6 nhóm vấn đề trọng tâm để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lập pháp của Quốc hội

Thứ nhất, đổi mới tư duy lập pháp theo hướng chủ động, kiến tạo và dẫn dắt sự phát triển là một bước chuyển mang tính nền tảng. Công tác lập pháp cần chuyển từ tư duy "tiền kiểm", "an toàn tuyệt đối" sang chủ động chấp nhận rủi ro có kiểm soát, mở rộng không gian cho đổi mới sáng tạo.

Thứ hai, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường hiện đại trong bối cảnh chuyển đổi số, kinh tế xanh và sự xuất hiện của các mô hình kinh tế mới là yêu cầu cấp thiết. Khung pháp lý điều chỉnh các nội dung này cần được xây dựng và hoàn thiện để "đi trước mở đường" thay vì chỉ chạy theo thực tiễn; thể chế, pháp luật về kinh tế phải trở thành động lực thúc đẩy tăng trưởng nhanh và bền vững. Đến năm 2028, phải hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư, kinh doanh, góp phần đưa môi trường đầu tư của Việt Nam nằm trong nhóm 3 nước dẫn đầu ASEAN theo yêu cầu của Nghị quyết 66-NQ/TW.

Diễn đàn xây dựng pháp luật lần thứ nhất có chủ đề "Hoàn thiện thể chế, pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới".

Thứ ba, vận hành đồng bộ, hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền phù hợp với phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Điều này không chỉ đòi hỏi rà soát, hoàn thành việc sửa đổi số lượng lớn các luật có liên quan theo mục tiêu đến năm 2027 của Nghị quyết 66-NQ/TW, mà còn phải bảo đảm các quy định pháp luật mới phát huy tối đa năng lực của chính quyền địa phương 2 cấp và phù hợp với yêu cầu thực tiễn quản lý. Đồng thời, cần chú trọng bảo đảm cho chính quyền cấp xã – cấp cơ sở trực tiếp phục vụ người dân – được đáp ứng đầy đủ nguồn lực về con người, tài chính và trang thiết bị để vận hành hiệu quả.

Thứ tư, hoàn thiện pháp luật về quyền con người, quyền công dân trong kỷ nguyên số. Kỷ nguyên mới mở ra nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Công tác lập pháp cần tiếp tục chú trọng việc bảo đảm và bảo vệ hiệu quả quyền riêng tư trên môi trường mạng, quyền tiếp cận dịch vụ số, quyền bảo vệ dữ liệu cá nhân… Bên cạnh đó, các văn bản luật, nghị quyết về y tế, giáo dục, an sinh xã hội phải được rà soát, hoàn thiện nhằm tạo nền tảng pháp lý đầy đủ để xây dựng hệ thống y tế, giáo dục và an sinh xã hội chất lượng, hiện đại, nhân văn, phù hợp với điều kiện KT-XH của nước ta và từng bước đáp ứng chuẩn mực quốc tế theo yêu cầu của Nghị quyết 71-NQ/TW và Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng.

Thứ năm, hoàn thiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng, lãng phí và kiểm soát quyền lực tiếp tục là yêu cầu cấp bách nhằm củng cố liêm chính và niềm tin xã hội. Trong công tác xây dựng pháp luật, cần tiếp tục rà soát để hoàn thiện, bảo đảm sự minh bạch trong các khâu của quy trình xây dựng, ban hành văn bản; tránh để xảy ra sơ hở, tiêu cực và cơ chế "xin – cho" trong các quy định pháp luật. Đồng thời, cần tăng cường giám sát, kiểm tra việc thực thi pháp luật; nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng, bảo đảm tính răn đe thực chất.

Thứ sáu, hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật; tiếp tục hoàn thiện quy trình xây dựng, ban hành luật; đổi mới phương thức làm việc của các chủ thể tham gia quy trình lập pháp. Việc giảm tầng nấc, thu hẹp loại văn bản để tinh gọn hệ thống quy phạm pháp luật là cần thiết, nhưng cũng cần đánh giá kỹ tác động đối với tính linh hoạt trong quản lý, điều hành, nhất là trong bối cảnh kinh tế toàn cầu có nhiều diễn biến bất định. Bên cạnh đó, cần làm rõ tiêu chí xác định luật chung – luật chuyên ngành, luật công – luật tư, cũng như tính khả thi của việc áp dụng các tiêu chí này trong tái cấu trúc hệ thống pháp luật hiện hành của Việt Nam.

Lê Bảo