3 năm liên tiếp, mức sinh trên toàn quốc giảm dưới mức sinh thay thế

PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế dự và chỉ đạo tại Hội nghị. Ảnh: Trần Minh

Nhiều thành tựu nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức về công tác dân số

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số cho biết, công tác dân số năm 2024 tiếp tục nhận được sự quan tâm chỉ đạo của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt sự quan tâm chỉ đạo trực tiếp của Lãnh đạo Bộ Y tế.

Đội ngũ công chức, viên chức làm công tác dân số các cấp đã chủ động, tích cực tham mưu cho Lãnh đạo Bộ Y tế, cấp ủy chính quyền địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp, công tác dân số đã đạt được một số kết quả nhất định, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Toàn cảnh Hội nghị. Ảnh: Trần Minh.

Theo báo cáo, năm 2024, Cục Dân số đã hoàn thiện hồ sơ đề xuất xây dựng Luật Dân số để Báo cáo Chính phủ xem xét đưa vào chương trình xây dựng Luật năm 2025; Báo cáo sơ kết 7 năm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW; Báo cáo rà soát quy định có liên quan đến chính sách dân số và xử lý vi phạm chính sách dân số và kiến nghị việc sửa đổi để đảm bảo đồng bộ, thống nhất giữa quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Báo cáo thực trạng và xu hướng mức sinh tại Việt Nam và các yêu cầu, nhiệm vụ về công tác dân số; trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 27/CT-TTg ngày 15/8/2024 về tăng cường thực hiện công tác dân số trong tình hình mới.

Tại địa phương, nhiều tỉnh, thành phố đã tham mưu và được Hội đồng nhân dân thông qua và ban hành Nghị quyết về chính sách dân số, chính sách khen thưởng, khuyến khích, hỗ trợ cho tập thể, cá nhân và chế độ chính sách cho cán bộ làm công tác dân số của địa phương.

Các hoạt động chuyên môn về truyền thông - giáo dục, cung cấp dịch vụ kế hoạch hóa gia đình, sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh, tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi được thực hiện đồng bộ từ trung ương đến địa phương tạo sự lan tỏa tốt tới cộng đồng, người dân.

Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số phát biểu khai mạc Hội nghị. Ảnh: Trần Minh.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác dân số còn nhiều khó khăn thách thức như: Trong 3 năm liên tiếp, mức sinh trên toàn quốc giảm dưới mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ), cụ thể năm 2023 là 1,96 con/phụ nữ con, ước tính năm 2024 giảm còn 1,91 con/phụ nữ, đây là mức giảm thấp nhất trong lịch sử và dự báo xu hướng sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới.

Mất cân bằng giới tính khi sinh mặc dù đã giảm nhưng vẫn ở mức cao (ước năm 2024 là 112/100). Vấn đề về nâng cao chất lượng dân số, phát huy vai trò và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi thích ứng với già hóa dân số; vấn đề truyền thông vận động và cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/KHHGĐ cho người dân còn nhiều bất cập.

Trong khi đó, nguồn lực cả trung ương và địa phương đầu tư, bố trí cho các hoạt động của công tác dân số thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu để triển khai thực hiện các nhiệm vụ về dân số trong tình mới.

Bà Hoàng Thị Thơm, Phó Cục trưởng Cục Dân số trình bày báo cáo kết quả thực hiện Nghị quyết 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới. Ảnh: Trần Minh.

Bộ máy tổ chức làm công tác dân số tại Trung ương cũng như địa phương có sự thay đổi... là những nguyên nhân dẫn đến 2/3 chỉ tiêu cơ bản được giao theo Nghị quyết số 01/NQ-CP của Chính phủ(tỷ số giới tính khi sinh, tổng tỷ suất sinh) và 7/8 chỉ tiêu chuyên môn năm 2024 giao cho lĩnh vực dân số đều chưa đạt theo kế hoạch đề ra...

Nỗ lực vượt khó, đoàn kết thực hiện công tác dân số

Tại Hội nghị, PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế biểu dương những nỗ lực và kết quả mà ngành Dân số đã đạt được trong năm 2024 và những năm vừa qua. Mặc dù còn rất nhiều khó khăn nhưng năm 2024, công tác dân số đã đạt được một số kết quả đáng khích lệ.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương, năm 2025 là năm cuối cùng thực hiện kế hoạch 5 năm 2021-2025, là năm cuối thực hiện giai đoạn 1 của Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030.

Để từng bước tìm ra các giải pháp quyết liệt cho năm 2025 và những năm tiếp theo nhằm đạt các chỉ tiêu kế hoạch, nhiệm vụ được Chính phủ giao, đặc biệt là về những vấn đề mới, những vấn đề mang tính bước ngoặt của công tác dân số Việt Nam, Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương đề nghị các Bộ (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch, Bộ Quốc phòng) khẩn trương xây dựng, hoàn thiện và trình cấp có thẩm quyền ban hành các Đề án về dân số được Chính phủ giao tại Nghị quyết số 137/NQ-CP ngày 31/12/2017 của Chính phủ.

Theo các chuyên gia, để thực hiện có hiệu quả công tác dân số trong thời gian tới, cần sự vào cuộc quyết liệt từ Trung ương đến địa phương, tận dụng mọi nguồn lực, tạo sự đồng thuận trong toàn xã hội về công tác dân số.

Với các Bộ, ngành là thành viên Ban Chỉ đạo Quốc gia về Dân số và Phát triển cần chỉ đạo các đơn vị được giao làm đầu mối đẩy mạnh việc thực hiện chương trình phối hợp về công tác dân số đã ký kết giai đoạn 2021-2025.

Đối với Cục Dân số, Thứ trưởng Bộ Y tế đề nghị cần tập trung mọi nguồn lực hoàn thiện thể chế, cụ thể là hoàn thành dự thảo Luật Dân số để trình Quốc hội vào kỳ họp thứ 10 (năm 2025) nhằm đưa Nghị quyết 21-NQ/TW đi vào thực tiễn cuộc sống.

Chủ động xây dựng 3 đề án được giao tại Nghị quyết số 68 NQ/CP ngày 9/5/2024 của Chính phủ trình cấp có thẩm quyền. Tổ chức đánh giá kết quả 5 năm thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam; sơ kết, tổng kết các chương trình, đề án về dân số đã được Thủ tướng phê duyệt để đề xuất điều chỉnh và thực hiện trong giai đoạn 2026-2030.

Bên cạnh đó, phối hợp với các cơ quan/đơn vị liên quan trong việc bố trí nguồn lực cho công tác dân số để bảo đảm cho việc thực hiện 12 chương trình, đề án về dân số đã được Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Y tế phê duyệt.

Với các tỉnh, thành phố, Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương đề nghị các Sở Y tế tham mưu trình HĐND Nghị quyết về chính sách dân số, chế độ cho cán bộ làm công tác dân số, tiếp tục ổn định tổ chức, bộ máy, cán bộ làm công tác dân số ở cấp tỉnh, huyện, xã đảm bảo hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với tình hình mới. Chủ động việc đề xuất với cấp ủy đưa các chỉ tiêu về dân số vào nghị quyết đại hội đảng các cấp ở địa phương.

Đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, vận động, làm cho đường lối, chính sách của Đảng về công tác dân số và phát triển lan tỏa, thấm sâu trong nhận thức của các tầng lớp nhân dân, tạo sự đồng thuận xã hội trong việc chuyển hướng chính sách dân số từ tập trung vào kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển.

Thúc đẩy phong trào nhân dân thực hiện mỗi gia đình sinh đủ hai con, nuôi dạy con tốt, xây dựng gia đình tiến bộ, hạnh phúc, không lựa chọn giới tính khi sinh, nâng cao chất lượng dân số về cả thể chất, trí tuệ và tinh thần.

Nguyễn Mai