Bài 1: Đích đến là hạnh phúc của người dân

Tiết kiệm kinh phí cho dân

Báo cáo tổng kết việc thực thi Nghị quyết số 18-NQ/TW chỉ ra rằng “chi thường xuyên cho bộ máy chiếm tới gần 70% tổng chi ngân sách nhà nước (trong khi con số này ở nhiều nước chỉ khoảng 48 - 50%). Nguồn chi cho bộ máy nhà nước đã chiếm tới 2/3 tổng chi ngân sách, không còn đủ nguồn lực để đầu tư phát triển, an sinh xã hội... Tính đến ngày 1.2.2025, Việt Nam có tổng 696 đơn vị hành chính cấp huyện. Tính chung bình quân mỗi năm, ngân sách phục vụ cho chính quyền một huyện từ 500 - 1.000 tỷ đồng sẽ tiết kiệm được 348.000 - 696.000 tỷ đồng/năm. Đây là con số không hề nhỏ, đủ nguồn lực để hỗ trợ cho chính quyền cơ sở (cấp xã) và có thêm nguồn lực chi cho đầu tư phát triển và an sinh xã hội.

Bỏ cấp huyện, tính chung cả nước mỗi năm sẽ tiết kiệm được hàng trăm nghìn tỷ đồng. Người dân chúng tôi tin tưởng ngoài chính sách miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến hết trung học phổ thông công lập trên phạm vi cả nước, thời điểm thực hiện từ đầu năm học mới 2025 - 2026 (tháng 9.2025 trở đi), nhiều chính sách an sinh xã hội khác sẽ được Đảng, Nhà nước quan tâm - bà Lê Vân, thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định kỳ vọng.

Cử tri xã Thạch Mỹ, huyện Lộc Hà, Hà Tĩnh bỏ phiếu về chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp tỉnh giai đoạn 2023 - 2025. Ảnh: Lộc Hà

Qua các diễn đàn cho thấy, đại đa số cử tri và người dân phấn khởi tin tưởng tuyệt đối vào chủ trương bỏ cấp hành chính cấp huyện. Tổng Bí thư Tô Lâm đã thẳng thắn chỉ rõ trong bài viết “Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả”: tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vẫn còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối; hiệu lực, hiệu quả hoạt động chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ… Việc tách - nhập đơn vị hành chính là chuyện bình thường tại các quốc gia trên thế giới cũng như trong nước nhằm thích ứng với thay đổi về kinh tế, chính trị, xã hội. Tuy nhiên, bỏ đi một cấp hành chính thì từ khi giành độc lập (sau Cách mạng tháng 8.1945) đến nay chưa có tiền lệ trong thực tiễn ở Việt Nam. Về mặt chủ trương, người dân đồng lòng, tin tưởng ủng hộ bởi trong giai đoạn hiện nay, việc tồn tại cấp hành chính trung gian không còn phù hợp nữa. Nhất là khi một phương thức sản xuất mới đã được hình thành đó chính là phương thức sản xuất số.

Chúng tôi đồng tình ủng hộ và tin tưởng rằng chủ trương bỏ cấp chính quyền cấp huyện sẽ thành công tốt đẹp, tháo “điểm nghẽn” cho công tác quản lý hành chính nhà nước, khắc phục các hạn chế như người đứng đầu Đảng ta đã chỉ ra. Đặc biệt, bỏ đi cấp trung gian thì mặt được dễ thấy ngay là tiết kiệm hàng nghìn tỷ cho ngân sách. Tiền ngân sách suy cho cùng là tiền của dân. Chúng tôi cũng mong muốn đồng tiền của mình sẽ được sử dụng “hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”, tránh tham nhũng, lãng phí - ông Đoàn Nguyễn Xuân Linh, thành phố Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh khẳng định.

Hướng mạnh về cơ sở

Phương châm “hướng mạnh về cơ sở” từ lâu đã không còn bó gọn trong hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội mà ngay trong hoạt động của Đảng, chính quyền từ Trung ương đến địa phương rất rõ ràng. Đặc biệt, mới đây nhất, phương châm này chính là tinh thần làm luật được Quốc hội thực hiện rõ nét tại Kỳ họp bất thường lần thứ Chín vừa qua. Các luật, nghị quyết được thông qua tại kỳ họp thể hiện rất rõ phương châm “hướng mạnh về cơ sở”, tạo hành lang pháp lý để “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Việc bỏ cấp chính quyền cấp huyện cũng là một giải pháp thực hiện phương châm “hướng mạnh về cơ sở”, bỏ cấp trung gian.

Ngay từ đầu, Tổng Bí thư đã chỉ đạo rất rõ ràng: "Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm." Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp bất thường lần thứ Chín là một minh chứng điển hình. Kết luận 127 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư vừa qua chủ trương bỏ cấp huyện cũng là giải pháp hiện thực hóa phương châm chỉ đạo của Tổng Bí thư cũng như tâm tư nguyện vọng của cử tri và Nhân dân: hướng về cơ sở, tập trung cho cơ sở. Hy vọng sau khi bỏ cấp huyện, HĐND cấp xã sẽ được phân quyền rõ ràng hơn trong việc ban hành các cơ chế, chính sách tổ chức thực thi pháp luật trên địa bàn để phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống của Nhân dân ở địa phương - bà Nguyễn Thị Thùy, Phó Trưởng ban Kinh tế - Xã hội, HĐND huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh chia sẻ.

Theo Trưởng phòng Tư pháp UBND thị xã Hồng Lĩnh, tỉnh Hà Tĩnh Lê Hồng Hạnh, Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo rõ quyết tâm: đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân công với tinh thần "5 rõ". Trong “5 rõ” đó thì “rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ kết quả” rất dễ chỉ mặt, điểm tên. Tuy nhiên, để “rõ trách nhiệm” thì rất khó, bởi đây là vấn đề liên quan đến khâu thể chế. Trong khi thể chế lại là “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn”. Sau khi Hiến pháp được sửa đổi, cần nhất là rà soát cụ thể quy định của luật, hướng dẫn liên quan để điều chỉnh kịp thời, tạo tiền đề pháp lý cho chính quyền xã có cơ chế chủ động, sáng tạo và tự chịu trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ; đồng thời, bảo đảm sự tương tác, trách nhiệm rõ ràng giữa các chủ thể trong việc phân quyền, phân cấp và ủy quyền.

Kỳ vọng về một chính quyền gần dân, hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả đã, đang và sẽ trở thành hiện thực trong tương lai không xa khi thực hiện lộ trình sáp nhập tỉnh, bỏ huyện, sáp nhập xã. Ngoài sẽ tiết kiệm được một nguồn lực lớn về ngân sách để phát triển, sâu xa nhất đó chính là bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của Nhân dân. Sau sắp xếp sẽ có một đội ngũ cán bộ cấp cơ sở được đào tạo bài bản, đáp ứng phương thức sản xuất số để phục vụ chuyên nghiệp các nhu cầu của người dân, tổ chức. Đi kèm với đó, chủ trương hướng mạnh về cơ sở cũng sẽ là điểm cộng rút ngắn quãng đường của chính sách từ Trung ương về đến người dân, doanh nghiệp thay vì đi loanh quanh nhiều tầng nấc, nhiều cửa, nhiều đầu mối như “điểm nghẽn” mà người đứng đầu Đảng ta đã chỉ ra.

Bình Nguyên - Trà Giang