10 tác phẩm văn học dịch nổi bật năm 2024

Năm 2024, tiếp tục nhiều tác phẩm văn học dịch đặc sắc được giới thiệu đến bạn đọc Việt, từ những tiểu thuyết kinh điển đến các cuốn sách gây tiếng vang trên văn đàn thế giới trong những năm gần đây.

Aliss bên đám lửa

Là một trong ba tác phẩm của tác giả đoạt giải Nobel Văn chương 2023 Jon Fosse xuất bản tại Việt Nam (cùng Ánh sáng trắng và Ba màn kịch), Aliss bên đám lửa kể câu chuyện giàu chất thơ khơi gợi nhiều suy ngẫm về sự mất mát, sức nặng của ký ức, của lịch sử và nhịp điệu tuần tự xoay vần của dòng chảy thời gian tự nhiên. Ngồi trong ngôi nhà bên vịnh hẹp mà gia đình mình đã sinh sống nhiều đời, Signe hồi tưởng lại cuộc đời của mình và những người thân yêu từ những thế hệ trước.

Đặc trưng văn phong của Jon Fosse hiện lên rõ nét trong tiểu thuyết ngắn này là: ngôn từ tối giản nhịp nhàng trong những câu, những đoạn văn lặp lại, đưa người đọc vào bầu không khí thiền định, ở nơi giao thoa của sự sống, cái chết và ký ức.

Bảy kẻ khùng điên

Bảy kẻ khùng điên của Roberto Arlt được xem là một trong những tác phẩm kinh điển của văn học Argentina, kể câu chuyện xoay quanh Remo Erdosain, một người đàn ông đau khổ và lạc lõng sống tại Buenos Aires. Gã là người thu tiền cho một công ty đường nhưng bị phát hiện tham ô.

Trong khi tuyệt vọng tìm kiếm ý nghĩa cuộc đời mình, Erdosain bị cuốn vào một nhóm người kỳ quái và cực đoan - gọi là “bảy kẻ khùng điên” - mơ ước xây dựng một xã hội mới nhờ bạo lực: từ cách mạng, tội phạm, đến một chế độ độc tài không tưởng ra đời cùng một chuỗi nhà thổ.

Tiểu thuyết khai thác các chủ đề nghèo đói, tham nhũng, sự giằng xé nội tâm và hành trình tìm kiếm bản sắc trong một thế giới thờ ơ. Phong cách pha trộn giữa hiện thực tàn khốc với viễn tưởng của Roberto Arlt được coi là tiền đề cho chủ nghĩa hiện thực huyền ảo và các ẩn dụ chính trị trong văn học Mỹ Latinh sau này.

Đường vinh quang

Lấy bối cảnh trong Thế chiến thứ nhất, Đường vinh quang là tác phẩm phơi bày bản chất tàn bạo, vô nghĩa và cái giá khủng khiếp của chiến tranh, đặc biệt trong bối cảnh hệ thống cấp bậc cứng nhắc của quân đội.

Câu chuyện xoay quanh một nhóm lính Pháp nhận lệnh thực hiện cuộc tấn công bất khả thi vào một vị trí kiên cố của quân Đức và nhận lấy thất bại không nằm ngoài dự đoán. Giới chỉ huy quân đội tìm cách trừng phạt binh lính để che đậy những sai lầm của mình và duy trì kỷ luật. Họ tùy tiện chọn ba người lính để đưa ra xét xử vì tội hèn nhát trước kẻ thù, dẫn đến một kết cục bi thảm và bất công.

Văn phong trực diện, không tô vẽ khiến cuốn tiểu thuyết trở thành tác phẩm phản chiến vượt thời gian, chất vấn sự thỏa hiệp đạo đức của con người trong những cảnh huống quẫn cùng.

Đội lốt da vàng

Tiểu thuyết của R.F. Kuang theo chân June Hayward, nhà văn da trắng đang chật vật với sự nghiệp. Chứng kiến cái chết đột ngột của bạn mình Athena Liu, một tác giả người Mỹ gốc Á thành công, June đánh cắp bản thảo chưa xuất bản của Athena và xuất bản dưới tên mình.

Cuốn sách trở thành một cú hit, nhưng trước những câu hỏi về tính xác thực và danh tính, June phải đối diện với cảm giác tội lỗi, những chỉ trích từ công chúng và những xung lực phức tạp liên quan đến phân biệt chủng tộc và bất bình đẳng. Từ đây, Đội lốt da vàng gợi ra nhiều suy ngẫm về các vấn đề chiếm đoạt văn hóa, phân biệt chủng tộc và đạo đức trong ngành xuất bản.

Đêm thiêng

Đêm thiêng là phần tiếp theo của Đứa trẻ cát, tiếp tục câu chuyện về Ahmed - người được nuôi dạy như một cậu bé dù sinh ra là con gái, theo mong muốn có con trai nối dõi của người cha.

Lấy bối cảnh ở Morocco, bằng lối kể chuyện phân mảnh, cuốn tiểu thuyết khám phá các chủ đề bản sắc, giới tính, cuộc đấu tranh chống lại những kỳ vọng cứng nhắc của xã hội. Câu chuyện bắt đầu khi Ahmed, giờ đây đã trưởng thành, tiết lộ sự thật về danh tính của mình và quyết định trở thành Zahra, con người thật của cô. Mộng mị, huyền thoại và ký ức đan xen tạo nên bầu không khí giàu chất huyền bí trên hành trình tìm kiếm tự do, tình yêu và chấp nhận bản thân của Zahra.

Màu tím

Lấy bối cảnh ở miền Nam nước Mỹ vào đầu thế kỷ 20, Màu tím viết dưới dạng những bức thư mà Celie, một phụ nữ da đen nghèo khó, ít học, gửi cho Chúa và sau đó là gửi cho chị gái mình, Nettie. Câu chuyện bắt đầu khi Celie còn là một cô gái trẻ bị cha dượng lạm dụng, sau đó bị gả cho một người chồng cũng bạo hành cô.

Các lá thư khắc họa cuộc chiến chống lại áp bức, phân biệt giới tính và phân biệt chủng tộc, đồng thời ghi lại hành trình tự khám phá, gầy dựng niềm tin vào bản thân và chữa lành của Celie. Mối quan hệ với Shug Avery, một nữ ca sĩ hát nhạc blues tự do và tự tin, đã dạy Celie về tình yêu, giá trị bản thân và sự độc lập.

Lối viết trực diện nhưng không kém phần thâm trầm, sâu sắc của Alice Walker khiến Màu tím trở thành một kiệt tác vượt thời gian.

Ông Molloy

Molloy là cuốn đầu tiên trong bộ ba tiểu thuyết nổi tiếng của Samuel Beckett, tiếp theo là Malone Dies và The Unnamable. Molloy được chia làm hai phần: Phần đầu được kể theo lối dòng ý thức bởi Molloy, người đàn ông bí ẩn, thể xác rệu rã, đang trong hành trình vô vọng tìm kiếm mẹ mình. Phần thứ hai do Jacques Moran, một thám tử tư được giao nhiệm vụ tìm Molloy, kể lại. Hành trình của Moran trở nên rời rạc và kỳ quặc không kém gì Molloy, khi ranh giới giữa danh tính và trải nghiệm của hai người dần trở nên mơ hồ.

Đào sâu những truy vấn về bản sắc, cuộc sống và nỗi tuyệt vọng của con người qua phong cách súc tích và hài đen đặc trưng của Beckett, tiểu thuyết gợi nhiều suy ngẫm về sự hoài công của kiếp người, về những chân dung bị phân mảnh, và về sự đứt đoạn trong giao tiếp, từ đó đặt ra những câu hỏi căn nguyên nhất về bản chất con người.

Phố Ngũ Hương

Tiểu thuyết của Tàn Tuyết lấy bối cảnh con phố hư cấu mang tên Phố Ngũ Hương. Nhân vật trung tâm là cô X, một phụ nữ bí ẩn và quyến rũ có những mối quan hệ khơi gợi nhiều tò mò và xung đột với hàng xóm. Cốt truyện phát triển theo lối rời rạc phi tuyến tính, qua đó khai thác các chủ đề bản sắc, khát khao và ranh giới mơ hồ giữa thực tại và tưởng tượng.

Phá vỡ các quy tắc kể chuyện truyền thống, Tàn Tuyết thách thức độc giả bằng những lớp nghĩa khó nắm bắt và các nhân vật đầy bí ẩn. Con phố trong câu chuyện trở thành một không gian ẩn dụ, phản ánh tâm lý và cảm xúc phức tạp của các cư dân trong đó. Phố Ngũ Hương được ca ngợi là cuộc khám phá táo bạo về bản chất con người và tình thế bất an, hỗn loạn của thời hiện đại.

Tiếng thét câm lặng

Tiểu thuyết của Oe Kenzaburo xoay quanh hai anh em Mitsusaburo và Takashi. Trở về quê hương ở một vùng nông thôn Nhật Bản sau chiến tranh, Mitsusaburo là một trí thức mất phương hướng, ám ảnh với những thất bại của chính mình và cái chết của đứa con thơ, còn Takashi lại đầy khí chất và tự tin, tham vọng dẫn dắt một cuộc cách mạng tại ngôi làng đang suy tàn của họ. Cả hai bị cuốn vào lịch sử đen tối của ngôi làng, nổi bật là cuộc nổi dậy thất bại cách đó một thế kỷ. Qua mối quan hệ căng thẳng leo thang của họ, cuốn sách phản ánh những chia rẽ thế hệ và ý thức hệ trong xã hội Nhật Bản hậu chiến.

Tựa đề Tiếng thét câm lặng phản ánh cuộc đấu tranh nội tâm của các nhân vật và nỗi đau không thể cất lời đã định hình cuộc sống của họ. Đây là một tác phẩm đầy ám ảnh nhưng cũng rất mực cảm động, gợi ra những suy tư sâu sắc về bản chất con người và mối liên hệ phức tạp giữa quá khứ và hiện tại.

Vẽ một phụ nữ

Cô gái trẻ người Mỹ đầy nhiệt huyết và độc lập Isabel đến châu Âu sau khi thừa kế một khoản tài sản lớn. Quyết tâm sống theo cách của mình, ban đầu cô khước từ những chuẩn mực truyền thống như kết hôn vì vụ lợi, để theo đuổi tự do cá nhân và tri thức. Tuy nhiên, sự lý tưởng hóa và ngây thơ lại dẫn Isabel đến cuộc hôn nhân phức tạp và ngột ngạt với Gilbert Osmond, một kẻ tâm cơ, toan tính và ích kỷ.

Văn phong tinh tế và sự thấu hiểu tâm lý sâu sắc của Henry James tạo nên một câu chuyện giàu tầng nghĩa về bản sắc cá nhân trước những kỳ vọng của xã hội và khuôn khổ của truyền thống, khiến Vẽ một phụ nữ trở thành một nghiên cứu nhân vật tỉ mỉ, giàu sức hút, một lời phê phán các động lực văn hóa và xung đột giới tính trong thời đại Victoria.

Tâm Anh