Yếu tố quyết định hồi kết căng thẳng quân sự Iran - Israel

Các vệt sáng trên bầu trời Jerusalem khi Iran tiến hành cuộc tấn công bằng tên lửa nhằm vào Israel tối 13/6. Ảnh: THX/TTXVN

Theo tờ Washington Post (Mỹ), quan chức tình báo Israel ước tính rằng Iran sở hữu khoảng 2.000 tên lửa có khả năng bay xa 1.931km để tấn công Israel. Tuy nhiên, họ cho rằng một phần đáng kể trong số này đã bị phá hủy ngay khi Israel tiến hành chiến dịch “Sư tử trỗi dậy” ngày 13/6 nhắm vào hàng loạt mục tiêu chiến lược tại Iran, trong đó có các cơ sở hạt nhân, căn cứ quân sự.

Kể từ đó, Israel cho biết Iran đã phóng khoảng 400 tên lửa từ kho dự trữ trong khi các cuộc không kích của Israel đã loại bỏ 120 (1/3) số bệ phóng tên lửa của Iran. Hơn nữa, các quan chức Israel ngày 16/6 tự nhận rằng họ đã đạt được ưu thế trên không so với Tehran, nghĩa là họ có thể hạn chế hơn nữa khả năng thực hiện các vụ phóng tên lửa của Iran.

Cường độ các đợt tấn công của Iran sau đó có thay đổi. Vào đêm đầu tiên của căng thẳng quân sự với Israel, Iran phóng 150 tên lửa trả đũa, nhưng đến chiều 17/6, nước này chỉ phóng 10 tên lửa.

Nhà phân tích quân sự Fabian Hinz tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) nhận định: "Iran phải thực hiện một phép tính rất, rất khó khăn, bởi họ sở hữu số lượng tên lửa hạn chế và với nhịp độ bắn hiện tại, họ không thể bổ sung tên lửa kịp thời”.

Ông Hinz cũng lưu ý rằng ngay cả 150 tên lửa được phóng đêm 13/6 cũng chưa bằng quy mô của hơn 200 tên lửa mà Iran bắn vào Israel vào tháng 10/2024 để trả đũa vụ Israel ám sát các nhà lãnh đạo Hamas và Hezbollah.

Ông Jim Lamson tại Trung tâm Nghiên cứu Không phổ biến vũ khí hạt nhân James Martin thuộc Viện Middlebury (Mỹ) đánh giá năng lực tên lửa của Iran sẽ tiếp tục suy giảm vì Israel hiện đang nhắm vào các cơ sở sản xuất của nước này.

Mặc dù vậy, các nhà phân tích Israel cảnh báo rằng hơn một nửa kho vũ khí của Iran vẫn còn nguyên vẹn và một số lượng tên lửa không xác định có thể được giấu trong các kho ngầm.

Khói bốc lên từ địa điểm ở Herzliya, miền Trung Israel sau cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran ngày 17/6. Ảnh: THX/TTXVN

Về phía Israel, nước này đã có thể làm giảm khả năng phóng tên lửa của Iran nhưng phải đối mặt với bài toán kinh phí. Tờ báo tài chính hàng đầu của Israel - The Marker đưa tin rằng phòng thủ tên lửa khiến Israel tốn tới 1 tỷ shekel, hay khoảng 285 triệu USD, mỗi đêm. Do đó, các nhà quan sát cho biết, một cuộc chiến tranh tiêu hao kéo dài giữa Israel và Iran có thể không khả thi, ít nhất là ở cường độ hiện tại.

Một số chuyên gia ước tính rằng, nếu Mỹ không tiếp viện Israel hoặc tham chiến sâu hơn, Israel chỉ có thể duy trì hệ thống phòng thủ tên lửa trong 10 hoặc 12 ngày nữa khi Iran duy trì nhịp độ tấn công ổn định. Một nguồn tin của Washington Post đồng thời bổ sung rằng sớm nhất là vào cuối tuần này, các hệ thống phòng không của Israel có thể phải giảm tỷ lệ đánh chặn tên lửa để phân bổ đạn dược.

Ông Tal Inbar, một chuyên gia tên lửa, lưu ý rằng vào năm 2014, Israel đã tìm cách ngừng bắn với Hamas vài ngày trước khi nước này hết tên lửa đánh chặn phòng không. Mức độ dự trữ tên lửa đánh chặn là một chủ đề cực kỳ nhạy cảm ở Israel, nhưng theo ông Inbar, nó cũng có thể là yếu tố dẫn đến lệnh ngừng bắn.

Israel sử dụng hệ thống phòng không nhiều lớp, bao gồm Vòm Sắt (Iron Dome) nổi tiếng có thể đánh chặn các tên lửa tầm thấp. Bên cạnh đó là hệ thống David's Sling và Arrow cùng Patriot và hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) đắt tiền được chuyển giao từ Mỹ.

Ông Inbar cho biết vấn đề đối với Israel là họ chủ yếu dựa vào hệ thống Arrow tương đối đắt đỏ. Họ phóng tên lửa Arrow mỗi chiếc có giá 3 triệu USD để đối phó các cuộc tấn công từ Iran.

Tuy tên lửa đánh chặn của Vòm Sắt có giá rẻ và được sản xuất hàng loạt nhưng nó hữu ích để chống lại các tên lửa thô sơ do Hamas bắn, và không quá đáng gờm so với các tên lửa hạng nặng của Iran lao đến với tốc độ gấp nhiều lần tốc độ âm thanh. Vào đêm 13/6, hệ thống phòng không của Israel đã không thể ngăn chặn các tên lửa của Iran suýt đánh trúng trụ sở của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF). Đến đêm 15/6, tên lửa của Iran đã khiến một nhà máy lọc dầu lớn gần Haifa ngừng hoạt động.

Hệ thống tên lửa phòng không Sevvom-e Khordad được giới thiệu trong cuộc duyệt binh thường niên của các lực lượng vũ trang Iran ở Tehran năm 2022. Ảnh tư liệu: IRNA/TTXVN

Tính đến 17/6, chính phủ Israel cho biết có 35 trong số 400 tên lửa do Iran bắn trúng mục tiêu, tỷ lệ đánh chặn thành công là hơn 90%. Israel cho biết đã có 24 người thiệt mạng và hơn 600 người bị thương.

Về phần mình, truyền thông Iran dẫn thông tin từ Bộ Y tế nước này cho biết có 224 người thiệt mạng kể từ ngày 13/6, khi Israel phát động chiến dịch “Sư tử trỗi dậy”.

Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã phát động chiến dịch quân sự quy mô lớn nhắm vào hàng loạt mục tiêu chiến lược tại Iran, trong đó có các cơ sở hạt nhân, căn cứ quân sự, với mục đích mà phía Israel tuyên bố là ngăn chặn Tehran phát triển vũ khí hạt nhân. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố chiến dịch mang tên “Rising Lion” (Sư tử trỗi dậy) nhằm vào các mục tiêu tại Iran sẽ kéo dài nhiều ngày. Về phần mình, Iran đáp trả bằng hàng loạt tên lửa tầm xa nhằm vào Tel Aviv. Iran xác nhận các đợt phóng tên lửa thuộc chiến dịch mang tên "Lời hứa Chân thật 3", do Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) phát động.

Ngày 17/6, IDF cho biết chiến dịch quân sự nhằm vào Iran sẽ không kết thúc cho đến khi IDF "loại bỏ mối đe dọa từ chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo của Iran".

Hà Linh/Báo Tin tức và Dân tộc