AI có 'tranh' việc khiến một số ngành nghề biến mất?

Trả lời những băn khoăn, thắc mắc của thí sinh về vấn đề này, Thạc sĩ Phạm Thanh Hà, Trưởng phòng Quản lý đào tạo, Trường Đại học Ngoại thương cho biết: AI chỉ cung cấp công cụ chứ không thay thế hoàn toàn con người ở các ngành nghề thuộc khối kinh tế. Theo Thạc sĩ Phạm Thanh Hà, AI giúp chúng ta nhập và phân tích dữ liệu, gợi ý giải pháp chứ không làm thay con người. Tuy vậy, với sự phát triển mạnh mẽ của AI, buộc các cơ sở đào tạo sẽ phải rà soát, điều chỉnh chương trình đào tạo với những cách tiếp cận mới để có thể trang bị cho người học tư duy mới và các kỹ năng cần thiết để làm chủ công nghệ, đặc biệt là ứng dụng AI để tăng năng suất lao động.

Thí sinh và phụ huynh học sinh tham dự Ngày hội tư vấn tuyển sinh-hướng nghiệp năm 2025 tại Hà Nội. Ảnh minh họa

TS. Lê Anh Đức, Trưởng phòng Quản lý đào tạo, Đại học Kinh tế quốc dân cũng cho rằng, trong xu thế đào tạo liên ngành hiện nay, các ngành truyền thống cũng sẽ phải điều chỉnh hoặc mở thêm các ngành mới kết hợp giữa nội dung chuyên ngành kinh tế với công nghệ, tạo điều kiện để người học được hình thành nhiều kỹ năng khác nhau để có thể có nhiều cơ hội việc làm, thậm chí có khả năng "nhảy việc" ở nhiều ngành, nhiều lĩnh vực liên quan trong bối cảnh các ngành nghề đang có sự thay đổi nhanh chóng trước sự phát triển vũ bão của công nghệ.

PGS.TS Đặng Thị Thu Hương, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội cũng nhìn nhận, sự phát triển của AI luôn có hai mặt tích cực và tiêu cực. AI cung cấp công cụ để có thể xử lý thông tin tốt, tạo ra các "nhà báo robot" và lan tỏa thông tin trên nền tảng rộng. Nhưng thời đại công nghệ số hiện tại cũng tạo những “cơ hội” cho các đối tượng mạo danh giọng nói, hình ảnh, tung tin giả tác động xấu đến xã hội, tạo thách thức đối với ngành truyền thông. Tuy nhiên, AI sẽ không bao giờ thay thế được con người trong mọi lĩnh vực ngành nghề và trong ngành truyền thông - báo chí. Nhà báo không chỉ truyền tin mà còn giữ vai trò phản biện xã hội, định hướng chính sách, không chỉ cung cấp thông tin chân thực mà hướng đến các mục tiêu nhân văn, vì cộng đồng, hướng đến báo chí giải pháp, báo chí kiến tạo.

Cũng theo PGS.TS Đặng Thị Thu Hương, để người học thích ứng với sự bùng nổ, phát triển của công nghệ, đặc biệt là AI, Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn cũng đã và đang có những điều chỉnh, thay đổi trong nội dung, chương trình đào tạo, đặc biệt là ngành báo chí. Chẳng hạn như bên cạnh các kỹ năng cơ bản, chương trình đào tạo còn bổ sung kỹ năng sử dụng AI giúp các nhà báo tương lai có thể tận dụng sức mạnh của AI vào thực tế tác nghiệp…

TS. Nguyễn Thị Cúc Phương, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Hà Nội cũng cho biết, hiện các ngành đào tạo đều có những thay đổi, điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh trí tuệ nhân tạo phát triển, làm sao để người học ra trường có thể làm chủ, sử dụng AI tốt nhất cho công việc. “Nếu như trước đây sinh viên nhóm ngành ngoại ngữ chỉ học để có trình độ nghe, nói, đọc, viết một hay nhiều ngoại ngữ thì hiện tại xu thế đào tạo sẽ gắn ngoại ngữ với các chuyên ngành khác nhau; sinh viên ra trường vừa có trình độ ngoại ngữ, vừa có kiến thức chuyên ngành. Nhiều ngành nghề gắn với ngoại ngữ đang có cơ hội việc làm nhiều hơn như các ngành khối kinh tế hay du lịch. Hiện nay, lượng khách du lịch đến Việt Nam rất lớn và ngày càng gia tăng. Nhu cầu nhân lực có trình độ ngoại ngữ ở nhiều vị trí khác nhau trong ngành du lịch rất lớn.

Thực tế, có những cơ hội việc làm cho hướng dẫn viên du lịch mức lương 3 triệu đồng/ngày nhưng cung không đủ cầu và càng là ngoại ngữ hiếm, cơ hội việc làm càng cao. “AI không hỗ tốt hơn cho khách du lịch chứ không “tranh” việc của hướng dẫn viên du lịch bởi ngoài thông tin, khách du lịch còn có nhu cầu giao tiếp, tìm hiểu và trải nghiệm văn hóa, phong tục tập quán của những vùng đất mà họ tới” - TS Nguyễn Thị Cúc Phương cho hay.

Lưu ý thêm với thí sinh và phụ huynh học sinh trong việc lựa chọn ngành nghề, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn chia sẻ: Lựa chọn ngành nghề không chỉ là quyết định cá nhân mà còn là cách các em góp phần xây dựng một Việt Nam phát triển bền vững, hội nhập sâu rộng với thế giới. Vì vậy, các em cần cân nhắc kỹ lưỡng, dựa trên đam mê, năng lực của bản thân và cả những nhu cầu thực tiễn của xã hội.

Cũng theo Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn, trong bối cảnh các ngành học đang chịu sự tác động lớn từ sự phát triển của công nghệ, các em học sinh hãy chủ động trang bị cho mình những kỹ năng cần thiết như năng lực ngoại ngữ để hội nhập quốc tế, năng lực số để làm chủ công nghệ, tư duy phản biện để giải quyết vấn đề và tinh thần học tập suốt đời để không ngừng tiến bộ. Thứ trưởng cũng mong các phụ huynh sẽ không áp đặt mong muốn cá nhân lên các con mà hãy cùng con khám phá sở thích, thế mạnh của mình; từ đó hỗ trợ các con lựa chọn ngành nghề phù hợp với năng lực và hoài bão.

“Trong bối cảnh thị trường lao động thay đổi nhanh chóng, việc khuyến khích các con phát triển toàn diện- không chỉ về tri thức mà còn về kỹ năng mềm và nhân cách - là điều vô cùng cần thiết. Sự thấu hiểu và tin tưởng từ gia đình sẽ là nguồn động lực lớn lao để các con tự tin bước vào ngưỡng cửa cuộc đời, vượt qua những thử thách và chinh phục ước mơ của mình” - Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh.

Huyền Thanh