Bắc Ninh tiên phong phát triển công nghiệp bán dẫn: Bài 3 - Kiến tạo hệ sinh thái kiểu mẫu

Dành nguồn lực ưu tiên

Theo đồng chí Vương Quốc Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh, việc ban hành Nghị quyết về thu hút người học ngành bán dẫn và trí tuệ nhân tạo thể hiện tầm nhìn chiến lược của tỉnh trong việc nhanh chóng xây dựng lực lượng nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển công nghiệp bán dẫn tại địa phương và trên toàn quốc. Với mục tiêu trở thành trung tâm phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và hệ sinh thái bán dẫn hàng đầu Việt Nam, Bắc Ninh luôn trăn trở làm sao để có chính sách sát thực, đột phá nhằm phát triển nguồn nhân lực tài năng. Tỉnh xác định khi có nhân lực sớm thì doanh nghiệp sẽ sớm đạt được mục tiêu phát triển công nghiệp bán dẫn, từ đó hoạt động hiệu quả hơn, góp phần thúc đẩy sự phát triển chung của tỉnh.

Một góc Khu công nghiệp Quang Châu.

Xuất phát từ định hướng đó, Nghị quyết 05 được ban hành với những chính sách đặc thù nhằm thu hút ngày càng nhiều người học nghề, đồng thời thể hiện nỗ lực lớn của tỉnh trong việc bảo đảm nguồn ngân sách. Dự kiến, Bắc Ninh sẽ chi hơn 1 nghìn tỷ đồng để hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, không chỉ cho sinh viên trong tỉnh mà còn sinh viên ngoài tỉnh theo học tại trường đại học, cao đẳng chuyên ngành bán dẫn tại Bắc Ninh - một chính sách hiếm thấy ngay cả ở các quốc gia tiên tiến. Để có được nguồn kinh phí này, tỉnh đã phải thực hiện tiết kiệm chi tiêu, khai thác các nguồn lực và dành ngân sách hợp lý nhằm bảo đảm hiệu quả triển khai.

Các nghị quyết hỗ trợ đào tạo nhân lực ngành công nghệ bán dẫn đã được các sở, ban, ngành và cơ quan liên quan tổ chức thực hiện kịp thời, hiệu quả, nhận được sự đánh giá cao từ người học, nhà giáo, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và Nhân dân. Những chính sách này đặc biệt khuyến khích học sinh, sinh viên có hoàn cảnh khó khăn người dân tộc thiểu số, thuộc hộ nghèo, cận nghèo, người khuyết tật, người không có nguồn nuôi dưỡng… theo học các chương trình chất lượng cao ở trình độ trung cấp, cao đẳng, đại học ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo ngay tại địa phương. Em Nguyễn Văn Nam, sinh viên Trường Cao đẳng Công nghiệp Bắc Ninh chia sẻ: “Hiện em đang theo học ngành tự động hóa. Trường gần nhà, em không phải tốn nhiều chi phí, buổi tối vẫn được ở nhà và còn được hỗ trợ thêm kinh phí. Ra trường em có cơ hội việc làm cao, thu nhập ổn định nên yên tâm học tập”.

Phấn đấu dẫn đầu thực hiện Nghị quyết 57

Nghị quyết số 57-NQ/TW do Bộ Chính trị ban hành ngày 2/12/2024 là một nghị quyết chuyên đề đặc biệt quan trọng, được ví như “khoán 10” trong lĩnh vực đột phá về khoa học và công nghệ. Việc ban hành nghị quyết đã tạo nên một làn gió mới, một cú huých mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển khoa học, công nghệ trên phạm vi toàn quốc. Tỉnh Bắc Ninh xác định rõ vai trò tiên phong trong việc thực hiện Nghị quyết 57 và đang nỗ lực triển khai nhiều giải pháp cụ thể, trong đó tập trung phát triển nhân lực ngành bán dẫn được xem là hướng đi hiệu quả và thiết thực nhất.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Bắc Ninh đã dành ít nhất 5% quỹ đất tại mỗi khu công nghiệp cho các doanh nghiệp khoa học công nghệ, đồng thời áp dụng chính sách ưu đãi về thuế. Tỉnh cũng đang xây dựng một khu công nghiệp chuyên biệt dành riêng cho doanh nghiệp khoa học công nghệ với các chính sách đặc thù nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư và phát triển. Khi khu công nghiệp này cho thấy tín hiệu tích cực và hiệu quả rõ rệt, tỉnh sẽ từng bước nhân rộng mô hình để lan tỏa tác động.

Bắc Ninh đã thu hút các trường đại học uy tín như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Tài nguyên và Môi trường… xây dựng tại địa bàn; ký kết thỏa thuận hợp tác với bốn tập đoàn lớn gồm Viettel, Công ty cổ phần Tập đoàn T&T, Tập đoàn Vingroup và Công ty cổ phần FPT, những đơn vị có tiềm lực mạnh, giàu kinh nghiệm và sở hữu đội ngũ nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin và phần mềm. Theo thỏa thuận, UBND tỉnh cam kết hỗ trợ, hướng dẫn các doanh nghiệp thực hiện đầy đủ thủ tục, quy trình triển khai dự án đúng tiến độ; đồng hành cùng đối tác của FPT trong công tác thỏa thuận, bồi thường, giải phóng mặt bằng và chuẩn bị mặt bằng sạch để sớm khởi công xây dựng các dự án. Bắc Ninh cũng tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp làm việc với cơ quan chuyên môn, nghiên cứu thực trạng và nhu cầu đổi mới sáng tạo tại địa phương. Sau khi ký kết, các bên đã nhanh chóng vào cuộc, triển khai các nội dung hợp tác. Đồng thời, tỉnh yêu cầu các sở, ngành liên quan nghiên cứu và hỗ trợ xây dựng trung tâm đào tạo công nghệ của các doanh nghiệp theo đúng tinh thần Nghị quyết 57.

Rà soát, phát huy hiệu quả chính sách

Nghị quyết của HĐND tỉnh Bắc Ninh về hỗ trợ đào tạo nhân lực ngành công nghệ bán dẫn là chính sách tiên phong trong cả nước, mang tính chuyên biệt cao nhằm phát triển nguồn nhân lực cho ngành bán dẫn. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng các chính sách đặc thù hiện nay vẫn còn mang tính cục bộ, vùng miền; có những chính sách tương đồng nhưng mức hỗ trợ và quy trình thực hiện lại khác nhau, đặc biệt là đối với nhà giáo, học sinh, sinh viên. Sau khi sáp nhập hai tỉnh, một số nội dung hỗ trợ phù hợp với địa bàn này nhưng chưa thực sự phù hợp với địa bàn khác, đặt ra yêu cầu cần rà soát, điều chỉnh để đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả.

Sinh viên được đào tạo tại Công ty trách nhiệm hữu hạn Khoa học kỹ thuật Goertek Vina (Khu công nghiệp Quế Võ) theo mô hình liên kết.

Trong giai đoạn 2025-2030, Bắc Ninh đặt mục tiêu trở thành trung tâm công nghiệp bán dẫn hàng đầu miền Bắc và cả nước. Với mục tiêu trên, trước mắt, cần tiếp tục phát huy hiệu quả các chính sách hỗ trợ đào tạo nhân lực, đồng thời khơi dậy vai trò của thanh niên, sinh viên, thế hệ kỹ sư công nghệ cao “made in Bắc Ninh”. Cùng đó, rà soát các chính sách của hai địa phương để chuẩn bị ban hành một nghị quyết mới, tích hợp chung cho phát triển nguồn nhân lực, trong đó ưu tiên ngành công nghệ bán dẫn. Theo đồng chí Đoàn Xuân Thanh, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo, nghị quyết mới về hỗ trợ đào tạo nhân lực ngành công nghệ bán dẫn dự kiến sẽ được trình vào cuối năm nay. Nghị quyết này sẽ bao trùm được trên cả hai địa phương Bắc Ninh cũ và Bắc Giang trước đây theo hướng hỗ trợ ở mức cao nhất; đồng thời tập trung sâu vào hỗ trợ liên kết, hợp tác quốc tế. Các trường đào tạo có thể hợp tác với các chuyên gia, trường đại học, cao đẳng ở nước ngoài đào tạo song bằng về chuyên ngành bán dẫn.

Trước cơ hội tham gia vào chuỗi sản xuất chất bán dẫn toàn cầu, nhiều ý kiến đề xuất Bắc Ninh cần có bước đi phù hợp nhưng cũng phải khẩn trương và quyết liệt hơn. Dựa trên Chiến lược Phát triển công nghiệp bán dẫn của Việt Nam và những lợi thế sẵn có, tỉnh cần lựa chọn khâu phù hợp trong ba công đoạn: Thiết kế, chế tạo, đóng gói và kiểm thử. Từ nay đến 2030, Bắc Ninh chú trọng thu hút các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đóng gói và kiểm thử sản phẩm bán dẫn, lĩnh vực phù hợp với năng lực hiện tại của tỉnh. Triển khai linh hoạt các chính sách phát triển công nghiệp bán dẫn của Trung ương, đặc biệt là các chính sách ưu đãi và cơ chế đặc thù. Tỉnh cũng cần chuẩn bị đầy đủ hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội để đáp ứng yêu cầu khắt khe của các doanh nghiệp FDI lĩnh vực bán dẫn.

Ông Nguyễn Cường, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh cho rằng, việc thực hiện tốt Kế hoạch đào tạo nhân lực phục vụ ngành công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo đến năm 2030 là điều kiện tiên quyết để thu hút doanh nghiệp sản xuất chất bán dẫn. Các cơ sở đào tạo nghề trong tỉnh chú trọng đẩy mạnh hợp tác quốc tế, hợp tác với doanh nghiệp để chuẩn hóa quy trình đào tạo đồng thời khuyến khích doanh nghiệp thành lập trung tâm nghiên cứu, hợp tác với các viện nghiên cứu và trường đại học để phát triển công nghệ tiên tiến, sản phẩm mới, từ đó hình thành trung tâm đổi mới sáng tạo trong ngành công nghiệp bán dẫn tại Bắc Ninh.

Như vậy, với định hướng phát triển rõ ràng cùng chính sách tiên phong khi ban hành Nghị quyết của HĐND tỉnh về hỗ trợ đào tạo và thu hút nhân lực ngành công nghệ bán dẫn, Bắc Ninh đang khẳng định vị thế là địa phương đủ năng lực và điều kiện để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Lực lượng này không chỉ đáp ứng nhu cầu lao động trực tiếp cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bán dẫn, trí tuệ nhân tạo mà còn gián tiếp phục vụ các doanh nghiệp vệ tinh, phụ trợ và các đơn vị trong chuỗi sản xuất trong cả nước. Đây chính là đội ngũ nhân lực thể hiện sự chủ động chuẩn bị, đi trước đón đầu, tạo nền tảng vững chắc để Bắc Ninh đẩy mạnh thu hút đầu tư, đặc biệt là những dự án lớn có nhu cầu lao động vượt xa dự báo. Với tầm nhìn chiến lược và bước đi quyết liệt, Bắc Ninh đang từng bước kiến tạo hệ sinh thái công nghiệp công nghệ cao, sẵn sàng hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Nhóm phóng viên kinh tế