Anh cân nhắc ngừng hệ thống thương mại Brexit trị giá 180 triệu bảng

Nông dân lái máy kéo tham gia biểu tình yêu cầu cải thiện an ninh lương thực tại London, Anh ngày 25/3/2024. Ảnh: AFP/TTXVN

Động thái này diễn ra trong bối cảnh chính phủ phải đối mặt với áp lực cắt giảm ngân sách ngày càng gia tăng.

Dự án STW được công bố vào tháng 12/2020 với mục tiêu cho phép các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nộp toàn bộ giấy tờ cần thiết dưới dạng kỹ thuật số tại một nền tảng thống nhất. Chính phủ khi đó cam kết đầu tư ban đầu 180 triệu bảng Anh và kỳ vọng nền tảng này sẽ giúp tiết kiệm thời gian, giảm chi phí và thúc đẩy thương mại xuyên biên giới.

Tuy nhiên, sau nhiều năm trì hoãn và điều chỉnh, dự án hiện được ước tính tiêu tốn tổng cộng khoảng 330 triệu bảng Anh và vẫn chưa thể đi vào triển khai thực tế. Theo bốn nguồn tin được tóm tắt về kế hoạch, Văn phòng Nội các đang tham vấn các phương án xử lý trong khuôn khổ đánh giá chi tiêu của chính phủ, bao gồm khả năng hủy bỏ hoàn toàn chương trình.

Các phương án đang được Chính phủ Anh xem xét, trong đó có các lựa chọn như duy trì các tài sản hiện có trong khi tiếp tục tìm kiếm nguồn tài trợ trong tương lai, chuyển hướng sang cách tiếp cận “lấy dữ liệu làm trung tâm” với sự tham gia của các bên phát triển phần mềm thứ ba và tiếp tục triển khai hệ thống STW đầy đủ theo thiết kế ban đầu.

Ông Liam Byrne, Chủ tịch Ủy ban Thương mại và Kinh doanh của Quốc hội Anh, cảnh báo rằng nếu dự án bị ngừng, Anh sẽ cần một thỏa thuận tái thiết thực sự tham vọng với Liên minh châu Âu nhằm tháo gỡ những thủ tục hành chính phức tạp đang gây khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ.

Dự án STW từng được chính phủ tuyên bố tạm dừng vào năm tài chính 2025-2026 do áp lực ngân sách. Trước đó, Văn phòng Kiểm toán Quốc gia trong một báo cáo công bố tháng 5/2024 đã chỉ trích dự án vì đặt ra các mốc thời gian quá lạc quan và đánh giá thấp mức độ phức tạp của các yêu cầu kỹ thuật.

Cùng thời điểm, Mô hình vận hành mục tiêu biên giới (BTOM) - khuôn khổ kiểm soát biên giới hậu Brexit - cũng đang gặp trục trặc, khi việc kiểm tra các mặt hàng trái cây và rau quả có rủi ro trung bình tiếp tục bị trì hoãn đến tháng 7. Viễn cảnh dự án STW tiếp tục chậm trễ gây thêm thất vọng cho cộng đồng doanh nghiệp đang chịu gánh nặng chi phí và thủ tục do BTOM gây ra.

Phòng Thương mại Anh cho biết việc triển khai STW sẽ giúp tiết kiệm cho cả doanh nghiệp lẫn chính phủ, đồng thời kêu gọi đưa ra quyết định dứt khoát về tương lai của dự án, xác định rõ thời gian thực hiện và bảo đảm nguồn tài trợ dài hạn trong kỳ đánh giá chi tiêu hiện nay.

Bà Lucy Neville-Rolfe, cựu Quốc vụ khanh Văn phòng Nội các, người từng phụ trách dự án, cho biết việc tiếp tục trì hoãn hoặc hủy bỏ hệ thống STW là điều đáng thất vọng. Bà khẳng định nền tảng này ứng dụng công nghệ tiên tiến nhằm loại bỏ sự trùng lặp trong quy trình, đẩy nhanh lưu thông hàng hóa và tạo ra hàng trăm triệu bảng lợi ích cho doanh nghiệp và nền kinh tế, kể cả trong thương mại với các nước thứ ba và hàng hóa quá cảnh.

Theo dữ liệu từ Cơ quan Thuế và Hải quan Hoàng gia (HMRC), chi phí cho dự án đến đầu năm 2025 đã vượt 105 triệu bảng Anh, bao gồm 25,8 triệu bảng trong năm tài chính 2022-2023, 44,81 triệu bảng trong năm 2023-2024 và 34,54 triệu bảng trong năm 2024-2025 (chưa tính tháng 2 và 3). Trong các năm 2020-2022, dự án thuộc trách nhiệm của Văn phòng Nội các, song hiện chưa rõ chi phí mà cơ quan này đã chi.

Phát biểu tại Quốc hội gần đây, Bộ trưởng Tài chính Spencer Livermore cho biết chính phủ vẫn có ý định dài hạn là triển khai hệ thống STW, nhấn mạnh ưu tiên tiếp tục giảm gánh nặng hành chính và thúc đẩy thương mại.

Người phát ngôn của chính phủ từ chối đưa ra bình luận, viện dẫn lý do không phản hồi các đồn đoán trước thời điểm công bố Dự báo mùa xuân.

Hoàng Anh/Báo Tin tức