YouTube bị phản ứng vì dùng AI chỉnh video của người dùng

Điều này không chỉ đơn thuần là một vấn đề kỹ thuật, mà còn mở ra cuộc tranh luận sâu rộng về quyền kiểm soát nội dung sáng tạo, ranh giới của việc cải thiện tự động, và sự cân bằng giữa chất lượng kỹ thuật với tính xác thực nghệ thuật trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo.

Vấn đề nảy sinh khi video trở nên "quá hoàn hảo"

Mọi chuyện bắt đầu khi một số creator (người sáng tạo nội dung) phát hiện ra sự khác biệt kỳ lạ giữa những video ngắn giống hệt nhau được đăng trên YouTube và Instagram. Các video trên YouTube có vẻ bất thường - một số cảnh được làm sắc nét quá mức, tạo ra cảm giác giả tạo và không tự nhiên. Điều này khiến nhiều người tạo nội dung bắt đầu nghi ngờ rằng có điều gì đó không ổn đang diễn ra đằng sau hậu trường.

Sự nghi ngờ này nhanh chóng được xác nhận khi Rene Ritchie, người phụ trách truyền thông với creator tại YouTube, thừa nhận trên X (Twitter) rằng công ty đã thực sự tiến hành một "thí nghiệm" với một số YouTube Shorts được chọn lọc. Theo lời giải thích của ông, YouTube đã cố gắng làm mịn video, loại bỏ nhiễu và cải thiện độ rõ nét bằng cách sử dụng "công nghệ machine learning truyền thống" - một thuật ngữ mà nhiều người cho rằng chỉ là cách khác để nói về AI.

Các nhà sáng tạo nội dung trên YouTube không vui khi sản phẩm của họ bị AI chỉnh sửa

Điều đáng lo ngại nhất trong toàn bộ sự việc này không phải là việc YouTube sử dụng AI để cải thiện chất lượng video mà ở việc công ty đã thực hiện mà không thông báo hay xin phép các creator. Đây là một sự vi phạm nghiêm trọng về quyền kiểm soát nội dung sáng tạo và có thể tạo ra những hậu quả không lường trước được.

Nhiều creator đã bày tỏ lo ngại rằng những thay đổi do AI thực hiện đã khiến video của họ trông có vẻ giả tạo và không tự nhiên. Đặc biệt, các chi tiết như tóc, đặc điểm khuôn mặt và những yếu tố khác xuất hiện với vẻ ngoài bất thường, khiến người xem có thể đặt câu hỏi về tính xác thực của nội dung. Một creator đã chia sẻ mối lo ngại rằng điều này có thể làm tổn hại đến độ tin cậy và tính xác thực - những yếu tố cốt lõi trong mối quan hệ giữa người tạo nội dung và khán giả của họ.

Kỹ thuật không phân biệt được nghệ thuật

Một khía cạnh quan trọng khác của vấn đề này là khả năng AI không thể phân biệt được giữa những "khuyết điểm" không mong muốn và những lựa chọn nghệ thuật có chủ ý, ví dụ như độ mờ hoặc nhiễu trong video là một phần của ý định sáng tạo? Điều gì nếu creator cố tình tạo ra một hiệu ứng hình ảnh cụ thể để truyền đạt cảm xúc hoặc thông điệp nghệ thuật?

Câu hỏi này mở ra một cuộc tranh luận rộng lớn hơn về vai trò của công nghệ trong việc "cải thiện" nghệ thuật. Liệu một thuật toán có thể và có nên quyết định những gì là "tốt hơn" trong bối cảnh sáng tạo? Khi YouTube tự động làm mịn và làm sắc nét các video, họ đang áp đặt một tiêu chuẩn thẩm mỹ cụ thể có thể không phù hợp với ý định của nghệ sĩ gốc.

Một khía cạnh thú vị khác trong cách YouTube phản hồi là sự nhấn mạnh vào thuật ngữ "machine learning" thay vì "AI". Ritchie đặc biệt nhấn mạnh rằng họ không sử dụng "generative AI" hay "upscaling" mà chỉ sử dụng "công nghệ machine learning truyền thống". Tuy nhiên, nhiều người quan sát cho rằng đây chỉ là một trò chơi từ ngữ, vì machine learning về bản chất cũng là một hình thức của trí tuệ nhân tạo.

Sự chọn lọc từ ngữ này có thể phản ánh nỗ lực của YouTube trong việc tránh những định kiến tiêu cực liên quan đến AI, đặc biệt trong bối cảnh hiện tại khi công chúng ngày càng cảnh giác với việc sử dụng AI trong sáng tạo nội dung. Bằng cách sử dụng thuật ngữ "machine learning" nghe có vẻ kỹ thuật và ít gây tranh cãi hơn, YouTube có thể đang cố gắng làm dịu đi phản ứng tiêu cực từ cộng đồng.

Một điểm đáng lo ngại khác là YouTube không giải thích rõ ràng về tiêu chí lựa chọn những video nào sẽ được "tối ưu hóa". Ritchie chỉ đơn giản giải thích rằng mục tiêu là cung cấp "chất lượng video tốt nhất có thể" nhưng không nói rõ tại sao những video cụ thể lại được chọn và những video khác thì không. Sự thiếu minh bạch này làm tăng thêm mối nghi ngờ về tính công bằng và nhất quán trong việc áp dụng công nghệ này.

Ứng xử ra sao với người sáng tạo nội dung số?

Việc không có những yêu cầu rõ ràng từ creator cũng cho thấy rằng đây hoàn toàn là quyết định đơn phương từ phía YouTube. Điều này đặt ra câu hỏi về quyền kiểm soát nội dung: liệu nền tảng có quyền thay đổi tác phẩm của nghệ sĩ mà không xin phép, dù với mục đích "cải thiện"?

Sự việc này có thể tác động sâu sắc đến mối quan hệ giữa YouTube và cộng đồng creator của mình. Trong một thời đại mà các creator ngày càng quan tâm đến việc duy trì quyền kiểm soát nội dung và xây dựng thương hiệu cá nhân dựa trên tính xác thực, việc nền tảng tự ý thay đổi nội dung của họ có thể được coi là một sự vi phạm lòng tin nghiêm trọng.

Hơn nữa, điều này cũng đặt ra câu hỏi về tương lai của quan hệ đối tác giữa creator và platform. Nếu YouTube có thể tự do chỉnh sửa nội dung mà không cần sự đồng ý, thì ranh giới giữa việc cung cấp nền tảng và kiểm soát nội dung ở đâu? Liệu creator có thể tin tưởng rằng tác phẩm của họ sẽ được trình bày đúng như ý định ban đầu?

YouTube giờ đây đứng trước một thách thức lớn trong việc cân bằng giữa mong muốn cải thiện trải nghiệm người dùng và việc tôn trọng quyền sáng tạo của creator. Công ty cần phải học cách triển khai công nghệ AI một cách minh bạch và có sự đồng thuận, thay vì thực hiện các "thí nghiệm" bí mật.

Một giải pháp có thể là tạo ra một hệ thống opt-in, nơi creator có thể chọn liệu họ có muốn video của mình được tối ưu hóa bằng AI hay không. Điều này sẽ cho phép những người muốn tận dụng công nghệ để cải thiện chất lượng video của họ trong khi vẫn bảo vệ quyền của những người muốn duy trì kiểm soát hoàn toàn đối với nội dung của mình.

Cuối cùng, sự việc này là một bài học về tầm quan trọng của sự đồng thuận trong việc áp dụng công nghệ AI. Cho dù mục đích có tốt đẹp đến đâu, việc sử dụng AI để thay đổi tác phẩm của chủ nhân mà không xin phép họ vẫn là một sự vi phạm quyền sáng tạo. Trong một thế giới mà AI ngày càng trở nên mạnh mẽ và phổ biến, việc đảm bảo rằng con người vẫn giữ được quyền kiểm soát đối với sự sáng tạo của mình càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Bùi Tú