AI có thể giúp báo chí xây dựng lại mối quan hệ 'đang rạn nứt' với độc giả?
Trong bối cảnh người đọc ngày càng rời xa tin tức truyền thống, liệu trí tuệ nhân tạo (AI) có thể là 'cầu nối' giúp báo chí lấy lại niềm tin và sự quan tâm của công chúng?
Sự quan tâm đến tin tức đang giảm mạnh
Sự chuyển đổi từ các phương tiện truyền thông truyền thống sang các nền tảng kỹ thuật số đang diễn ra với tốc độ chóng mặt. Theo Báo cáo tin tức kỹ thuật số của Viện nghiên cứu Reuters, việc sử dụng tin tức truyền hình và báo in đã giảm mạnh trong những năm gần đây.
Tại Đức, mức độ sử dụng tin tức truyền hình hàng tuần đã giảm khoảng 20% kể từ năm 2013, nhường chỗ cho việc tiêu thụ tin tức trực tuyến thông qua các nền tảng như mạng xã hội. Xu hướng này cũng được quan sát thấy ở nhiều quốc gia khác, cho thấy một sự thay đổi căn bản trong thói quen đọc tin của công chúng.
Một xu hướng đáng báo động khác là sự sụt giảm mạnh mẽ về mức độ quan tâm đến tin tức trong thập kỷ qua (2015-2024). Tại các quốc gia châu Âu như Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Đức và Ba Lan, tỷ lệ người quan tâm cao đến tin tức đã giảm tới 20 điểm phần trăm, từ mức đa số rõ ràng xuống còn thiểu số rõ ràng. Thậm chí, tại Anh, con số này đã giảm từ 70% xuống còn 38% chỉ trong vòng vài năm.
Sự sụt giảm này cho thấy một sự thay đổi đáng kể trong thói quen tiêu thụ thông tin của công chúng, đồng thời đặt ra nhiều thách thức cho ngành báo chí.
Song song với giảm sút mức độ quan tâm, báo cáo cũng cho thấy sự suy giảm niềm tin vào tin tức. Nó phản ánh sự gia tăng của chủ nghĩa hoài nghi đối với các tổ chức truyền thông và đặt ra câu hỏi về vai trò của báo chí trong xã hội hiện đại. Mặc dù có nhiều yếu tố tác động, nhưng sự sụt giảm niềm tin này đã thể một sự thay đổi sâu sắc trong quan hệ giữa công chúng và báo chí.
AI có thể là "cầu nối"
Giống như một chiếc xe mới, AI có thể là một công cụ hữu ích nếu được sử dụng đúng cách. Nhiệm vụ của chúng ta là chứng minh cho công chúng thấy rằng AI không phải là một 'người lái xe' bất cẩn mà là một người đồng hành đáng tin cậy trên hành trình tìm kiếm thông tin.
Theo Richard Fletcher, Giám đốc nghiên cứu của Viện Reuters, minh bạch là chìa khóa để xây dựng niềm tin. Khi chúng ta rõ ràng về cách AI được sử dụng trong quá trình sản xuất tin tức, công chúng sẽ cảm thấy được tôn trọng và tin tưởng hơn vào những gì họ đọc. Việc dán nhãn rõ ràng các nội dung do AI tạo ra, giải thích chi tiết về quy trình sản xuất và luôn đảm bảo có sự tham gia của con người trong quá trình biên tập là những bước quan trọng để đạt được mục tiêu này.
Trong khi đó, một vấn đề nan giải khác đang đe dọa ngành báo chí, đó là sự thờ ơ ngày càng tăng của công chúng đối với tin tức. Thói quen đọc tin của độc giả được hình thành từ rất sớm và chịu ảnh hưởng sâu sắc từ môi trường xung quanh. Việc thay đổi những thói quen này không hề dễ dàng. Tuy nhiên, AI có thể đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết vấn đề này.
Richard Fletcher cho biết, AI có thể giúp cá nhân hóa thông tin, tạo ra những phiên bản tin tức phù hợp với từng đối tượng độc giả, kể cả những người mới bắt đầu quan tâm đến một chủ đề. Nhiều người cảm thấy xa lạ với tin tức vì họ không thấy được sự kết nối giữa các sự kiện trên thế giới và cuộc sống hàng ngày của mình. AI có thể giúp các nhà báo giải thích cách tin tức ảnh hưởng đến cuộc sống của mỗi người, từ đó thu hút sự quan tâm của công chúng.
Xu hướng tiêu thụ tin tức đã và đang thay đổi không ngừng, và AI sẽ đóng vai trò là một chất xúc tác quan trọng trong quá trình chuyển đổi này. "Chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa của một kỷ nguyên mới, nơi AI sẽ định hình cách mọi người tiếp cận thông tin. Viễn cảnh một tương lai nơi chúng ta trò chuyện với các chatbot để cập nhật tin tức không còn xa vời. Thực tế, một số người đã bắt đầu làm điều này, cho thấy tiềm năng to lớn của AI trong việc cung cấp thông tin", Richard Fletcher nói.
Mặc dù tiềm năng là rất lớn, nhưng việc ứng dụng AI vào báo chí vẫn còn nhiều thách thức, từ các vấn đề kỹ thuật đến các vấn đề đạo đức như thông tin sai lệch. Tuy nhiên, AI có thể được sử dụng để tạo ra các định dạng nội dung đa dạng, từ các bản tóm tắt ngắn gọn cho đến các bản tin audio, đáp ứng nhu cầu của những người đọc có thói quen tiêu thụ thông tin khác nhau.
"Quan trọng hơn, việc sử dụng AI trong phòng tin tức sẽ giúp các nhà báo tập trung vào những công việc sáng tạo hơn, như phân tích, điều tra và đưa ra những góc nhìn sâu sắc về các vấn đề xã hội", Giám đốc nghiên cứu của Viện Reuters nhấn mạnh.