7 Giải pháp để trí thức tiên phong trong thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW

Nghị quyết 57-NQ/TW cũng là một mệnh lệnh, một lời kêu gọi đối với toàn thể đội ngũ trí thức, nhà khoa học trong nước và ngoài nước, cũng như mọi tầng lớp nhân dân tham gia nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ mới và chuyển đổi số nhằm phát triển lực lượng sản xuất, hoàn thiện quan hệ sản xuất, nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh quốc gia, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết, đội ngũ trí thức – đặc biệt là trí thức khoa học và công nghệ – có vai trò trung tâm, vừa là người đề xuất sáng kiến, vừa là lực lượng trực tiếp triển khai ứng dụng. Vì vậy, việc phát huy vai trò của đội ngũ trí thức là yêu cầu then chốt để hiện thực hóa thành công các mục tiêu của Nghị quyết 57-NQ/TW.

Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam Phan Xuân Dũng kêu gọi đội ngũ trí thức KH&CN tiên phong thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW

Đóng góp của đội ngũ trí thức KH &CN trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam

Là tổ chức chính trị - xã hội của đội ngũ trí thức khoa học và cộng nghệ, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) là cầu nối giữa đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ với Đảng và Nhà nước. Liên hiệp Hội Việt Nam tập hợp được 156 hội thành viên (trong đó có 63 Liên hiệp hội địa phương và 93 Hội khoa học và kỹ thuật ngành toàn quốc); thành lập và quản lý trên 574 tổ chức khoa học và công nghệ hoạt động theo Luật Khoa học và Công nghệ.

Liên hiệp Hội Việt Nam thường xuyên động viên đội ngũ trí thức tham gia xây dựng Đảng và chính quyền thông qua đẩy mạnh và nâng cao chất lượng các hoạt động chuyên môn; tham gia công tác tham mưu, tư vấn, phản biện, đóng góp ý kiến vào quá trình xây dựng chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đây cũng là chức năng và nhiệm vụ quan trọng, là thế mạnh của Liên hiệp Hội Việt Nam – nơi tập trung nhiều nhà khoa học đầu ngành ở các lĩnh vực khác nhau, có năng lực thực hiện nhiệm vụ tư vấn, phản biện các dự án, đề án quan trọng của đất nước.

Liên hiệp Hội Việt Nam đã tích cực vận động trí thức tham gia xây dựng cơ chế, chính sách và pháp luật; góp ý kiến khách quan, thẳng thắn và khoa học về những vấn đề quan trọng trong quá trình xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách phát triển đất nước; đóng góp ý kiến có chất lượng vào nhiều dự thảo văn kiện của Đảng, dự án luật của Quốc hội, hàng trăm chương trình, dự án, đề án, quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội của quốc gia, ngành, địa phương.

Liên hiệp Hội Việt Nam đã tổ chức nhiều hoạt động tư vấn, phản biện, góp ý nhiều dự án quan trọng. Cụ thể như: phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức hội thảo góp ý Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), Dự thảo Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo…; tổ chức hội nghị lấy ý kiến của trí thức khoa học và công nghệ trước các kỳ họp của Quốc hội khóa XV, trên cơ sở đó, Liên hiệp Hội Việt Nam đã xây dựng báo cáo tổng hợp gửi tới Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và một số cơ quan liên quan về những nội dung quan trọng và những vấn đề mà trí thức quan tâm; tích cực đóng góp ý kiến tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TW về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; tham gia tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo…

Đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam là cầu nối phổ biến tri thức KH&CN tới cộng đồng

Đội ngũ trí thức góp phần nâng cao hiểu biết, kỹ năng số cho người dân, doanh nghiệp, thúc đẩy văn hóa học tập suốt đời và chuyển đổi số toàn dân. Với mạng lưới hội thành viên và các tổ chức KH&CN trả rộng khắp mọi miền đất nước, đội ngũ trí thức đã tham gia tuyên truyền, phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, phổ biến kiến thức, tiến bộ khoa học kỹ thuật, góp phần nâng cao dân trí, nâng cao chất lượng sống cho cộng đồng xã hội. Đội ngũ chuyên gia và hội viên trí thức hoạt động trong các hội thành viên luôn chủ động và tích cực tham gia các hoạt động phổ biến kiến thức, chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất và đời sống, góp phần nâng cao dân trí, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.

Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên đã xuất bản nhiều đầu sách, bản tin để cung cấp cho bạn đọc và cộng đồng. Các hội thành viên tham gia hướng dẫn người dân sử dụng kỹ thuật mới nhằm tăng năng suất lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hóa; cung cấp các kiến thức về nông nghiệp, chăm sóc sức khỏe nhân dân, bảo vệ môi trường, phổ biến pháp luật, kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi; các bài thuốc đông y, tuyên truyền về vệ sinh an toàn thực phẩm, tuyên truyền về lịch sử văn hóa; tham gia phổ biến kiến thức trên sóng truyền hình, đài phát thanh để hướng dẫn người dân áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất và đời sống. Hoạt động phổ biến kiến thức đã góp phần vào công cuộc giảm nghèo bền vững, cải thiện đời sống cho người dân, thực hiện phong trào toàn dân “tiến quân” vào khoa học, thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ là lực lượng tiên phong trong công cuộc đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia. Trí thức đã tham gia tích cực vào các hoạt động xây dựng hạ tầng số, thiết lập nền tảng dữ liệu dùng chung, số hóa quản trị hành chính và ứng dụng trí tuệ nhân tạo tham gia nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, chuyển giao, ứng dụng công nghệ vào sản xuất và đời sống, bảo vệ môi trường góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Trí thức là Chủ thể trung tâm trong hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao KH&CN. Trí thức là lực lượng tiên phong trong nghiên cứu, phát triển và ứng dụng các thành tựu khoa học – công nghệ, đặc biệt là công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ lõi và công nghệ nguồn. Hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững của Liên hiệp Hội Việt Nam ngày càng phát triển cả về bề rộng và chiều sâu.

Nhiều đề tài, dự án mang tính ứng dụng cao và được áp dụng vào thực tiễn, góp phần thay đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng thu nhập cho người dân hoặc góp phần nâng cao nhận thức của người dân và xây dựng mô hình xã hội hóa các hoạt động trên lĩnh vực này. Một số Hội ngành toàn quốc đã tổ chức hội nghị khoa học cấp quốc gia và quốc tế như Tổng Hội Y học Việt Nam, Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, thu hút được hàng trăm nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia. Thông qua hội nghị, hội thảo khoa học, hoạt động của các hội thành viên đã có những tác động tích cực đến công tác tập hợp trí thức khoa học và công nghệ, góp phần vào sự phát triển của khoa học và công nghệ Việt Nam.

Đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ tham gia thúc đẩy các phong trào nhân dân sáng tạo thông qua các giải thưởng, hội thi; áp dụng có hiệu quả những tiến bộ khoa học và công nghệ vào sản xuất, đời sống. Liên hiệp Hội Việt Nam và các Hội thành viên đã chủ động thúc đẩy, khuyến khích mọi tầng lớp nhân dân phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật vào sản xuất và đời sống.

Liên hiệp Hội Việt Nam đã chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và một số cơ quan liên quan đẩy mạnh phong trào quần chúng tham gia hoạt động sáng tạo khoa học và công nghệ thông qua việc định kỳ tổ chức các giải thưởng Sáng tạo khoa học và công nghệ Việt Nam, Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc, Cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng toàn quốc. Các giải thưởng, hội thi, cuộc thi đã tập hợp đông đảo các cán bộ khoa học và công nghệ và toàn xã hội tích cực tham gia. Nhiều công trình là kết quả nghiên cứu của các đề tài, dự án thuộc các chương trình khoa học và công nghệ cấp nhà nước và cấp bộ, ngành, các dự án khoa học và công nghệ của các doanh nghiệp; tạo ra sức cạnh tranh của sản phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành, tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường, cải thiện điều kiện lao động, tăng tỷ lệ xuất khẩu và giảm chi phí nhập khẩu; thúc đẩy việc áp dụng có hiệu quả các giải pháp sáng tạo kỹ thuật vào sản xuất và đời sống, góp phần phát triển kinh tế – xã hội; khơi dậy tiềm năng và phát huy tư duy sáng tạo của thanh, thiếu niên, nhi đồng toàn quốc, đồng thời giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng sáng tạo, bồi đắp ước mơ để các em trở thành nhà sáng chế trong tương lai.

Hội nghị toàn quốc “Đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ Việt Nam triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng’’ ngày 15/9/2021

7 Giải pháp để trí thức tiên phong trong thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW

Nâng cao nhận thức, đột phá về đổi mới tư duy, quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo, tạo xung lực mới, khí thế mới trong toàn hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Liên hiệp Hội Việt Nam và các tổ chức thành viên thường xuyên tuyên truyền sâu rộng về nội dung Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 03/NQ-CP và Kế hoạch số 16-KH/ĐULHHVN theo hướng: đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền thông qua báo chí, website, các nền tảng số, mạng xã hội và các phương tiện điện tử khác; cụ thể hóa nội dung tuyên truyền cho từng nhóm đối tượng cán bộ, công chức, hội viên, trí thức và người dân, doanh nghiệp.

Tăng cương đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, người lao động trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam kiến thức về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, kỹ năng số, công nghệ số cơ bản phục vụ chuyển đổi số; khuyến khích cán bộ, công chức, người lao động, hội viên trong toàn hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam nghiên cứu, học tập trên các nền tảng số để trở thành phong trào “học tập số” thường xuyên, liên tục; đổi mới nội dung các giải thưởng, hội thi, cuộc thi sáng tạo kỹ thuật, các hội thi Olympic sinh viên trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam theo hướng định lượng kết quả đầu ra về kinh tế, xã hội và môi trường.

Xây dựng cơ sở hạ tầng cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại Cơ quan Trung ương Liên hiệp Hội Việt Nam

Liên hiệp Hội Việt Nam cần xây dựng Đề án chuyển đổi số của Liên hiệp Hội Việt Nam trình Chính phủ phê duyệt để đầu tư phát triển hạ tầng số hiện đại; thực hiện chuyển đổi số trong toàn hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam. Xây dựng cơ sở hạ tầng thông tin để kết nối trục liên thông văn bản quốc gia (J23), mạng truyền số liệu chuyên dùng. Thiết lập mạng lưới kết nối thông tin với các đơn vị trực thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam. Tham gia chương trình, dự án thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ, đổi mới sáng tạo trong các ngành, lĩnh vực, địa phương. Xây dựng và chia sẻ các nền tảng số, bảo đảm hoạt động thống nhất, liên thông giữa Cơ quan Trung ương Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên, đơn vị trực thuộc trên môi trường số.

Thực hiện chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong hoạt động của các cơ quan, đơn vị trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam; nâng cao hiệu quả quản trị, hiệu lực quản lý của các cơ quan, đơn vị

Số hóa cơ sở dữ liệu của Cơ quan Trung ương Liên hiệp Hội Việt Nam, các hội thành viên và đơn vị trực thuộc; kết nối, khai thác, chia sẻ hiệu quả dữ liệu giữa các cơ quan, đơn vị trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam; triển khai các sáng kiến mở dữ liệu để cán bộ, công chức, người lao động, nhà khoa học, hội viên, doanh nghiệp và người dân khai thác, tạo giá trị mới, đổi mới sáng tạo. Triển khai ứng dụng trí tuệ nhân tạo để xử lý công việc nhanh gọn, hiệu quả.

Tăng cường quản lý, nâng cao hiệu lực quản trị, hiệu quả điều hành hoạt động của Cơ quan Trung ương Liên hiệp Hội Việt Nam; thực hiện chỉ đạo, điều hành trực tuyến dựa trên dữ liệu giữa các tổ chức trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam; nâng cao tương tác giữa các cơ quan, đơn vị, các nhà khoa học, hội viên, doanh nghiệp và người dân.

Thúc đẩy hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo của Liên hiệp Hội Việt Nam

Kết nối, hỗ trợ các Hội thành viên, đơn vị trực thuộc với các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp để hợp tác nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ và các hoạt động đổi mới sáng tạo. Hỗ trợ để các Hội thành viên, đơn vị trực thuộc kết hợp với doanh nghiệp, các cơ sở nghiên cứu, trường đại học đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ KH&CN trong nghiên cứu, phát triển các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh, giá trị cao, thân thiện môi trường, tham gia có hiệu quả và chuỗi sản xuất, chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu. Hỗ trợ, kết nối các Hội thành viên, đơn vị trực thuộc tham gia mạng lưới các tổ chức trung gian trong nước và kết nối với mạng lưới khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong khu vực và quốc tế.

Tổng kết đánh giá giới thiệu chuyển giao, ứng dụng kết quả các giải thưởng, hội thi, cuộc thi sáng tạo kỹ thuật, đặc biệt là những sản phẩm KHCN, ĐMST, thay thế hàng nhập khẩu vào triển khai trong thực tiễn thông qua chương trình thương mại hóa sản phẩm KHCN, ĐMST tham gia thị trường do LHH chủ trì.

Thúc đẩy hoạt động tư vấn, phản biện của Liên hiệp Hội Việt Nam.

Ưu tiên các nguồn lực của Liên hiệp Hội Việt Nam để thường xuyên phối hợp với các cơ quan hoạch định chính sách, các bộ, ngành để rà soát, kiến nghị cấp có thẩm quyền tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản về thể chế, chính sách trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Huy động, khuyến khích và hỗ trợ để các Hội thành viên, đơn vị trực thuộc phát hiện và đề xuất tháo gỡ các vấn đề bất cập của cơ chế, chính sách cản trở hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong ngành, lĩnh vực, địa phương.Nhận diện và đề xuất những ngành lĩnh vực mới mà KHCN ĐMST cần hướng tới trong từng thời kỳ làm định hướng cho NCKHCN, ĐMST nhằm nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, giảm phụ thuộc nước ngoài, hạn chế tác động tiêu cực từ kinh tế quốc tế, phát triển bền vững. Tiếp tục nâng cao chất lượng tư vấn, tham mưu cho Đảng và Nhà nước về những chủ trương, chính sách lớn của đất nước, nhất là về KH&CN, đổi mới sáng tạo, giáo dục và đào tạo, các dự án phát triển KT-XH lớn của đất nước; Kịp thời nhận diện, phát hiện những bất cập trong cơ chế chính sách gây cản trở sự phát triển của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đồng thời đề xuất cơ chế chính sách mới để thực hiện thành công nghị quyết 57 với chất lượng và hiệu quả thực tế cao nhất.

Thúc đẩy hoạt động phổ biến kiến thức KH&CN của Liên hiệp Hội Việt Nam

Phát động và triển khai đồng bộ đến các Hội thành viên, đơn vị trực thuộc các phong trào học tập số, các chương trình phổ cập, nâng cao kiến thức về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, kỹ năng số, công nghệ số cơ bản trong người lao động, hội viên. Phổ biến kịp thời, nhân rộng các mô hình hay trong khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đến các Hội thành viên và đơn vị trực thuộc. Đồng thời cập nhật các sáng kiến, giải pháp của các Hội thành viên và đơn vị trực thuộc để phổ biến rộng rãi đến các doanh nghiệp, nhân dân. Phối hợp với các Hội thành viên, đơn vị trực thuộc xây dựng và triển khai một số đề án, chương trình phổ biến kiến thức khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo cho nhân dân phù hợp với tình hình thực tế.

Tăng cường hợp tác quốc tế trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Xây dựng và triển khai hiệu quả các hoạt động hợp tác với các tổ chức phi chính phủ nước ngoài, đối tác quốc tế tương đồng thông qua các cơ chế đa phương khu vực và quốc tế mà Liên hiệp Hội Việt Nam đang là thành viên; thúc đẩy tiếp nhận, chuyển giao, phổ biến kiến thức và ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo vào sản xuất và đời sống. Thiệt lập cơ chế điều phối tạo điều kiện để cán bộ, công chức, nhà khoa học hợp tác, giao lưu, tham quan, khảo sát và tham gia các hội nghị quốc tế về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Xúc tiến hỗ trợ các hội thành viên, các đơn vị trực thuộc tiếp cận các tổ chức quốc tế, tìm kiếm nguồn lực tài chính triển khai các đề tài, dự án, chương trình hợp tác về về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Việc phát huy vai trò của đội ngũ trí thức là điều kiện tiên quyết để triển khai thành công Nghị quyết số 57-NQ/TW. Liên hiệp Hội Việt Nam cần tiếp tục huy động trí tuệ, tâm huyết, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để kiến tạo nền tảng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia trong thời kỳ mới.

(*) Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế, VUSTA

TS. Lê Công Lương (*)