Y tế cơ sở chuyển mình: Người dân hưởng lợi từ những đổi thay thiết thực

Một trong những điểm nhấn nổi bật của Nghị quyết 72 là chuyển trọng tâm từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”, lấy y tế dự phòng và y tế cơ sở làm nền tảng chính.

Nghị quyết số 72-NQ/TW ngày 9/9/2025 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế, đặc biệt nhấn mạnh vai trò của y tế dự phòng và y tế cơ sở.

Chất lượng dịch vụ và hiệu quả hoạt động của hệ thống y tế cơ sở phụ thuộc vào ba yếu tố then chốt: nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị và cơ chế tài chính.

Đây được xem là một dấu mốc quan trọng, mở ra kỳ vọng mới cho việc xây dựng một hệ thống y tế nền tảng, hiệu quả và công bằng hơn trong công tác chăm sóc sức khỏe toàn dân.

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, Nghị quyết số 72 xác định rõ, hệ thống y tế dự phòng sẽ được kiện toàn, phát triển theo hướng hiện đại, đủ năng lực giám sát, cảnh báo sớm và khống chế kịp thời dịch bệnh.

Việc tổ chức triển khai các hoạt động phòng, chống dịch bệnh sẽ được thực hiện chủ động, từ sớm, từ xa, và từ cơ sở; sẵn sàng ứng phó với các tình huống y tế công cộng khẩn cấp.

Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng, hiệu quả của y tế cơ sở được đặt làm trọng tâm. Trạm y tế cấp xã sẽ được hoàn thiện về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập, bảo đảm cung cấp các dịch vụ cơ bản, thiết yếu như phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám chữa bệnh và chăm sóc xã hội.

Đặc biệt, trạm y tế xã sẽ được củng cố toàn diện về năng lực, từ nhân lực đến cơ sở vật chất, thiết bị y tế và thuốc men, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo.

Một trong những điểm nhấn nổi bật của Nghị quyết 72 là chuyển trọng tâm từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”, lấy y tế dự phòng và y tế cơ sở làm nền tảng chính.

Theo đó, người dân sẽ được tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng và quản lý sức khỏe toàn diện ngay tại tuyến xã. Để thực hiện được mục tiêu này, ngành Y tế đang triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp đột phá.

Chất lượng dịch vụ và hiệu quả hoạt động của hệ thống y tế cơ sở phụ thuộc vào ba yếu tố then chốt: nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị và cơ chế tài chính.

Về nhân lực, ngành sẽ ưu tiên bố trí, huy động nguồn lực và xây dựng các chính sách đãi ngộ vượt trội để phát triển nhân lực y tế, đảm bảo đồng bộ cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới và hải đảo.

Trạm y tế xã sẽ được bảo đảm có đủ số lượng bác sỹ phù hợp với chức năng, nhiệm vụ; duy trì đội ngũ nhân viên y tế thôn bản, cô đỡ thôn bản, cộng tác viên dân số.

Trong giai đoạn 2025-2030, mỗi năm, các địa phương sẽ điều động luân phiên ít nhất 1.000 bác sỹ về làm việc có thời hạn tại trạm y tế cấp xã; đồng thời bổ sung bác sỹ cơ hữu tại đây, phấn đấu đến năm 2027, mỗi trạm có từ 4-5 bác sỹ và đến năm 2030 có đủ bác sỹ theo yêu cầu.

Công tác đào tạo sẽ được quan tâm đặc biệt. Bộ Y tế sẽ quyết liệt triển khai Đề án đào tạo, bồi dưỡng bác sỹ làm nguồn nhân lực cho tuyến xã, ưu tiên cho các khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo.

Đồng thời, sẽ đầu tư phát triển một số cơ sở đào tạo y khoa chất lượng cao ngang tầm khu vực; đào tạo chuyên sâu sau đại học trong lĩnh vực sức khỏe theo mô hình giáo dục quốc dân do Bộ Y tế quản lý.

Về cơ sở vật chất, thuốc và thiết bị y tế cơ bản sẽ được đầu tư đầy đủ để đáp ứng yêu cầu công việc, nhất là tại các vùng khó khăn. 100% trạm y tế cấp xã sẽ được đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị y tế theo đúng chức năng, nhiệm vụ.

Bộ Y tế đang tham mưu xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm bảo đảm nguồn cung vắc-xin an toàn, ổn định, kịp thời; đồng thời chủ trì, phối hợp với các bộ ngành liên quan thúc đẩy đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp trong nước nghiên cứu, sản xuất vắc xin, hướng tới làm chủ công nghệ, đáp ứng nhu cầu của Chương trình Tiêm chủng mở rộng và sẵn sàng đối phó với các dịch bệnh mới nổi.

Về cơ chế hoạt động, các trạm y tế xã sẽ được tổ chức theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập, bảo đảm cung ứng dịch vụ cơ bản về phòng bệnh, khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Ngân sách nhà nước sẽ tiếp tục giữ vai trò chủ đạo trong bảo đảm chi thường xuyên và đầu tư phát triển cho y tế cơ sở, y tế dự phòng.

Đồng thời, cần có cơ chế tài chính phù hợp để huy động mọi nguồn lực xã hội vào lĩnh vực dịch vụ sự nghiệp y tế công. Nhà nước sẽ ưu tiên đầu tư cho các lĩnh vực đặc thù như y tế cho vùng dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo; lĩnh vực tâm thần, pháp y, pháp y tâm thần, hồi sức cấp cứu, giải phẫu bệnh, cũng như chăm sóc sức khỏe cho các đối tượng chính sách xã hội và người dân thuộc khu vực khó khăn.

Về chế độ chính sách cho y tế cơ sở, lương bác sỹ mới ra trường bằng các ngành nghề khác dù bác sỹ học đại học 6 năm, thêm 12-18 tháng thực hành, còn các ngành nghề khác hầu hết chỉ học 4 năm. Một số y, bác sỹ, nhà quản lý khi được hỏi đều cho rằng, điều này chưa phù hợp và khiến các bác sỹ "tâm tư" rất nhiều.

Giữ chân bác sỹ công tác lâu dài tại các cơ sở y tế công lập đã khó, để giữ họ lại các cơ sở y tế ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn càng khó hơn. Vì vậy, khi Nghị quyết 72 ra đời nhấn mạnh sẽ thực hiện chính sách đãi ngộ đặc biệt với nghề y, mọi người đều rất vui mừng.

Cụ thể, Nghị quyết 72 nêu rõ, bác sỹ, bác sỹ y học dự phòng, dược sỹ được xếp lương từ bậc 2 của chức danh nghề nghiệp được tuyển dụng.

Nâng mức phụ cấp ưu đãi nghề lên tối thiểu 70% cho người thường xuyên trực tiếp làm chuyên môn y tế tại trạm y tế xã, cơ sở y tế dự phòng; lên 100% cho người thường xuyên và trực tiếp làm chuyên môn y tế tại trạm y tế xã, cơ sở y tế dự phòng ở khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, biên giới, biển đảo, lĩnh vực tâm thần, pháp y, pháp y tâm thần, hồi sức cấp cứu, giải phẫu bệnh và một số đối tượng đặc thù khác.

Nghị quyết 72 cũng đề ra mục tiêu phải đổi mới toàn diện phong cách, tinh thần, thái độ phục vụ nhân dân, người bệnh của đội ngũ nhân viên y tế. Thầy thuốc và nhân viên y tế phải phấn đấu sâu y lý, giỏi y thuật, giàu y đức, tận tụy với nghề nghiệp, xứng đáng với sự tin cậy và tôn vinh của xã hội.

Cùng với đó, sẽ cải thiện môi trường làm việc, bảo đảm an toàn, giảm áp lực cho nhân viên y tế. Ưu tiên thu hút đầu tư nước ngoài, đội ngũ trí thức, chuyên gia có chất lượng cao trong lĩnh vực y tế từ nước ngoài vào Việt Nam đầu tư và làm việc; đưa sinh viên giỏi, cán bộ y tế đi đào tạo chuyên sâu ở các nước có thế mạnh, kinh phí được chi trả từ các chương trình học bổng.

D.Ngân