Xung đột Nga - Ukraine và phép thử chi phí với phương Tây

Cuộc đàm phán hòa bình Ukraine thực chất là bài toán cân não về chi phí, khả năng chịu đựng và ưu tiên chiến lược, khi Nga, Mỹ và châu Âu đứng trước những tổn thất rất khác nhau. Ảnh: THX/TTXVN

Bình luận trên trang tin chinausfocus.com, Xiao Bin, Phó Tổng thư ký, Trung tâm Nghiên cứu Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, Hội Khoa học Xã hội Trung Quốc mới đây cho rằng, cuộc đàm phán về kế hoạch hòa bình cho Ukraine không chỉ đơn thuần là những tranh luận kỹ thuật về mặt ngoại giao, mà thực chất là một bài toán cân não về chi phí xung đột, khả năng duy trì nguồn lực và thứ tự ưu tiên chiến lược của các bên liên quan. Do đó, tiến trình hòa bình hiện nay đang bị chi phối bởi những tính toán lợi ích quốc gia sâu sắc.

Những mâu thuẫn cốt lõi và bất đồng lãnh thổ

Vấn đề lãnh thổ vẫn là "nút thắt" lớn nhất trong mọi cuộc thương lượng. Nga tái khẳng định việc giải quyết vấn đề lãnh thổ là điều kiện tiên quyết hàng đầu để chấm dứt khủng hoảng. Hiện tại, tranh chấp tập trung vào hai khía cạnh:

Thứ nhất, hình thức công nhận: Nga kiên quyết yêu cầu sự "công nhận trên pháp lý" đối với các vùng lãnh thổ họ đang kiểm soát để đảm bảo an ninh lâu dài. Ngược lại, chính quyền Trump của Mỹ ưu tiên sự "công nhận trên thực tế" nhằm duy trì tính linh hoạt trong chính sách và tránh các ràng buộc pháp lý.

Thứ hai, điều kiện đóng băng chiến tuyến: Moskva yêu cầu Ukraine rút quân vô điều kiện khỏi các khu vực phía Đông. Trong khi đó, Mỹ và châu Âu ủng hộ một cách tiếp cận mơ hồ hơn, hy vọng Ukraine thực hiện các điều chỉnh chiến thuật mà không đánh mất lợi thế trên bàn đàm phán.

Chi phí: Sự phân hóa giữa Nga và phương Tây

Đến cuối năm 2025, tổng chi phí cho cuộc xung đột tại Ukraine ước tính sẽ tăng vọt lên hàng nghìn tỷ đô la Mỹ và chưa có dấu hiệu dừng lại. Tuy nhiên, khả năng chịu đựng của các bên đang có sự phân hóa rõ rệt.

Về tính toán của Nga: Đặt cược vào thời gian. Tổng thống Vladimir Putin tin rằng Nga có đủ đòn bẩy để duy trì một cuộc chiến kéo dài nhờ vào: Cấu trúc quyền lực ổn định, giúp bảo vệ nội bộ khỏi các cú sốc trừng phạt: kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine, tạo lợi thế mặc cả hữu hình; sự phục hồi mạnh mẽ của tổ hợp công nghiệp quân sự.

Minh chứng cho quyết tâm này, Nga đã phân bổ 166 tỷ USD (chiếm khoảng 30% tổng chi tiêu ngân sách) cho quốc phòng trong năm 2026. Với Moskva, chịu đựng tổn thất hiện tại vẫn "đỡ tệ hơn" là chấp nhận một thỏa thuận bất lợi.

Thách thức của Ukraine và phương Tây: Ngược lại, Ukraine và các nước phương Tây đang đối mặt với gánh nặng kinh tế và chính trị ngày càng lớn. Ukraine hạn chế quyền tự chủ chiến lược do phụ thuộc hoàn toàn vào viện trợ nước ngoài. Tại các nước phương Tây, tâm lý kiệt sức vì giao tranh đang gia tăng, đặc biệt là ở giới trẻ và các nhóm thu nhập thấp do áp lực lạm phát.

Về ưu tiên chiến lược của Mỹ: Washington đang điều chỉnh lại nguồn lực để tập trung cạnh tranh với Trung Quốc. Khu vực châu Âu không còn có thể độc chiếm sự chú ý của Mỹ, buộc nước này phải tìm cách giảm leo thang nhanh chóng để quản lý rủi ro hiệu quả hơn.

Tương lai của tiến trình hòa bình

Như vậy tiến trình hòa bình trong tương lai sẽ không phụ thuộc vào một đề xuất cụ thể nào mà bị tác động bởi ba yếu tố động:

Một là, sự kiên nhẫn chiến lược: Khi chiến sự kéo dài, bên nào suy giảm kiên nhẫn trước sẽ mất vị thế đàm phán.

Hai là, khoảng cách giữa "đóng băng" và "hòa bình": Lịch sử cho thấy một trạng thái đóng băng xung đột thường chỉ là khởi đầu cho một giai đoạn đối đầu mới thay vì một nền hòa bình bền vững.

Ba là, sắp xếp lại ưu tiên của Mỹ: Cam kết của Mỹ đối với Ukraine sẽ bị ảnh hưởng sâu sắc bởi cường độ cạnh tranh Mỹ - Trung trên quy mô toàn cầu.

Tóm lại, nhìn qua lăng kính chi phí, sự khác biệt về "khả năng chịu đựng" giữa các bên là rất lớn. Đối với Nga, thời gian là lợi thế; nhưng đối với phương Tây, mỗi ngày cuộc chiến kéo dài lại trở thành một gánh nặng nặng nề hơn.

Công Thuận/Báo Tin tức và Dân tộc