Bác Hồ với Báo chí cách mạng Việt Nam

Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc tại Phủ Chủ tịch, năm 1957. Ảnh tư liệu

Bác Hồ với Báo chí cách mạng Việt Nam do tác giả Đoàn Yên Kiều biên soạn, gồm 232 trang với hai phần chính: phần 1 chủ đề Chủ tịch Hồ Chí Minh - người khai sinh và dẫn dắt nền báo chí cách mạng Việt Nam; phần 2 là một số bài viết, bài nói chuyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh về báo chí trong giai đoạn 1919-1969.

Hồ Chí Minh - một nhà báo vĩ đại

Cuốn sách đề cập tới hoạt động báo chí, các bài báo và những đóng góp cho sự nghiệp báo chí của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Về ngòi bút và các tác phẩm báo chí của Hồ Chí Minh, sách chứng minh Người là một cây bút chính luận xuất sắc, điêu luyện, linh hoạt, giàu hình tượng; được trình bày dưới nhiều hình thức: nghiên cứu, bình luận, xã luận, phi lộ của một tờ báo và sơ kết một thời kỳ hoạt động của tờ báo...

Ngòi bút kể chuyện của Hồ Chí Minh cũng rất đặc sắc. Người có thể sử dụng nhiều cách kể chuyện với nhiều độ dài khác nhau, từ viết thư, bút ký, phóng sự, hồi ký, tự thuật, nhập vai, tới tiểu phẩm, truyện ngắn…

Những truyện ngắn, ký và phóng sự của Người được viết có khi rất giản dị, có khi nhiều tầng nghĩa, nhiều hàm ý nhưng đều sinh động, hấp dẫn, nghệ thuật nhuần nhị, cảm xúc sâu sắc, chứa đựng tinh thần lạc quan cách mạng. Độc giả khi đọc xong thấy lắng đọng trong suy nghĩ, đồng thời thôi thúc người ta hành động, chống lại những sự gian dối, phi nghĩa, vô nhân đạo, sẵn sàng quên mình để bảo vệ lẽ phải và những giá trị cao quý của con người.

Tiểu phẩm là thể loại Hồ Chí Minh chọn viết khá nhiều, nhất là đối với thời kỳ từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Tiểu phẩm được Người viết ngắn gọn, sắc nét, vui tươi, dí dỏm mà đả kích kẻ thù sâu cay. Một điều đặc biệt nữa, Hồ Chí Minh còn là nhà báo Việt Nam đầu tiên đưa biếm họa lên báo chí (trên tờ Le Paria, trang bìa Báo Thanh Niên, Báo Việt Nam độc lập…).

Một loại bài viết mới xuất hiện trong những năm 1950-1960 trong các bài báo của Hồ Chí Minh là những bài biểu dương người tốt, việc tốt, phê bình thẳng thắn những người và việc làm chưa tốt… Trong đó bài viết về người tốt việc tốt có sức sống lâu dài trên báo chí. Nhà nghiên cứu Nguyễn Thành nhận định: “Chưa có một người viết báo Việt Nam nào sử dụng thành thạo nhiều thể loại, vận dụng nhiều thứ ngôn ngữ báo chí như Bác Hồ và đạt được thành công tốt đẹp, to lớn như thế; phục vụ cho nhiều đối tượng khác nhau và được mối tình cảm sâu rộng như thế”.

Luôn coi trọng vai trò báo chí

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng vai trò của báo chí trong sự nghiệp cách mạng, luôn coi báo chí là một vũ khí sắc bén, công cụ quan trọng hàng đầu phục vụ đắc lực cho công tác tuyên truyền, cổ động, đoàn kết và tập hợp nhân dân.

Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ phóng viên các cơ quan báo chí trong và ngoài nước tại thủ đô Hà Nội (tháng 5-1968). Ảnh: TTXVN

Luôn coi trọng yếu tố con người trong mọi hoạt động, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận thức rõ tầm quan trọng của việc đoàn kết, tổ chức những người làm báo, quan tâm chỉ đạo tổ chức và phát triển đội ngũ người làm báo cách mạng. Đồng thời, Người đã chỉ đạo xây dựng và ban hành các sắc lệnh, đạo luật về báo chí, làm hành lang pháp lý để báo chí hoạt động và phát triển.

Trong giai đoạn 1945-1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đóng vai trò quan trọng trong việc chỉ đạo và tổ chức hệ thống báo chí nhằm phục vụ công cuộc kháng chiến và kiến quốc. Người đã chỉ đạo thành lập Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, một số cơ quan báo in, đồng thời viết bài và dõi theo hoạt động của nhiều tờ báo in quan trọng.

Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Người đã giao cho nhà báo Xuân Thủy - Chủ nhiệm Báo Cứu quốc đứng ra tổ chức, điều hành công việc tổ chức thành lập Hội Những người viết báo Việt Nam (tiền thân của Hội Nhà báo Việt Nam). Ngày 27-12-1945, gần 100 nhà báo ở Hà Nội họp tại trụ sở Hội Văn hóa cứu quốc (phố Hàng Trống), lập ra Ðoàn Báo chí Việt Nam.

Sự ra đời của Hội Những người viết báo Việt Nam dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh đánh dấu một bước phát triển quan trọng của báo chí cách mạng Việt Nam, tạo điều kiện cho những người làm báo đoàn kết, chia sẻ kinh nghiệm và đóng góp hiệu quả hơn vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Từ sau cột mốc đó, Hồ Chí Minh tham dự và phát biểu tại Đại hội đại biểu lần thứ II (16-4-1959) và lần thứ III (7-9-1962) của Hội Nhà báo Việt Nam, để lại nhiều chỉ dẫn quan trọng cho các nhà báo cách mạng.

Bác Hồ với Báo chí cách mạng Việt Nam khẳng định Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn có quan điểm hết sức cụ thể về vai trò và chức năng của báo chí đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam, cụ thể: Báo chí là vũ khí sắc bén của cách mạng; Báo chí phải phục vụ quần chúng, nói tiếng nói của nhân dân; Báo chí phải gắn liền với thực tiễn cách mạng; Báo chí phải có tính chân thực và giáo dục.

Những quan điểm báo chí của Chủ tịch Hồ Chí Minh được áp dụng thành công trong thực tiễn, chịu ảnh hưởng từ báo chí phương Tây nhưng mang đậm bản sắc Việt Nam, trở thành kim chỉ nam cho nền báo chí cách mạng Việt Nam, có giá trị bền vững cho đến ngày nay (trang 138).

“Trong thời đại công nghệ số, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế của mình, vừa giữ vững định hướng chính trị, vừa đổi mới để phù hợp với nhu cầu thông tin hiện đại. Tinh thần báo chí cách mạng do Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt nền móng vẫn còn nguyên giá trị, nhắc nhở những người làm báo phải luôn giữ vững đạo đức nghề nghiệp, phục vụ lợi ích của đất nước và nhân dân” - trích Bác Hồ với Báo chí cách mạng Việt Nam.

Trong quá trình hoạt động cách mạng, Bác Hồ đã viết hơn 2 ngàn bài với nhiều thể loại, ký trên 174 tên gọi, bí danh và bút danh khác nhau.

Cẩm Điệp