5 biện pháp thí điểm xử lý vật chứng trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử

Từ 1-1, Nghị quyết 164/2024/QH15 thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự sẽ chính thức có hiệu lực và sau đây là những điều chúng ta cần biết:

Vụ án nào thuộc diện thí điểm?

Nghị quyết này quy định việc thí điểm xử lý vật chứng, tài sản bị thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa trong quá trình giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ việc, vụ án hình sự thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo.

Việc thí điểm bắt đầu từ 1-1-2025 và được thực hiện trong vòng 3 năm, trừ trường hợp Quốc hội có quyết định khác.

5 biện pháp xử lý tài sản, vật chứng

. Trả lại tiền cho bị hại hoặc gửi tiền vào ngân hàng để chờ xử lý

Trường hợp vật chứng, tài sản là tiền mà xác định rõ chủ sở hữu, bị hại, số tiền bị thiệt hại, đồng thời có văn bản đề nghị của bị hại hoặc người đại diện của họ và văn bản đề nghị của bị can, bị cáo hoặc người khác là chủ sở hữu của vật chứng, tài sản thì cơ quan tiến hành tố tụng (CQTHTT) quyết định trả lại tiền cho bị hại theo thứ tự, tỷ lệ được pháp luật thi hành án dân sự quy định.

Đối với số tiền đã thu giữ, tạm giữ không thuộc trường hợp xử lý nêu trên, khi có văn bản đề nghị của chủ sở hữu thì cơ quan tiến hành tố tụng quyết định gửi tiền vào tài khoản tiền gửi có kỳ hạn của CQTHTT mở tại ngân hàng thương mại do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ để chờ xử lý.

Đối với tiền trong tài khoản bị phong tỏa không thuộc trường hợp trả lại, nếu có văn bản đề nghị của chủ sở hữu thì cho chủ sở hữu tài khoản đó được chuyển đổi thành tài khoản tiền gửi có kỳ hạn và quyết định phong tỏa để chờ xử lý.

Ông Trịnh Văn Quyết đề nghị được áp dụng biện pháp Mua bán, chuyển nhượng tài sản tại Nghị quyết 164/2024/QH15. Ảnh: CTV

. Nộp tiền bảo đảm để hủy bỏ việc thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa

CQTHTT trưng cầu giám định, yêu cầu định giá đối với vật chứng, tài sản và xem xét, quyết định áp dụng biện pháp nộp tiền khi đảm bảo 2 điều kiện.

Thứ nhất, vật chứng, tài sản là bất động sản, tài sản gắn liền với đất, giấy tờ có giá, chứng khoán hoặc trang thiết bị, phương tiện, vật tư trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

Thứ hai, vật chứng, tài sản đó thuộc quyền sở hữu, quản lý hợp pháp của người bị buộc tội hoặc tổ chức, cá nhân khác có liên quan và họ có nhu cầu khai thác, sử dụng, có văn bản đề nghị nộp tiền bảo đảm để nhận lại tài sản.

Lưu ý, số tiền nộp bảo đảm không được thấp hơn giá của vật chứng, tài sản theo kết luận định giá tài sản.

. Mua bán, chuyển nhượng vật chứng, tài sản

CQTHTT trưng cầu giám định, yêu cầu định giá đối với vật chứng, tài sản và xem xét, quyết định cho bán, chuyển nhượng vật chứng, tài sản trong trường hợp sau:

(i) Vật chứng, tài sản là bất động sản, tài sản gắn liền với đất, giấy tờ có giá, chứng khoán hoặc trang thiết bị, phương tiện, vật tư trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

(ii) Vật chứng, tài sản này thuộc quyền sở hữu, quản lý hợp pháp của người bị buộc tội hoặc tổ chức, cá nhân khác có liên quan và không có tranh chấp, được mua bán, chuyển nhượng theo quy định.

(iii) Chủ sở hữu có văn bản đề nghị cho bán, chuyển nhượng.

Đáng chú ý, việc mua bán, chuyển nhượng phải được thông qua hình thức đấu giá công khai. Tuy nhiên, nếu chủ sở hữu chung mua lại vật chứng, tài sản thì không phải đấu giá.

. Giao vật chứng, tài sản cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp để quản lý, khai thác, sử dụng

Biện pháp này được áp dụng đối với vật chứng, tài sản là bất động sản, tài sản gắn liền với đất hoặc trang thiết bị, phương tiện, vật tư trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

Khi có văn bản đề nghị của chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp thì CQTHTT trưng cầu giám định, yêu cầu định giá và xem xét, quyết định giao vật chứng, tài sản đó cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp hoặc người khác quản lý, khai thác, sử dụng.

. Tạm ngừng giao dịch, tạm dừng việc đăng ký, chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản

Cơ quan tiến hành tố tụng áp dụng biện pháp này khi có căn cứ cho rằng cần phải ngăn chặn việc người bị buộc tội hoặc tổ chức, cá nhân khác có hành vi chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng, tẩu tán, hủy hoại tài sản liên quan đến vụ việc, vụ án.

Nếu tài sản có thể chia tách được thì chỉ tạm ngừng giao dịch, tạm dừng việc đăng ký, chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng đối với phần tài sản có giá trị tương ứng với mức có thể bị phạt tiền, bị tịch thu tài sản hoặc bồi thường thiệt hại.

QUỲNH LINH