5 nguyên nhân chính khiến TP.HCM chậm giải ngân đầu tư công

UBND TP.HCM vừa có báo cáo về tình hình phân bổ, giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2024 và khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện.

Năm 2024, Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách nhà nước cho TP.HCM là hơn 79.200 tỉ đồng.

Tính đến hết ngày 11-10, tổng số vốn TP đã giải ngân là hơn 16.787 tỉ đồng, đạt 21,2%. Trong đó, vốn ngân sách Trung ương giải ngân đạt hơn 1.154 tỉ đồng, đạt 31,3% tổng kế hoạch vốn giao; ngân sách địa phương giải ngân đạt hơn 15.632 tỉ đồng, đạt 20,7% tổng kế hoạch vốn giao.

Dự án giải quyết ngập do triều khu vực TP.HCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1) có kế hoạch giải ngân 6.800 tỉ đồng. Ảnh: ĐÀO TRANG

UBND TP.HCM nhìn nhận việc giải ngân đầu tư công trong 9 tháng đầu năm chưa đạt như kế hoạch đã đề ra. Hiện, các cấp chính quyền TP đã đề ra những giải pháp, kế hoạch thực hiện cụ thể và đang tiếp tục bám sát để thực hiện có hiệu quả mục tiêu giải ngân.

Theo UBND TP.HCM, việc chậm giải ngân trong 9 tháng đầu năm chủ yếu do năm nguyên nhân chính.

Cụ thể, về đặc thù triển khai Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 của TP, UBND TP.HCM giải thích khoảng trên 49% số vốn đầu tư công trung hạn của TP mới đủ cơ sở để triển khai thực hiện từ tháng 9-2023 thay vì được triển khai ngay đầu kỳ như các địa phương khác.

Điều này dẫn tới việc chuẩn bị đầu tư cho các dự án sử dụng nguồn vốn này bị chậm hơn so với các dự án sử dụng nguồn vốn được giao từ đầu kỳ trung hạn.

Về thay đổi thời gian hiệu lực của Luật Đất đai 2024, UBND TP cho biết việc thay đổi quy định của Luật Đất đai về chính sách bồi thường trong điều kiện số vốn bồi thường giải phóng mặt bằng của TP rất lớn, tính chất của công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng phức tạp đã tác động trực tiếp tới tỉ lệ giải ngân.

Cụ thể, trong năm 2024, tổng số vốn sử dụng cho công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng của TP khoảng 33.000 tỉ đồng, chiếm 38% tổng vốn đầu tư công. Theo kế hoạch từ đầu năm, TP dự kiến hoàn tất thủ tục và giải ngân kế hoạch vốn trong quý III.

Tuy nhiên, khi Luật Đất đai năm 2024 chuyển thời điểm có hiệu lực từ ngày 1-1-2025 thành ngày 1-8-2024, phần lớn số vốn bố trí năm 2024 không thể giải ngân theo tiến độ. Các dự án phải điều chỉnh lại đơn giá bồi thường giải phóng mặt bằng để bảo đảm tránh khiếu kiện, khiếu nại và tuân thủ quy định mới.

Do đó, đến nay, TP.HCM mới giải ngân được 3.000 tỉ đồng trên tổng số 33.000 tỉ đồng vốn đầu tư công phải giải ngân.

Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 TP.HCM (Bến Thành - Suối Tiên) có kế hoạch giải ngân là 3.717 tỉ đồng. Ảnh: NGUYỄN TIẾN

Về phối hợp giải quyết các thủ tục thuộc thẩm quyền của các cơ quan Trung ương, theo UBND TP.HCM, trong năm 2024, TP dự kiến giải ngân vốn một số dự án có thực hiện thủ tục thuộc thẩm quyền của các cơ quan Trung ương với số vốn dự kiến 10.517 tỉ đồng, tỉ lệ 13,3% tổng vốn.

Đơn cử như dự án giải quyết ngập do triều khu vực TP.HCM có xét đến yếu tố biến đổi khí hậu (giai đoạn 1) có kế hoạch giải ngân 6.800 tỉ đồng. Dù TP.HCM đã nỗ lực báo cáo bộ, ngành có phương án xử lý nhưng chưa được cấp có thẩm quyền giải quyết.

Vừa qua, TP đã báo cáo HĐND TP điều chỉnh giảm vốn trung hạn năm 2024 của dự án này để bố trí cho các dự án khác để thúc đẩy giải ngân số vốn này nhưng số vốn quá lớn nên cũng chưa thể giải ngân ngay trong năm 2024.

Hay dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1 TP.HCM (Bến Thành - Suối Tiên) có kế hoạch giải ngân là 3.717 tỉ đồng. Trước đây, dự án gặp khó do phải điều chỉnh chủ trương đầu tư. Hiện dự án đã được phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện và TP đang nỗ lực đẩy nhanh tiến độ giải ngân, phấn đấu đạt trên 87% tổng vốn đã giao.

Về vướng mắc điều chỉnh quy hoạch, TP.HCM phải thực hiện thủ tục điều chỉnh quy hoạch 1/2000 (số vốn dự kiến giải ngân 4 tháng cuối năm là 4.008 tỉ đồng) đối với 57 dự án đang chờ hoàn tất thủ tục điều chỉnh quy hoạch.

Tuy nhiên, dự kiến chỉ giải ngân được chi phí chuẩn bị đầu tư; khó có khả năng khởi công dự án và kịp giải ngân trong năm 2024.

Về quá trình thực hiện thủ tục đầu tư các dự án khởi công mới, UBND TP cho biết TP dự kiến giải ngân khoảng 8.925 tỉ đồng trong năm 2024 với với dự án khởi công mới (không vướng điều chỉnh quy hoạch 1/2000) nhưng các tháng đầu năm thực hiện còn chậm.

Đến thời điểm hiện nay, các thủ tục đã được tháo gỡ và có thể đẩy nhanh thủ tục ở các bước tiếp theo.

Nhận diện các tồn tại trên, TP.HCM đã rà soát và điều chỉnh cập nhật lại dự kiến tỉ lệ giải ngân trong các tháng còn lại và phấn đấu giải ngân tháng 10 từ 38,4% trở lên; tháng 11 là 45,1% trở lên; tháng 12 từ 85,9% trở lên. Đến hết ngày 31-1-2025 từ 94,6% trở lên.

LÊ THOA