4 bệnh võng mạc phổ biến gia tăng nhanh ở người trẻ tuổi

Võng mạc là một mô thần kinh mỏng nằm bên trong đáy mắt, đóng vai trò thiết yếu trong việc cảm nhận ánh sáng và hình ảnh. Tuy nhiên, nhiều bệnh lý liên quan đến võng mạc đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt ở người trẻ tuổi. Trong đó, bốn bệnh chính được cảnh báo bao gồm: bong võng mạc, bệnh võng mạc tiểu đường, tắc tĩnh mạch võng mạc và thoái hóa điểm vàng.

Các chuyên gia nhận định rằng độ tuổi khởi phát các bệnh võng mạc đang có xu hướng trẻ hóa. Cụ thể, bong võng mạc hiện nay được phát hiện ở nhóm người trong độ tuổi 10–20; bệnh võng mạc tiểu đường ở độ tuổi 30–40; tắc tĩnh mạch võng mạc thường gặp ở người 50 tuổi; trong khi thoái hóa điểm vàng chủ yếu xuất hiện ở nhóm trên 60 tuổi.

Ảnh minh họa

Mặc dù lão hóa là nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh lý võng mạc, các yếu tố khác như căng thẳng, tiếp xúc với tia cực tím, sử dụng thiết bị điện tử trong thời gian dài và các bệnh chuyển hóa cũng được cho là góp phần làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh.

Bong võng mạc

Bong võng mạc là bệnh lý mắt nghiêm trọng xảy ra khi võng mạc – lớp màng thần kinh trong cùng của mắt – tách rời khỏi thành trong của nhãn cầu. Đây được coi là tình trạng cấp cứu y khoa, có thể dẫn đến mất thị lực hoàn toàn nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân phổ biến nhất của bong võng mạc là các vết rách hoặc lỗ thủng trên võng mạc, thường liên quan đến cận thị nặng. Ở những người bị cận thị nặng, cấu trúc mắt thay đổi theo thời gian, khiến nhãn cầu trở nên dài hơn theo chiều trước – sau. Điều này làm cho võng mạc trở nên căng và mỏng, dễ dẫn đến tổn thương như rách hoặc thủng.

Đáng chú ý, người trẻ tuổi – đặc biệt là thanh thiếu niên hoặc người ở độ tuổi 20 – có nguy cơ cao mắc bệnh này do cận thị nặng hoặc chấn thương mắt trong các hoạt động thể thao. Trong khi đó, với những người không bị cận thị, bong võng mạc thường xảy ra sau tuổi 50 do hiện tượng hóa lỏng hoặc bong thủy tinh thể liên quan đến lão hóa.

Ảnh minh họa

Võng mạc tiểu đường

Bệnh võng mạc tiểu đường là một trong những biến chứng nguy hiểm của bệnh tiểu đường, xảy ra khi các mạch máu nhỏ trong võng mạc bị tổn thương do tình trạng đường huyết cao kéo dài. Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến giảm thị lực hoặc mù lòa nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Gần đây, độ tuổi khởi phát bệnh tiểu đường đang ngày càng trẻ hóa, kéo theo sự gia tăng đáng kể các ca bệnh võng mạc tiểu đường ở người trẻ. Theo các chuyên gia, rất nhiều người mắc bệnh này ngay cả khi mức đường huyết đã được kiểm soát ở mức bình thường.

Ở giai đoạn đầu, bệnh võng mạc tiểu đường thường không có triệu chứng rõ rệt, khiến việc nhận biết trở nên khó khăn. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các dấu hiệu như suy giảm thị lực, nhìn mờ, biến dạng hình ảnh hoặc loạn thị kèm cảm giác ánh sáng nhấp nháy, rất có thể bệnh đã tiến triển nặng.

Ảnh minh họa

Tắc tĩnh mạch võng mạc

Tắc tĩnh mạch võng mạc là một trong những bệnh lý nghiêm trọng về mắt, đặc biệt phổ biến ở người trên 50 tuổi và thường gắn liền với các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hoặc bệnh tim. Đây là tình trạng tĩnh mạch trong võng mạc bị tắc nghẽn hoặc tổn thương, gây cản trở lưu thông máu và dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, trong đó có giảm thị lực và mù lòa.

Tình trạng này được nhận biết qua các biểu hiện như thị lực giảm dần, hình ảnh bị biến dạng, hiện tượng mờ mắt. Tắc tĩnh mạch võng mạc thường chỉ xảy ra ở một mắt nhưng nếu hoàng điểm (điểm vàng) – vùng trung tâm của võng mạc – bị sưng tấy, thị lực có thể suy giảm nghiêm trọng. Ngoài ra, tắc tĩnh mạch võng mạc có thể gây ra xuất huyết võng mạc khi mạch máu bị vỡ, kèm theo nguy cơ phù nề hoặc hình thành các mạch máu bất thường. Những mạch máu mới này có thể gây biến chứng như xuất huyết thủy tinh thể, tăng nhãn áp tân mạch, đe dọa trực tiếp đến thị lực.

Trong khi đó, tắc động mạch võng mạc còn được coi một dạng khác của tắc mạch máu võng mạc, thường gây mất thị lực nhanh chóng mà không gây đau đớn. Nếu không được điều trị kịp thời trong vòng 24 giờ, bệnh có thể dẫn đến mù lòa vĩnh viễn.

Ảnh minh họa

Thoái hóa điểm vàng

Thoái hóa điểm vàng là bệnh lý xảy ra khi hoàng điểm (điểm vàng) – vùng trung tâm võng mạc chịu trách nhiệm về thị lực bị tổn thương, dẫn đến suy giảm thị lực. Nguyên nhân chủ yếu do quá trình lão hóa, nhưng các yếu tố như hút thuốc lá hay tiếp xúc với tia cực tím cũng là một trong các nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Bệnh thoái hóa điểm vàng được phân thành hai dạng chính: thoái hóa điểm vàng thể khô và thoái hóa điểm vàng thể ướt.

Thoái hóa điểm vàng thể khô: Đây là dạng phổ biến hơn, xảy ra khi các chất thải gọi là drusen tích tụ trong võng mạc khiến võng mạc bị teo dần. Dạng này thường tiến triển chậm, không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu và thị lực giảm từ từ theo thời gian khi chức năng của điểm vàng suy yếu.
Thoái hóa điểm vàng thể ướt: Nguy hiểm hơn, bệnh xảy ra khi các mạch máu bất thường phát triển dưới võng mạc, gây tổn thương nhanh chóng tại điểm vàng. Hậu quả là thị lực trung tâm suy giảm nghiêm trọng và nếu không được điều trị kịp thời, người bệnh có thể mất thị lực hoàn toàn trong vòng hai năm sau khi được chẩn đoán.

Dấu hiệu nhận biết thoái hóa điểm vàng bao gồm việc bạn nhìn thấy các khoảng trống trong văn bản khi đọc hoặc quan sát thấy các đường thẳng trở nên cong vẹo, rung lắc, đây có thể là những biểu hiện bất thường của bệnh thoái hóa điểm vàng.

Ảnh minh họa

Tuy nhiên, cần phân biệt rõ giữa thoái hóa điểm vàng và lão thị – hai tình trạng thị lực phổ biến ở người lớn tuổi nhưng có nguyên nhân và biểu hiện khác nhau. Lão thị thường gây khó khăn trong việc nhìn rõ các chữ nhỏ ở gần, song vấn đề này có thể dễ dàng khắc phục bằng kính. Trong khi đó, thoái hóa điểm vàng ảnh hưởng nghiêm trọng hơn, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc nhìn rõ cả ở gần và xa. Điểm đặc trưng của thoái hóa điểm vàng là các đường thẳng xuất hiện méo mó, trọng tâm tầm nhìn bị mờ nhòe hoặc thậm chí bị biến mất hoàn toàn.

Theo Mdon, Health Chosun

Trang Nguyen