Áp lực rất lớn!

Theo báo cáo mới đây của Bộ Tài chính, lũy kế giải ngân vốn đầu tư công từ đầu năm đến hết tháng 5 đạt gần 21% kế hoạch, tương đương 143.600 tỷ đồng. Ước thanh toán từ đầu năm đến ngày 30.6 là 196.669 tỷ đồng, đạt 27,5% kế hoạch.

Đến hết tháng 6, có 12/44 bộ, cơ quan Trung ương; 37/63 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân đạt trên mức bình quân chung của cả nước. Có 32 bộ, cơ quan Trung ương và 26 địa phương giải ngân thấp hơn bình quân chung của cả nước. Đặc biệt, có một số bộ, cơ quan Trung ương giải ngân rất thấp hoặc có tỷ lệ giải ngân 0%. Một số địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 15% như Hải Dương, Bắc Ninh, TP. Hồ Chí Minh, Hưng Yên.

Đối với các dự án trọng điểm quốc gia, tình hình thực hiện đạt cao hơn so với tỷ lệ giải ngân bình quân chung 5 tháng của cả nước. Cụ thể, đến hết ngày 31.5, tổng số vốn giải ngân của 9 dự án quan trọng quốc gia ngành giao thông vận tải là 21.920 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 23% kế hoạch năm 2024 được giao.

Nguyên nhân dẫn đến việc chậm giải ngân vốn đầu tư công có nhiều, chủ yếu vẫn là những tồn tại lâu nay chưa được giải quyết dứt điểm như việc lập, thẩm định, phê duyệt dự án tại nhiều địa phương còn chậm dẫn đến nhiều dự án chưa đủ điều kiện bố trí vốn ngay từ đầu năm để thực hiện đấu thầu, thi công.

Bên cạnh đó, tại nhiều địa phương vẫn còn các dự án đang triển khai thực hiện thi công nhưng vướng đền bù, giải phóng mặt bằng. Năng lực quản lý dự án của một số chủ đầu tư còn hạn chế, trách nhiệm chưa cao, chưa quyết liệt đôn đốc nhà thầu đẩy nhanh tiến độ đền bù, giải phóng mặt bằng, triển khai thực hiện thi công công trình, giải ngân kế hoạch vốn. Đồng thời, một số nhà thầu, đơn vị thi công, tư vấn, thiết kế năng lực yếu…

Giải ngân vốn đầu tư công hầu như năm nào cũng luôn trong tình trạng “đầu năm đủng đỉnh, cuối năm vội vàng”. Năm nay cũng không ngoại lệ khi tại Nghị quyết số 82/NQ-CP ngày 5.6.2024 về Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5.2024, Chính phủ đã phê bình 32 bộ, cơ quan Trung ương và 29 địa phương do có tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư dưới mức trung bình của cả nước và 4 bộ, cơ quan Trung ương chưa thực hiện giải ngân vốn đầu tư công.

Để giải quyết tình trạng này, Chính phủ cũng đã yêu cầu các bộ, cơ quan, địa phương thực hiện quyết liệt; chủ động, hướng dẫn xử lý kịp thời, hiệu quả những vướng mắc, khó khăn để đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. Tăng cường kiểm tra các dự án, chấn chỉnh ngay tồn tại, hạn chế, kiên quyết xử lý nghiêm khắc các chủ đầu tư, ban quản lý dự án, tổ chức, cá nhân cố tình gây khó khăn, cản trở, thiếu trách nhiệm làm chậm tiến độ giao vốn, điều chỉnh vốn, thực hiện dự án và giải ngân vốn đầu tư công.

Thực hiện điều chỉnh theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch vốn năm 2024 của các dự án chậm giải ngân sang các dự án khác giải ngân nhanh và có nhu cầu bổ sung vốn theo quy định…, phấn đấu giải ngân theo đúng kế hoạch được giao.

Thúc đẩy đầu tư công được coi là một trong những công cụ chính sách quan trọng, nhằm tạo tác động lan tỏa tới các ngành, nghề kinh tế hồi phục, phát triển cũng như hỗ trợ, bù đắp cho đầu tư tư nhân khi chưa phục hồi hoàn toàn. Bên cạnh đó, đầu tư công còn có ý nghĩa tạo dựng không gian, thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới.

Vậy nên, bên cạnh những giải pháp đã và đang được thực hiện, cần làm rõ nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan và những nguyên nhân có liên quan cơ chế, chính sách, quy trình, thủ tục giải ngân thuộc cơ quan nào. Như ý kiến của Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương thì các giải pháp mà Chính phủ cũng như các địa phương thực hiện đã toàn diện trên tất cả lĩnh vực, từ thể chế, tới công tác chỉ đạo điều hành… Thế nhưng đầu tư công có rất nhiều tình huống phát sinh.

Những thay đổi này, một cơ quan không làm được mà phải có sự phối hợp nhịp nhàng từ Trung ương đến địa phương, trong đó có việc phải giải quyết triệt để tình trạng sợ sai, sợ trách nhiệm. Đây cũng là giải pháp để quá trình đầu tư công không bị ngắt quãng.

Ninh Hà