả nước.

Thùy Linh