Áp dụng tiêu chuẩn VietGAP giúp mắc ca tăng giá bán từ 10 – 20% so với sản xuất thông thường

Ngày 11/8, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng tổ chức Diễn đàn Khuyến nông và Nông nghiệp với chủ đề sản xuất mắc ca đạt tiêu chuẩn VietGAP gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm.

Quang cảnh diễn đàn. Ảnh: V.L

Sản xuất mắc ca đạt tiêu chuẩn VietGAP trên cả nước

Tại diễn đàn, ông Nguyễn Huy Thuấn, Phó Trưởng phòng Khuyến nông Trồng trọt và Lâm nghiệp, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho biết, trong những năm gần đây, cây mắc ca đang dần trở thành một trong những cây trồng có tiềm năng phát triển tại các vùng trung du và miền núi, đặc biệt là khu vực Tây Nguyên và Tây Bắc – nơi có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp. Với giá trị thương mại cao và xu hướng tiêu dùng gia tăng trên thị trường quốc tế, mắc ca được định hướng trở thành cây trồng chiến lược trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với phát triển vùng nguyên liệu tập trung, chế biến sâu và xuất khẩu.

Theo định hướng của Đề án "Phát triển bền vững mắc ca giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050" được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 344/QĐ-TTg ngày 15/3/2022, nhiều địa phương đã chủ động quy hoạch quỹ đất, ban hành kế hoạch phát triển vùng nguyên liệu mắc ca gắn với chuỗi giá trị. Một số tỉnh như Lâm Đồng, Đắk Lắk, Sơn La, Điện Biên... đã bước đầu hình thành liên kết giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp trong sản xuất, sơ chế và tiêu thụ sản phẩm.

Đại biểu lắng nghe báo cáo về sản xuất mắc ca đạt chuẩn VietGAP. Ảnh: T.L

Tại Lâm Đồng có hơn 140 hộ dân đã tham gia dự án "Xây dựng mô hình thâm canh mắc ca theo tiêu chuẩn VietGAP gắn với liên kết tiêu thụ" do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia triển khai, với quy mô khoảng 70ha. Mục tiêu hình thành vùng nguyên liệu đạt chuẩn VietGAP, có truy xuất nguồn gốc và được doanh nghiệp bao tiêu, tạo chuỗi giá trị bền vững và thân thiện môi trường.

Đại diện Cục Lâm nghiệp và Kiểm Lâm cho biết, tính đến hết năm 2024, tổng diện tích trồng cây Mắc ca cả nước là 46.241 ha. Tổng diện tích Mắc ca các tỉnh Tây Nguyên là 27.334 ha đạt 60,7% so với kế hoạch giai đoạn 2021-2030 (45.000 ha). Một số địa phương có diện tích trồng cây Mắc ca lớn như: Lâm Đồng gần 16.000 ha; Đắk Lắk: 7.071 ha.

Giúp tăng giá bán từ 10–20% so với sản xuất thông thường

Theo Trung tâm Khuyến nông quốc gia cho biết, về phát triển vùng trồng, áp dụng kỹ thuật và tiêu chuẩn chất lượng, nhiều mô hình đã ứng dụng tiến bộ kỹ thuật trong canh tác: sử dụng giống ghép, trồng hàng đôi, tưới tiết kiệm, bón phân cân đối, quản lý dịch hại tổng hợp... góp phần nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Năng suất bình quân đạt 1,0–1,5 tấn hạt khô/ha, một số vùng đạt trên 3 tấn/ha trong điều kiện thâm canh tốt.

Việc áp dụng tiêu chuẩn VietGAP và hữu cơ trong sản xuất mắc ca đã được triển khai bước đầu tại một số địa phương với diện tích còn khiêm tốn. Một số hợp tác xã và doanh nghiệp đã được hỗ trợ xây dựng mô hình sản xuất theo quy trình an toàn, có truy xuất nguồn gốc, giúp tăng giá bán từ 10–20% so với sản xuất thông thường.

Đoàn công tác Trung tâm Khuyến nông quốc gia thăm mô hình trồng mắc ca theo hướng VietGAP gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm ở xã Tân Hà Lâm Hà (tỉnh Lâm Đồng). Ảnh: VL

Ông Nguyễn Hà Lộc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng cho biết, thời gian qua, hoạt động phát triển sản xuất mắc ca trên địa bàn tỉnh tương đối thuận lợi nhờ được quy hoạch, định hướng cụ thể ngay từ khi bắt đầu phát triển mạnh. Đến nay, tổng diện tích sản xuất mắc ca toàn tỉnh Lâm Đồng đạt gần 16.000 ha. Trong đó, 80% trồng trên đất nông nghiệp với hình thức chủ yếu là xen canh trong các vườn cây công nghiệp; diện tích trồng trên đất lâm nghiệp khoảng 3.000ha tập trung.

Về thương mại, theo Hiệp hội Mắc ca Việt Nam, năm 2024 cả nước xuất khẩu khoảng 500–600 tấn nhân mắc ca, chủ yếu sang thị trường Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu. Ở chiều ngược lại, Việt Nam cũng nhập khẩu khoảng 3.500–4.000 tấn hạt mắc ca thô từ Nam Phi, Úc, Kenya... phục vụ chế biến và tiêu dùng nội địa. Điều này cho thấy thị trường trong nước còn dư địa lớn nhưng sản phẩm nội địa vẫn chưa đủ sức cạnh tranh về sản lượng, chất lượng và giá thành.

Ông Nguyễn Huy Thuấn, Phó Trưởng phòng Khuyến nông Trồng trọt và Lâm nghiệp, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cũng cho biết, mặc dù bước đầu đạt được nhiều kết quả tích cực, quá trình phát triển sản xuất mắc ca theo hướng áp dụng tiêu chuẩn VietGAP gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Trong đó, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, phần lớn diện tích mắc ca hiện do hộ dân tự trồng, phân tán, chưa tổ chức thành vùng nguyên liệu tập trung. Điều này gây khó khăn trong việc áp dụng đồng bộ quy trình kỹ thuật, giám sát chất lượng và tổ chức liên kết sản xuất.

Nguyễn Đắc Phú