100 ngày hỗn loạn của Elon Musk và DOGE

Tại Cơ quan An sinh Xã hội (SSA), các luật sư, chuyên gia thống kê và viên chức cấp cao đang được điều chuyển từ trụ sở chính ở Baltimore đến văn phòng khu vực. Họ sẽ thay thế những nhân viên xử lý hồ sơ dày dạn kinh nghiệm đã bị sa thải hoặc nhận khoản tự nguyện nghỉ việc.

Tuy nhiên, phần lớn người mới đến lại không biết cách làm công việc này, khiến những người Mỹ già yếu và tàn tật, phụ thuộc vào khoản phúc lợi này chờ đợi lâu hơn, Reuters dẫn theo nguồn tin am hiểu tình hình.

Dù vậy, khi được hỏi về thay đổi trên, một quan chức của SSA cho biết qua email rằng nhân viên được điều chuyển “có kiến thức sâu rộng về chương trình và dịch vụ của chúng tôi”.

Gần 100 ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump và tỷ phú công nghệ Elon Musk thực hiện sứ mệnh cải thiện hiệu quả bộ máy hành chính liên bang, Reuters phát hiện ra 20 trường hợp cắt giảm nhân sự và ngân sách dẫn đến vấn đề.

Nó bao gồm tình trạng tắc nghẽn trong mua sắm, tê liệt trong việc ra quyết định, thời gian chờ đợi của người dân kéo dài, công chức có mức lương cao phải làm công việc thường và hiện tượng chảy máu chất xám khoa học - công nghệ.

Tỷ phú Elon Musk.

“DOGE (viết tắt của Bộ Hiệu quả Chính phủ Mỹ) không phải là nỗ lực nghiêm túc”, Jessica Riedl, thành viên Viện Manhattan - tổ chức tư duy bảo thủ về tài chính - nhận định.

Bà ước tính DOGE mới chỉ tiết kiệm được 5 tỷ USD cho đến nay, và tin rằng cuối cùng nó sẽ gây tốn kém nhiều hơn là tiết kiệm.

Trong khi đó, người phát ngôn Nhà Trắng Harrison Fields cho biết nhóm của Musk “đã hiện đại hóa công nghệ của chính phủ, ngăn chặn gian lận, hợp lý hóa quy trình và xác định được hàng tỷ USD tiết kiệm cho người nộp thuế Mỹ”.

Tuy nhiên, Fields không đưa ra ví dụ cụ thể về cải tiến hệ thống máy tính hay nâng cao hiệu quả nguồn nhân lực.

Tiết kiệm hàng tỷ USD

Tỷ phú Musk xác nhận hôm 23/4 rằng ông sẽ rút lui khỏi vai trò giám sát DOGE vào tháng 5. Nhiệm kỳ 130 ngày của ông với tư cách là nhân viên đặc biệt của chính phủ dự kiến kết thúc vào cuối tháng 5.

Ông cho biết sẽ tiếp tục hỗ trợ ông Trump trong việc cải tổ chính phủ, nhưng không làm toàn thời gian. Việc Musk giảm vai trò khiến tương lai của DOGE trở nên không chắc chắn, nhưng các chuyên gia quản trị tin rằng nỗ lực cắt giảm chi phí vẫn tiếp tục.

Cho đến nay, Musk và cấp dưới ông vẫn chưa đưa ra được nhiều bằng chứng cụ thể về việc chính phủ hoạt động hiệu quả hơn như thế nào sau làn sóng sa thải và chấm dứt hợp đồng với chính phủ.

Hàng chục quan chức chính phủ nói với Reuters rằng các nhóm DOGE, đã thâm nhập vào nhiều cơ quan chính phủ và hệ thống máy tính, hoạt động rất bí mật.

Một trang web của DOGE thường xuyên cập nhật những gì họ tuyên bố là khoản tiết kiệm cho người đóng thuế Mỹ - hiện ghi nhận con số 160 tỷ USD. Tuy nhiên, trang web này từng nhiều lần mắc lỗi và đính chính.

Người dân tụ tập biểu tình bên ngoài trụ sở Văn phòng Quản lý Nhân sự Mỹ (OPM).

Nhà Trắng đã cung cấp cho Reuters một số ví dụ về việc tiết kiệm chi phí. Chúng bao gồm phát hiện hơn 630 triệu USD khoản vay gian lận do Cơ quan Quản lý Doanh nghiệp Nhỏ cấp cho người trên 115 tuổi hoặc dưới 11 tuổi trong giai đoạn 2020-2021, và 382 triệu USD chi trả trợ cấp thất nghiệp gian lận của Bộ Lao động Mỹ kể từ năm 2020.

Reuters không thể xác minh độc lập các tuyên bố này.

Trong cuộc phỏng vấn của Fox News ngày 27/3, Musk cho biết nhóm của ông cẩn trọng khi cắt giảm, thừa nhận và khắc phục lỗi lầm, đồng thời đã phát hiện ra lượng lãng phí và gian lận “đáng kinh ngạc”.

Mặt khác

Trong nỗ lực cắt giảm chi tiêu, DOGE tuyên bố đã hủy gần 500.000 thẻ tín dụng chính phủ. Nhiều thẻ khác bị giới hạn mức chi tiêu 1 USD, và quyền quyết định mua sắm được tập trung về trụ sở của một số cơ quan.

Điều đó đồng nghĩa các nhà quản lý ở một số văn phòng khu vực không thể mua được vật tư cơ bản.

Tại trung tâm của Viện Quốc gia về An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp, một nhà khoa học đã phải mất tới một tháng để được phê duyệt khoản chi 200 USD mua đá khô nhằm bảo quản mẫu nước tiểu. Đây là từng là khoản giao dịch có thể diễn ra nhanh chóng ở siêu thị địa phương.

DOGE và Nhà Trắng cũng đã cấm nhiều cơ quan chính phủ liên hệ với nhà cung cấp bên ngoài khi họ đình chỉ hàng nghìn hợp đồng liên bang.

Một số người phản đối hoạt động của Bộ Hiệu quả Chính phủ Mỹ (DOGE).

Một “nạn nhân” của lệnh cấm này là thiết bị phân tích hóa học trị giá gần nửa triệu USD tại cơ sở của CDC ở Cincinnati. Thiết bị này đã nằm bất động trong nhiều tháng vì các nhà khoa học không thể sắp xếp lịch đào tạo với nhà cung cấp để vận hành máy, theo người am hiểu tình hình.

Tại SSA, chỉ trong vòng 4 ngày đầu tháng 3, hệ thống máy tính đã sập đến 10 lần. Vì 1/4 đội ngũ kỹ thuật công nghệ thông tin của cơ quan này đã nghỉ việc hoặc bị sa thải, việc khôi phục hệ thống mất nhiều thời gian hơn, gây gián đoạn quá trình xử lý hồ sơ, một nhân viên nói với Reuters.

Ít người phủ nhận rằng hệ thống máy tính của SSA đã cũ, thường xuyên trục trặc và cần được nâng cấp. Musk nói với Baier rằng hệ thống này “đang sụp đổ” và “chúng tôi đang sửa nó”.

DOGE cũng đã đóng cửa phần lớn Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), hủy bỏ hơn 80% chương trình nhân đạo.

Gần như toàn bộ nhân viên của cơ quan này sẽ bị sa thải vào tháng 9. Tất cả văn phòng ở nước ngoài sẽ đóng cửa, một số chức năng sẽ được sáp nhập vào Bộ Ngoại giao Mỹ.

Tại Mỹ, cuộc cải tổ chính phủ đã dẫn đến việc sa thải, từ chức hoặc nghỉ hưu sớm của 260.000 công chức, theo Reuters.

Ông Trump và Musk đều cho rằng chính phủ Mỹ đang đầy rẫy gian lận và lãng phí.

Trên thực tế, it ai trong số công chức hay chuyên gia quản trị phủ nhận có thể cải thiện hiệu quả. Tuy nhiên, họ nói rằng có những người trong bộ máy chính phủ đã cố gắng tiết kiệm tiền cho người nộp thuế.

Dù vậy, chính một số văn phòng như vậy lại đang bị DOGE nhắm đến để cắt giảm.

Vào tháng 1, Trump đã sa thải 17 tổng thanh tra - những người có nhiệm vụ giám sát chính phủ, bao gồm việc cắt giảm lãng phí và gian lận.

Christi Grimm, người từng là tổng thanh tra của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh trước khi bị sa thải, nói rằng bà đã xác định được 14,5 tỷ USD có khả năng thu hồi - “tiền thật, tiền mặt dự kiến quay trở lại ngân khố Mỹ” - trong vòng 3 năm thông qua kiểm toán và điều tra gian lận.

Minh An

Ảnh: Reuters