Ấn Độ nối lại xuất khẩu, mặt bằng giá gạo thế giới sẽ chịu thêm áp lực?

Ấn Độ nối lại xuất khẩu gạo tấm 100% sau khi thu hoạch được một vụ mùa lớn

Ngày 7/3, Chính phủ Ấn Độ cho biết nước này nối lại xuất khẩu gạo tấm 100% sau khi nước này thu hoạch được một vụ mùa lớn với lượng hàng tồn kho đạt mức cao kỷ lục vào đầu tháng 2, gần gấp 9 lần mục tiêu của Chính phủ và tình hình cung ứng được cải thiện.

Việc xuất khẩu gạo tấm 100% có thể giúp giảm lượng tồn kho tại quốc gia xuất khẩu lớn nhất thế giới và cho phép các nước nghèo ở châu Phi đảm bảo nguồn cung ngũ cốc với giá thấp hơn, cũng như gia tăng nguồn cung nguyên liệu đầu vào cho các nhà sản xuất thức ăn chăn nuôi và ethanol tại châu Á.

Trước đó, Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo tấm 100% vào tháng 9/2022 và sau đó áp dụng lệnh hạn chế xuất khẩu tất cả các loại gạo khác vào năm 2023 trong bối cảnh nước này đối mặt tình trạng khô hạn.

Năm 2022, Ấn Độ đã xuất khẩu 3,9 triệu tấn gạo tấm, chủ yếu sang Trung Quốc để làm thức ăn chăn nuôi và sang các nước châu Phi như Senegal và Djibouti để tiêu dùng.

Gạo tấm là sản phẩm phụ của quá trình xay xát và các nước châu Phi ưa chuộng loại gạo này vì giá rẻ hơn các loại gạo khác. Giám đốc điều hành công ty xuất khẩu gạo Satyam Balajee Himanshu Agrawal, gạo 100% tấm của Ấn Độ hiện chào bán ở mức 330 USD/tấn, cao hơn so với mức 300 USD/tấn từ Việt Nam, Myanmar và Pakistan. Dù giá còn chênh lệch, sự trở lại của nguồn cung từ Ấn Độ sẽ khiến thị trường điều chỉnh.

Chủ tịch Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo (REA) Krishna Rao cho biết, khi được phép xuất khẩu gạo tấm, phía hiệp hội dự kiến sẽ xuất khẩu khoảng 2 triệu tấn loại gạo này vào năm 2025.

Theo dữ liệu Tổng công ty Lương thực Ấn Độ (FCI) công bố gần đây, dự trữ gạo của kho thóc nhà nước Ấn Độ (bao gồm cả lúa chưa xay xát) đạt tổng cộng 67,6 triệu tấn tính đến ngày 1/2, so với mục tiêu 7,6 triệu tấn của chính phủ nước này.

Dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cho thấy sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2024 - 2025 có thể đạt kỷ lục 533,7 triệu tấn, tăng 11 triệu tấn so với năm trước. Tổng nguồn cung ước đạt 712,8 triệu tấn, trong khi nhu cầu tiêu thụ dự báo đạt 530,3 triệu tấn, chủ yếu từ Ấn Độ và Philippines. Lượng dự trữ cuối kỳ ước tính khoảng 182,5 triệu tấn, với 81% thuộc về Ấn Độ và Trung Quốc.

Như vậy, với dự trữ gạo 100% tấm tăng gần 9 lần so với mục tiêu, động thái bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo 100% tấm này của Ấn Độ sẽ khiến thị trường đối mặt cạnh tranh khốc liệt hơn và mặt bằng giá gạo thế giới sẽ chịu áp lực đáng kể.

Trong khi đó, Hiệp hội Lương thực Việt Nam nhận định, việc giá gạo trong nước liên tục giảm từ đầu tháng 3/2025 khiến Việt Nam trở thành một trong những nguồn cung rẻ nhất. Tuy nhiên, trong 2 tháng qua, 80% lượng gạo xuất khẩu là gạo chất lượng cao, không cạnh tranh trực tiếp với gạo 100% tấm của Ấn Độ. Dù vậy, áp lực từ nguồn cung lớn của Ấn Độ vẫn có thể ảnh hưởng đến giá cả, đặc biệt ở phân khúc gạo cấp thấp.

Báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy Việt Nam chịu nhiều thách thức từ cạnh tranh giá của Pakistan, Myanmar, chi phí đầu vào gia tăng và rào cản nhập khẩu tại Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Mỹ. Tuy nhiên, gạo thơm Việt Nam vẫn giữ lợi thế ở phân khúc cao cấp nhờ hội nhập kinh tế sâu rộng và chính sách hỗ trợ sản xuất bền vững. Nếu tiếp tục nâng cao chất lượng và cải tiến sản xuất, Việt Nam có thể duy trì thị phần ổn định.

Theo số liệu Hiệp hội lương thực công bố, giá gạo 100% tấm xuất khẩu của Việt Nam ngày 7/3/2025 ở mức 307 USD/tấn, trong khi của Pakistan ghi nhận ở mức 308 USD/tấn.

Tiến Thành