Australia cấm người dưới 16 tuổi dụng mạng xã hội: Thực thi bằng cách nào, có khả thi?

Những người ủng hộ lệnh cấm chỉ ra tác động của việc sử dụng mạng xã hội quá mức đối với sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ em. Ảnh: Getty.

Triệt hạ ảnh hưởng tiêu cực từ mạng xã hội

Các nhà lập pháp Australia hôm 28/11 đã phê duyệt lệnh cấm mang tính bước ngoặt đối với mạng xã hội, theo đó trẻ em dưới 16 tuổi sẽ không được sử dụng các nền tảng mạng xã hội. Đây được cho là một trong số những lệnh kiểm soát nghiêm ngặt nhất thế giới.

Lệnh cấm này được các nhà lập pháp Australia đưa ra nhằm giải quyết tác động của việc sử dụng mạng xã hội quá mức đối với sức khỏe thể chất và tinh thần của trẻ em, và tầm ảnh hưởng của nó bao trùm các nền tảng mạng xã hội như X (trước là Twitter), Facebook, Instagram, TikTok, Snapchat và Reddit, nhưng loại trừ YouTube.

Các nền tảng mạng xã hội là bên duy nhất phải chịu trách nhiệm thực thi. Các công ty chủ quản có thời hạn 1 năm để tìm ra cách thực thi biện pháp giới hạn độ tuổi này – được cho là giới hạn khắt khe nhất trên thế giới. Trong trường hợp để xảy ra những vi phạm mang tính hệ thống trong việc ngăn trẻ em có tài khoản, các nền tảng này sẽ phải chịu khoản tiền phạt lên tới 50 triệu đô la Australia (33 triệu USD).

Các thượng nghị sĩ Australia đã tranh luận về luật này đến tận đêm khuya vào ngày cuối cùng của phiên họp Quốc hội, cũng là thời hạn chót mà chính phủ của Thủ tướng Anthony Albanese nhắm đến để thông qua. Dự luật này cũng được phần lớn các thành viên trong đảng đối lập ủng hộ, và cuối cùng được Hạ viện thông qua với số phiếu 102/13.

Những người ủng hộ lệnh cấm đã chỉ ra tác động tiêu cực của những hình ảnh có hại về hình ảnh cơ thể đối với trẻ em gái và tác động của nội dung kỳ thị phụ nữ đối với trẻ em trai. Việc thông qua lệnh cấm diễn ra sau khi một loạt thanh thiếu niên Australia tự tử vì những hành vi bắt nạt trực tuyến.

“Cơ sở cho lệnh cấm này là phần lớn người dân Australia tin rằng mạng xã hội gây hại nhiều hơn là có lợi”, Rob Nicholls, cộng sự nghiên cứu cấp cao tại Khoa Truyền thông và Phương tiện truyền thông tại Đại học Sydney, cho biết.

Một cuộc thăm dò của YouGov được công bố hôm 27/11 cho thấy 77% người dân Australia ủng hộ lệnh cấm, tăng khá nhiều so với mức 61% vào tháng 8.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese. Lệnh cấm nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng. Ảnh: Reuters.

Những ý kiến trái chiều

Ngoài Australia, một số quốc gia khác cũng cố gắng áp đặt các giới hạn đối với trẻ em tham gia phương tiện truyền thông xã hội, trong đó có Mỹ. Chính quyền Washington yêu cầu các công ty công nghệ phải có được sự đồng ý của cha mẹ mới có thể thu thập dữ liệu từ trẻ em dưới 13 tuổi. Nhưng lệnh cấm của Australia còn đi xa hơn, không có ngoại lệ dù trẻ em có sự đồng ý của cha mẹ hoặc các tài khoản của trẻ em đã tồn tại từ trước.

Trong khi đó, những người phản đối đã chỉ trích lệnh cấm của Australia là một công cụ quá thô bạo và cho rằng việc thông qua nó là quá vội vàng.

Dự luật, được trình lên Quốc hội vào tuần trước, chỉ cho phép người dân có một ngày duy nhất để nêu ý kiến về nó. Thượng nghị sĩ Matt Canavan, người phản đối dự luật, cho biết đã có 15.000 ý kiến về dự luật được trình lên trong thời gian một ngày và các nhà lập pháp chỉ có thể xem xét một phần nhỏ trong số đó.

“Đây là một vấn đề rất nhạy cảm và các chính trị gia cảm thấy phải hành động là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, đây cũng là một lĩnh vực cực kỳ phức tạp cần được xem xét cẩn thận chứ không phải theo cách vội vàng”, ông Canavan cho biết.

Google và Meta, công ty sở hữu Facebook và Instagram, hôm 27/11 đã thúc giục Australia hoãn việc thông qua luật, nói rằng việc đánh giá tác động tiềm tàng của lệnh cấm cần thêm thời gian. ByteDance, công ty Trung Quốc sở hữu TikTok, cũng cho biết cần phải tham vấn thêm trước khi thông qua luật.

Elon Musk, chủ sở hữu của X, đã chỉ trích lệnh cấm vào tuần trước. Ông cho rằng đây là “một cách bí mật để kiểm soát quyền truy cập Internet của tất cả người dân Australia”.

Australia đã thông qua lệnh cấm mạng xã hội đối với trẻ em bất chấp những lo ngại về tính khả thi. Ảnh: Getty.

Lệnh cấm được thực thi bằng cách nào?

Giới chức Australia có kế hoạch thực thi lệnh giới hạn độ tuổi bằng cách thử nghiệm hệ thống xác minh độ tuổi, có thể bao gồm sinh trắc học hoặc nhận dạng của chính phủ, mà chưa quốc gia nào khác từng thử. Điều này cũng làm dấy lên nhiều lo ngại về quyền riêng tư.

Một ủy ban của Thượng viện Australia đã ký thông qua luật này vào cuối hôm 27/11, nhưng cho rằng các nền tảng truyền thông xã hội nên tìm "các phương pháp thay thế để đảm bảo quy định về độ tuổi" thay vì buộc người dùng phải cung cấp thông tin cá nhân như hộ chiếu hoặc các loại giấy tờ tùy thân kỹ thuật số khác.

Ông Nicholls cho biết các nền tảng truyền thông xã hội cũng sẽ bị phạt nếu không hủy thông tin cá nhân càng sớm càng tốt sau khi xác minh độ tuổi của người dùng.

Ngoài cơ quan lập pháp, lệnh cấm này cũng bị một bộ phận phụ huynh và học giả đặt nghi vấn. Họ cho rằng truyền thông xã hội có thể là nguồn hỗ trợ quan trọng cho những người trẻ tuổi, đặc biệt là những người cảm thấy bị thiệt thòi.

"Truyền thông xã hội cung cấp sự kết nối quan trọng cho nhiều người Australia trẻ tuổi, cho phép họ tiếp cận các nguồn lực về sức khỏe tâm thần, mạng lưới hỗ trợ của bạn bè và ý thức cộng đồng", Christopher Stone, giám đốc điều hành của Suicide Prevention Australia (Trung tâm Ngăn chặn Tự tử Australia), cho biết. "Việc cắt đứt quyền truy cập này có nguy cơ làm trầm trọng thêm cảm giác cô đơn và bị cô lập".

Để trấn an dư luận, chính phủ Australia cho biết họ sẽ đảm bảo rằng những người trẻ tuổi tiếp tục được tiếp cận với các ứng dụng nhắn tin như WhatsApp, các nền tảng chơi game trực tuyến như Roblox và các dịch vụ thiết yếu yếu liên quan đến sức khỏe và giáo dục.

"Những người trẻ tuổi, đặc biệt là các nhóm đối tượng đa dạng, phải là trung tâm của các cuộc thảo luận khi áp dụng biện pháp hạn chế độ tuổi, để đảm bảo có những con đường mang tính xây dựng khi kết nối", Thượng nghị sĩ Karen Grogan, chủ tịch ủy ban Thượng viện về luật môi trường và truyền thông, cho biết trong báo cáo của mình.

Nhiều ý kiến cho rằng lệnh cấm mới vẫn còn nhiều thiếu sót. Ảnh: Getty.

Giới trẻ nói gì?

Cho đến thời điểm luật được thông qua, chính phủ Australia vẫn chưa tham khảo ý kiến được nhiều người trẻ tuổi, những người coi mạng xã hội như một phần trong cuộc sống hàng ngày của họ, Leo Puglisi, 17 tuổi cho biết.

“Chính phủ rõ ràng không phải được tạo thành từ những thanh thiếu niên, nhưng lại ban hành luật về phương tiện truyền thông xã hội khi họ không lớn lên trong thời đại phương tiện truyền thông xã hội”, Puglisi, người sáng lập và là người dẫn chương trình chính của 6 News Australia, một kênh tin tức phát trực tuyến có trụ sở tại Melbourne do phần lớn học sinh trung học điều hành, cho biết.

Puglisi cho biết mặc dù bản thân anh đã quá tuổi, nhưng lệnh cấm sẽ ảnh hưởng đến đối tượng khán giả của anh cũng như khả năng làm việc của một số nhà báo trong nhóm của anh.

Ngoài ra, anh cho biết, “có khả năng là mọi người Australia sẽ cần sử dụng một dạng như căn cước để đăng ký tài khoản phương tiện truyền thông xã hội. Vì vậy, trên thực tế, nó sẽ ảnh hưởng đến tôi, nó sẽ ảnh hưởng đến tất cả mọi người”.

Ý kiến từ chuyên gia và các bậc phụ huynh

Daniel Angus, giáo sư chuyên ngành truyền thông kỹ thuật số tại Đại học Công nghệ Queensland, cho biết dự luật này "phi logic và thiếu thông tin", thiếu các chi tiết quan trọng về cách thức thực hiện.

Ông Angus nói với NBC News rằng những tác hại tiềm tàng của mạng xã hội mà chính phủ Australia nêu ra không dựa trên những nghiên cứu chất lượng cao, lưu ý rằng nhiều trẻ em thiệt thòi, sống ở vùng nông thôn hoặc thuộc nhóm thiểu số vẫn dựa vào mạng xã hội để tiếp cận cộng đồng và dịch vụ giáo dục.

"Bằng cách áp dụng lệnh cấm toàn diện, chính phủ đã bỏ qua những trải nghiệm thiết yếu và đa dạng này, do đó làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng hiện có", ông cho hay.

Ông cũng lưu ý rằng việc lệnh cấm không bao gồm các nền tảng ẩn danh hoặc dựa trên web "cuối cùng lại khiến những người trẻ tuổi dễ bị tổn thương trước một số môi trường kỹ thuật số có hại nhất".

Trong khi đó, Heads Up Alliance, một tổ chức quy tụ các bậc phụ huynh Australia đang tìm cách hạn chế hơn nữa việc trẻ em sử dụng mạng xã hội, cho biết dự luật này còn nhiều "thiếu sót".

Nhóm này cho biết lệnh cấm sẽ không giải quyết được vấn nạn bắt nạt trên các ứng dụng nhắn tin, vốn cũng có các tính năng "gây nghiện cao".

"Những tính năng này có thể dẫn đến những mặt trái mà chúng tôi đang cố gắng tránh cho con em mình: cắm mặt vào thiết bị, ít ngủ hơn, ít tiếp xúc với thiên nhiên, ít chơi thể thao hơn, ít có tình bạn ngoài đời thực hơn, ít tập trung hơn, tiếp xúc với nội dung khiêu dâm", tổ chức này cho biết trong một tuyên bố.

Việc tiếp xúc với những kẻ săn tình dục trên không gian mạng "sẽ vẫn là một rủi ro thực sự" trên các nền tảng chơi game trực tuyến và ứng dụng nhắn tin. Và khi lệnh cấm mạng xã hội được thực thi, sẽ có nhiều trẻ em chuyển sang các nhóm chơi game và nhắn tin như vậy, tổ chức này cho hay.

Huyền Chi