50.000 chai cồn y tế giả bị phát hiện: Mối nguy từ ngộ độc cấp tính tới tử vong

Mới đây, Công an thành phố Hà Nội đã bắt giữ Phạm Đình Tuấn, Phó Chủ tịch UBND thị trấn Chúc Sơn (Chương Mỹ), vì liên quan đến hành vi sản xuất cồn y tế giả.

Tuấn cùng em trai thành lập Công ty Ngân Hà để sản xuất cồn y tế 70 độ. Tuy nhiên, để tối đa hóa lợi nhuận, công ty này sử dụng methanol - một chất độc hại thay cho ethanol, với tỉ lệ 70% methanol và 30% nước. Cồn làm từ methanol bán với giá 11.000 đồng/chai loại 500ml, cồn làm bằng ethanol 12.000-13.000 đồng/chai loại 500ml.

Hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe người dùng. Cơ quan chức năng đã thu giữ khoảng 50.000 chai cồn y tế giả và niêm phong dây chuyền sản xuất.

Hậu quả nghiêm trọng

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên - Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, methanol là một loại cồn công nghiệp không màu, không mùi, thường được sử dụng trong sản xuất sơn, nhiên liệu, dung môi. Methanol dễ bị nhầm lẫn với ethanol do có vị ngọt và cảm giác tương tự khi uống. Tuy nhiên, sau 1-2 ngày, methanol chuyển hóa trong cơ thể thành axit formic, gây nhiễm toan chuyển hóa với các triệu chứng như mờ mắt, lơ mơ, thở nhanh, co giật, hôn mê, thậm chí tử vong.

Một trường hợp điển hình là bệnh nhân 55 tuổi tại quận Hoàng Mai (Hà Nội) nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp và tổn thương não nghiêm trọng sau khi dùng cồn y tế giả để súc miệng chữa đau răng. Kết quả xét nghiệm cho thấy nồng độ methanol trong máu lên tới 116,63 mg/dL, chai cồn được mua từ hiệu thuốc gần nhà chỉ chứa methanol.

Tương tự, năm 2024 tại Hội An (Quảng Nam), hai du khách nước ngoài đã tử vong sau khi uống rượu pha từ cồn y tế giả do một nhân viên pha chế sử dụng.

Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) đã tiếp nhận hàng chục ca ngộ độc methanol với các biến chứng mù mắt, thần kinh, nguyên nhân uống cồn y tế nhưng thực chất là cồn công nghiệp.

Lọ cồn y tế giả chứa methanol. Ảnh: BVCC.

Phó giáo sư Nguyễn Hoài Nam - Chủ tịch Hội Tĩnh mạch TPHCM cho rằng, cồn y tế giả không chỉ gây ngộ độc khi uống vào, súc miệng mà còn nguy hại cho vết thương hở.

Điều đáng lo ngại, sản phẩm đội lốt cồn y tế thật, giá thành rẻ có thể len lỏi vào các cơ sở y tế qua các gói thầu. Hậu quả là bệnh nhân nặng, trẻ sơ sinh hoặc các ca phẫu thuật, sản khoa có thể chịu rủi ro nghiêm trọng khi sử dụng cồn sát trùng không đạt chuẩn.

Trung tâm Chống độc nhiều lần gửi báo cáo lên Bộ Y tế, cơ quan này đã ban hành văn bản cấm bán cồn sát trùng chứa methanol tại các hiệu thuốc. Tuy nhiên, nhiều nhà sản xuất vẫn lách luật bằng cách giữ nguyên mẫu mã giống cồn y tế chính hãng khiến các hiệu thuốc và người tiêu dùng khó phát hiện.

Nên chỉ định màu nhận diện methanol

Theo Phó giáo sư Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ và Thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội), việc quản lý cồn công nghiệp tại Việt Nam đang bị buông lỏng. Trước đây, cồn công nghiệp nhập khẩu được phân biệt bằng màu xanh để tránh nhầm lẫn, nhưng hiện nay, methanol sản xuất trong nước không được đánh dấu màu, tạo cơ hội cho các đối tượng pha trộn với ethanol để sản xuất cồn y tế giả.

Ông Thịnh cho hay, một số quốc gia dùng chất chỉ điểm màu cho methanol, đơn giản nhưng hiệu quả nhưng Việt Nam chưa áp dụng. Vì vậy, methanol dễ dàng “đội lốt” cồn y tế thật, gây khó khăn trong nhận diện.

Đối tượng Tuấn sản xuất cồn y tế giả. Ảnh: CAHN.

Tiến sĩ Nguyên đề xuất cần kiểm soát từ khâu đăng ký, kinh doanh đến thanh tra và xử lý nghiêm các vi phạm liên quan đến sản xuất và phân phối cồn y tế giả.

Các chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng:

- Chọn các hiệu thuốc uy tín, yêu cầu hóa đơn hoặc biên lai để ràng buộc trách nhiệm.

- Kiểm tra kỹ nhãn mác, đảm bảo mục “thành phần” ghi rõ hàm lượng ethanol hoặc isopropanol, không chứa methanol. Mục “công dụng” phải nêu rõ sản phẩm dùng để sát trùng hoặc khử khuẩn trên người.

- Cần cẩn thận nếu phần thông tin ghi “hỗ trợ sát trùng” hoặc “sát trùng dụng cụ” vì có thể không an toàn khi dùng trực tiếp trên cơ thể.

Phương Thúy