Ấn Độ chuyển hướng nhập khẩu dầu thô từ Brazil sau khi bị Mỹ áp thuế

Thủ tướng Narendra Modi gặp song phương với Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva bên lề Hội nghị thượng đỉnh BRICS 2025. (Ảnh: AFP)

Ấn Độ - Brazil tăng tốc hợp tác năng lượng

New Delhi và Brasilia đang siết chặt quan hệ năng lượng trong bối cảnh Washington áp mức thuế trừng phạt 50% với hàng xuất khẩu của cả hai nước. Với Ấn Độ, việc đa dạng hóa nguồn cung dầu là điều cấp thiết: Dầu Nga vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong nhập khẩu, nhưng phụ thuộc quá nhiều được coi là rủi ro. Với Brazil, mục tiêu là mở rộng thị trường tiêu thụ, khi hiện có hơn 60% lượng dầu xuất khẩu đổ vào Trung Quốc.

Tháng 8/2025, Mỹ nâng thuế nhập khẩu hàng hóa Ấn Độ thêm 25%, đưa tổng mức thuế lên 50%. Brazil cũng bị áp mức thuế tương tự khi xuất khẩu sang Mỹ, ngoại trừ một số sản phẩm năng lượng được miễn trừ. Ước tính, hai nước thiệt hại hơn 12 tỷ USD/năm vì các biện pháp này.

Ngay sau đó, Thủ tướng Narendra Modi và Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva đã nhất trí tăng tốc thương mại song phương, đặt mục tiêu nâng kim ngạch từ 16 tỷ USD năm 2024, lên 20 tỷ USD vào năm 2030. Trong đó, năng lượng được coi là trụ cột quan trọng, bên cạnh quốc phòng, nông nghiệp và công nghệ.

Dòng chảy dầu sang Ấn Độ

Trong nửa đầu năm 2025, Ấn Độ nhập khẩu trung bình 72.000 thùng/ngày dầu thô từ Brazil, so với 41.000 thùng/ngày cùng kỳ năm ngoái (+75-80%). Nga vẫn là nhà cung cấp lớn nhất, với khoảng 1,67 triệu thùng/ngày (hơn 40% tổng nhập khẩu). Mỹ cũng tăng mạnh xuất khẩu sang Ấn Độ, đạt 271.000 thùng/ngày (+51%). Trong khi đó, nhập khẩu từ Iraq và Ả Rập Xê-út - hai nguồn truyền thống - giảm nhẹ 2-4%.

Brazil hiện nổi lên như nguồn cung mới, đứng sau Nigeria - quốc gia đã xuất sang Ấn Độ trung bình 228.000 thùng/ngày trong nửa đầu năm (+26%). Diễn biến này cho thấy Ấn Độ đang dần phân bổ lại nguồn nhập khẩu, ưu tiên các loại dầu ngoài OPEC.

Các lô dầu từ Brazil chủ yếu là dầu thô ngọt, trung bình, khai thác tại các mỏ tiền muối: Lula/Tupi (43%), Sépia (28%), Atapu (14%). Ngoài ra, dầu nặng Peregrino chiếm khoảng 14%. Tập đoàn Dầu khí Ấn Độ (IOC) tiếp nhận phần lớn tại cảng Paradip, còn Reliance Industries nhập Peregrino qua cảng Sikka.

Một tàu chở dầu siêu lớn (VLCC) đi từ Brazil tới Ấn Độ mất khoảng 28-30 ngày, trong khi từ Vùng Vịnh chỉ mất 6-8 ngày. Chi phí vận chuyển dao động 15-20 USD/tấn, gần gấp 3 lần so với 4-6 USD/tấn từ Trung Đông. Để cạnh tranh, Brazil thường phải chiết khấu 1-2 USD/thùng cho khách hàng Ấn Độ.

Tháng 2/2025, Petrobras ký hợp đồng cung cấp 6 triệu thùng dầu thô trong 1 năm (tương đương khoảng 16.500 thùng/ngày) cho Bharat Petroleum Corporation Limited (BPCL). Đây là hợp đồng dài hạn đầu tiên giữa Petrobras và một nhà máy lọc dầu Ấn Độ, có thể được gia hạn, bổ sung cho những lô hàng mua lẻ trước đó của IOC và Reliance.

Ngoài ra, Petrobras còn ký hai biên bản ghi nhớ: Một với ONGC Videsh (công ty con quốc tế của ONGC), và một với Oil India Limited. Các thỏa thuận này tập trung vào hợp tác thăm dò dầu khí ở vùng nước sâu, siêu sâu, cũng như chia sẻ kinh nghiệm về nhiên liệu sinh học.

Các công ty Ấn Độ vốn đã hiện diện tại Brazil: ONGC có cổ phần tại mỏ BC-10 (bồn trũng Campos) do Shell điều hành, còn BPCL nắm quyền lợi ở 5 lô ngoài khơi. Tuy nhiên, sản lượng từ những dự án này chuyển về Ấn Độ hiện chỉ khoảng 8.000 thùng dầu quy đổi/ngày.

Các dự án mới như Wahoo, SEAP-1 và SEAP-2 dự kiến khai thác từ 2024-2027. Nếu đúng tiến độ, sản lượng chuyển cho các công ty Ấn Độ có thể tăng lên 40.000 thùng dầu quy đổi/ngày vào năm 2028 - gấp 5 lần hiện nay.

Cạnh tranh tại châu Á và lựa chọn của Ấn Độ

Trung Quốc hiện là khách hàng lớn nhất của dầu Brazil, chiếm hơn 60% xuất khẩu. Năm 2024, Bắc Kinh nhập khoảng 1,3 triệu thùng/ngày - gấp 18 lần lượng Ấn Độ mua. Do bị hạn chế nhập dầu Iran, các nhà máy Trung Quốc ngày càng mua nhiều dầu Brazil, điều này có thể khiến Ấn Độ gặp khó trong tiếp cận nguồn cung.

Vì vậy, Ấn Độ theo đuổi chiến lược đa dạng hóa: Năm 2025, nhập khẩu dầu Mỹ tăng lên 271.000 thùng/ngày, song Nga vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất. Nguồn dầu từ Brazil trở thành một phần trong chiến lược cân bằng này - bổ sung nguồn cung, nhưng vẫn đối mặt với cạnh tranh khu vực và chi phí vận tải cao.

Cả Ấn Độ và Brazil đều là thành viên Liên minh nhiên liệu sinh học toàn cầu (Global Biofuels Alliance), cùng Mỹ sáng lập năm 2023. Tháng 7/2025, hai Chính phủ ký biên bản ghi nhớ về hợp tác năng lượng tái tạo, bao gồm ethanol, nhiên liệu hàng không bền vững (SAF), năng lượng mặt trời và hydro. Brazil hiện khai thác hơn 30 tỷ lít ethanol mỗi năm và có khả năng xuất khẩu nhiều hơn sang Ấn Độ - nơi tỷ lệ pha trộn bioethanol trong xăng đã đạt hơn 12% vào năm 2025 (so với chỉ 5% năm 2015).

Dù mở rộng sang các lĩnh vực mới, dầu thô vẫn là ưu tiên hàng đầu, do nhu cầu lớn và áp lực phải tìm nguồn thay thế cho dầu Nga và Trung Đông.

Các biện pháp trừng phạt của Mỹ đã thúc đẩy nhanh xu hướng vốn có: Ấn Độ muốn đa dạng hóa nguồn cung, còn Brazil tìm cách mở rộng thị trường ngoài Trung Quốc và Mỹ. Những hợp đồng ký trong năm 2025, dòng chảy dầu tăng lên và các dự án thượng nguồn mới chính là bước khởi đầu. Vấn đề đặt ra là liệu Brazil có thể trở thành nhà cung cấp ổn định, lâu dài cho Ấn Độ, hay quan hệ này vẫn chỉ mang tính cục bộ do rào cản logistics và chi phí kinh tế.

Nh.Thạch

AFP