100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam: 'Tờ báo nhỏ, nhưng sứ mệnh to lớn'

Báo Thanh niên và các hiện vật ghi dấu sự ra đời của Báo Thanh niên tại Di tích Trụ sở Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Quảng Châu (Trung Quốc). (Ảnh: Mạc Luyện/TTXVN)

Trong cuộc trò chuyện với phóng viên Thông tấn xã Việt Nam tại Hong Kong (Trung Quốc), ông Lý Minh Hán - một nhân sỹ ở Hong Kong và là người đã dành phần lớn cuộc đời nghiên cứu về thân thế, sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh - đã gọi báo Thanh niên, tờ báo đặt nền móng cho nền báo chí cách mạng Việt Nam 100 năm trước, là “tờ báo nhỏ nhưng trọng trách và sứ mệnh to lớn.”

Với kinh nghiệm hoạt động trong Phong trào Cộng sản Pháp, cùng việc tham gia sáng lập tờ Le Paria (Người cùng khổ) năm 1922 tại Paris (Pháp) để tố cáo tội ác của chế độ thực dân và gắn kết phong trào đấu tranh của nhân dân thuộc địa thế giới, Chủ tịch Hồ Chí Minh hiểu hơn ai hết về sức mạnh của báo chí cách mạng dưới vai trò là người tuyên truyền, cổ động, tổ chức và lãnh đạo phong trào cách mạng.

Vì thế, trong thời gian ở Quảng Châu (Trung Quốc) từ 1924-1927 để tập trung chuẩn bị về lý luận, tuyên truyền, tổ chức và nhân sự cho việc thành lập Đảng Cộng sản nhằm lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sáng lập báo Thanh niên và phát hành số đầu tiên ngày 21/6/1925.

Đây là tờ báo cách mạng viết bằng chữ quốc ngữ đầu tiên có nhiệm vụ truyền bá lý luận và đường lối cách mạng về trong nước, cũng như kết nối cách mạng Việt Nam với phong trào cách mạng quốc tế.

Ông Lý Minh Hán cho rằng tờ báo có kích thước nhỏ, thiết kế và in ấn đơn giản nhưng mang trọng trách và sứ mệnh vô cùng to lớn, nhất là trong việc tuyên truyền và giác ngộ lý tưởng cộng sản, một trong những nội dung quan trọng góp phần thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam - nhân tố quyết định thành công của cách mạng Việt Nam trong cả trước đây, hiện tại và mai sau.

Nhà nghiên cứu Lý Minh Hán (trái) trả lời phỏng vấn của phóng viên Thông tấn xã Việt Nam. (Ảnh: Xuân Vịnh/TTXVN)

Ông Lý Minh Hán cho biết báo Thanh niên khi ra đời được in trên khổ giấy 18x24cm (khổ giấy thông dụng rất dễ mua thời đó tại Quảng Châu) với thiết kế đơn giản, nội dung dễ đọc, dễ hiểu, nhưng có giá trị tuyên truyền to lớn đúng như phong cách làm việc đơn giản song rất hiệu quả của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Viết cho ai, viết cái gì và viết như thế nào.”

Trong khoảng thời gian từ ngày 21/6/1925-17/4/1927, tờ báo đã xuất bản tổng cộng 88 số, mỗi số 100 bản và được các thủy thủ chuyển về trong nước để vừa cung cấp thông tin, vừa gắn kết tư tưởng và xây dựng tinh thần đoàn kết của phong trào cách mạng Việt Nam, cũng như giữa cách mạng Việt Nam với phong trào cộng sản ở khu vực và trên thế giới. "Đây là công lao to lớn và bất diệt của Chủ tịch Hồ Chí Minh," ông Lý Minh Hán khẳng định.

Báo Thanh niên, với vai trò là cơ quan ngôn luận của Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội - có hai thời kỳ phát triển chính: 6/1925-4/1927 và 4/1927-1929.

Thời kỳ đầu, báo có 88 số, do đích thân Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ đạo biên tập, in ấn và phát hành, đồng thời cũng là cây bút chủ lực của báo.

Trong thời kỳ thứ hai, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chuyển vào hoạt động bí mật và rời khỏi Quảng Châu, hoạt động của báo Thanh niên do Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội chỉ đạo và điều hành.

Báo Thanh niên bản phục chế được trưng bày tại triển lãm chuyên đề “Đường Cách mạng - Đồng chí Hồ Chí Minh ở Trung Quốc” tại Nhà tưởng niệm Khởi nghĩa Quảng Châu (Trung Quốc). (Ảnh: Mạc Luyện/TTXVN)

Hiện nay, những phiên bản của các số phát hành đầu tiên gồm 1-2 trang hoặc 4-5 trang, mỗi trang chia thành hai cột với chữ viết tay bằng bút sắt của báo Thanh niên vẫn được trưng bày phục vụ khách tham quan tại Di tích Trụ sở của Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội tại số nhà 13 và 13B (nay là số 248-250), đường Văn Minh, thành phố Quảng Châu, thuộc Bảo tàng Cách mạng Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc).

Nhân kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Trung Quốc, Năm giao lưu nhân văn Việt Nam-Trung Quốc 2025 và kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890-19/5/2025), từ 10/5-10/8 diễn ra triển lãm chuyên đề “Đường cách mạng - Đồng chí Hồ Chí Minh ở Trung Quốc” tại trụ sở Nhà tưởng niệm Khởi nghĩa Quảng Châu, trong đó có dành một góc trang trọng trưng bày bản phục chế báo Thanh niên số 63, 66 và 67.

Sự ra đời của báo Thanh niên cách đây 100 năm đã đặt nền móng cho nền báo chí cách mạng Việt Nam, công cụ tuyên truyền sắc bén của Đảng góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân làm nên những thắng lợi to lớn trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc trước đây cũng như xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay./.

(TTXVN/Vietnam+)