2 thầy trò nghệ sĩ Phan Thanh Liêm biểu diễn rối nước thu nhỏ tại Hà Nội

Với sân khấu rối nước thu nhỏ, nghệ sĩ Phan Thanh Liêm và học trò Hoàng Hương Giang sẽ biểu diễn các tích trò múa rối truyền thống như các trò ca ngợi nghề nông: Đi bừa, đi cấy, chăn vịt, úp nơm, câu cá, xay lúa, giã gạo…; trò vui giải trí phản ánh sinh động lễ hội nông nghiệp như: Đấu vật, chọi gà, đua thuyền, bơi chải, chọi trâu, đánh đu…

Sau mỗi buổi biểu diễn, hai nghệ sĩ sẽ dành thời gian để giao lưu cùng khán giả và hướng dẫn các khán giả thử tài điều khiển con rối.

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm cho biết, trong hoàn cảnh nghệ thuật truyền thống đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức trong bảo tồn và phát triển, anh và học trò đã nhận lời biểu diễn tại Lễ hội mùa hè ở Nhật Bản để quảng bá tới khán giả trong và ngoài nước về nghệ thuật múa rối nước đặc sắc của cha ông. Trước sự cạnh tranh của nhiều loại hình giải trí, nếu không đẩy mạnh quảng bá, khán giả trẻ sẽ xa rời và dần quay lưng lại với các loại hình nghệ thuật truyền thống do cha ông sáng tạo nên, lưu giữ và truyền qua nhiều thế hệ.

Khán giả nước ngoài thử tài điều khiển con rối.

Cũng theo chia sẻ của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm, dù là mô hình rối nước thu gọn nhưng để thực hiện buổi biểu diễn này, hai thầy trò cũng rất vất vả để tháo lắp, di chuyển dụng cụ biểu diễn nặng tới vài trăm cân từ nhà riêng của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm, đi qua nhiều ngõ ngách mới của Ngõ Chợ Khâm Thiên tới đường lớn rồi tập kết về địa điểm biểu diễn. Tại nơi biểu diễn, hai thầy trò tự tay lắp ráp sân khấu rối nước thu nhỏ rồi tiến hành bơm nước mới có thể biểu diễn. Tất cả những công đoạn này đều cần thực hiện cẩn thận, chỉ một chút lơ đễnh như quên dụng cụ biểu diễn hoặc sân khấu rối nước gặp vấn đề không thể bơm nước vào đều ảnh hưởng tới thời gian diễn của chương trình.

Vất vả là vậy nhưng khi nhận lời mời của chương trình, 2 nghệ sĩ đều cảm thấy vui vì được thêm một lần giới thiệu nghệ thuật múa rối nước truyền thống tới khán giả.

Nghệ sỹ Phan Thanh Liêm sinh ra trong một gia đình có truyền thống múa rối nước ở làng Rạch, tỉnh Nam Định. Bố anh là nghệ sỹ múa rối nước nổi tiếng Phan Văn Ngải- người đã sáng tạo ra thủy đình đang được sử dụng ở tất cả các nhà hát múa rối hiện nay. Được tiếp xúc với rối nước từ nhỏ nên Phan Thanh Liêm đã mày mò quan sát bố để tự làm cho mình những pho tượng gỗ bé xíu. Lớn lên, anh bắt đầu đam mê rối nước sau những lần xem biểu diễn ở thủy đình làng và cùng đoàn rối của bố đi diễn trong Nam ngoài Bắc.

Du khách nước ngoài thích thú xem múa rối nước do sân khấu thu gọn của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm biểu diễn.

Tuy vậy, sân khấu rối nước truyền thống khá cồng kềnh và cần nhiều nhân lực thực hiện. Sau nhiều tìm tòi, anh đã cải tiến và sáng tạo nên sân khấu rối nước thu nhỏ. Thủy đình mới của sân khấu thu gọn có kích cỡ mỗi chiều chỉ hơn 1m, nhỏ hơn nhiều so với thủy đình thông thường, mái đình được cải tiến còn 1 mái. Chất liệu làm thủy đình bằng cao su có khả năng chống va đập và không thấm nước có thể gấp gọn và di chuyển dễ dàng. Những con rối chỉ cao chừng 20cm, chỉ cần một người có thể điều khiển được nhiều con rối cùng một lúc.

Suốt 24 năm qua, sân khấu thu nhỏ cơ động của anh đã biểu diễn trong và ngoài nước, đặc biệt phục vụ các em nhỏ ở vùng sâu, vùng xa thiếu thốn những chương trình nghệ thuật giải trí. Hiện nay, anh có 2 cơ sở biểu diễn tại tư gia ở Khâm Thiên và Thạch Bàn (Hà Nội), là "nhà hát nhỏ" kiêm "bảo tàng thu nhỏ" về múa rối nước, nơi khách có thể tìm hiểu và tự tay điều khiển con rối.

Nghệ sĩ Hoàng Hương Giang là cháu nội nhạc sĩ Hoàng Giác, cháu họ nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm và con gái nhà nghiên cứu Hoàng Nhuận Kỳ. Cô từng làm tiếp viên hàng không và nhận thấy người nước ngoài yêu thích múa rối nước Việt Nam. Trong khi đó, các phường rối truyền thống ở Bắc Bộ dần biến mất.

Trăn trở về sự biến mất của các phường rối, cô muốn lưu giữ và đưa múa rối nước đến gần hơn với khán giả. Hoàng Hương Giang tìm đến nghệ sĩ Phan Thanh Liêm học hỏi, rồi đưa sân khấu múa rối nước vào TPHCM phục vụ khán giả và cùng phường rối của mình đến các trường học, bệnh viện, trung tâm thiếu nhi phục vụ các em nhỏ.