Xung đột Nga - Ukraine: Trừng phạt không loại bỏ được gốc rễ cuộc chiến

Cuộc gặp cấp cao Nga-Mỹ dự kiến tại Budapest, Hungary, do phía Mỹ đề xuất đã không diễn ra, sau khi người Mỹ một lần nữa đưa ra quyết định (ngày 21/10) hủy cuộc gặp. Theo giới bình luận, có vẻ châu Âu và NATO một lần nữa đã can thiệp mạnh vào các quyết định của Nhà Trắng trong tiến trình đối thoại với Moscow hướng đến việc chấm dứt cuộc chiến tại Ukraine.

Trước đó, Tổng thống Ukraine Zelensky, với sự hậu thuẫn của EU và NATO, đã thất bại trong việc thuyết phục ông Trump đồng ý chuyển giao tên lửa hành trình Tomahawk cho Ukraine để Kiev có điều kiện tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, sau cuộc gặp tại Nhà Trắng hôm 17/10.

Tổng thống Nga Vladimir Putin thừa nhận lệnh trừng phạt là nghiêm trọng, nhưng không ảnh hưởng đáng kể đến kinh tế Nga.

Một ngày sau khi huy bỏ cuộc gặp Budapest, ngày 22/10 Washington thông báo áp lệnh trừng phạt lên ngành dầu mỏ Nga, cụ thể là trừng phạt 2 công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil, động thái cứng rắn nhằm gia tăng áp lực lên Điện Kremlin để đàm phán chấm dứt chiến tranh với Ukraine.

Động thái cứng rắn này đánh dấu bước chuyển mới nhất của chính quyền của ông Trump từ việc ép buộc Kiev chấp nhận các điều kiện đổi lấy hòa bình sang sự thất vọng ngày càng tăng với những yêu cầu tối đa của phía Nga. "Bây giờ là lúc chấm dứt giết chóc và ngừng bắn ngay lập tức", Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent phát biểu trong một tuyên bố công bố các lệnh trừng phạt đối với Nga.

Trước đó ít hôm, Chính phủ Anh cũng đã áp lệnh trừng phạt Rosneft và Lukoil. EU đã trừng phạt Rosneft, công ty dầu khí nhà nước của Nga, nhưng không trừng phạt Lukoil, công ty tư nhân, chủ yếu là do các miễn trừ dành cho Hungary và Slovakia, những nước mua dầu của Nga.

Các lệnh trừng phạt hôm 22/10 là nỗ lực mới nhất và trực tiếp nhất nhằm cắt giảm doanh thu từ việc bán dầu của Nga ra nước ngoài. Trước đó, ông Trump đã áp thuế 25% đối với hàng hóa từ Ấn Độ như một động thái mà ông gọi là trả đũa việc nước này mua dầu Nga với giá ưu đãi.

Việc áp lệnh trừng phạt cũng đánh dấu một “thắng lợi” cho Ukraine và các đồng minh châu Âu, những nước đã theo dõi với sự lo ngại khi ông Trump dường như bị lung lay bởi lập luận của Tổng thống Putin rằng cách duy nhất để đạt được hòa bình là Ukraine phải nhượng bộ lãnh thổ, đồng thời phải loại bỏ hoàn toàn nguyên nhân gốc rễ của cuộc chiến.

Theo giới chuyên gia, lệnh trừng phạt mới sẽ tác động mạnh lên nền kinh tế Nga. Thuế từ ngành năng lượng chiếm khoảng một phần tư ngân sách của Nga và các lệnh trừng phạt bổ sung sẽ góp phần hạn chế hơn nữa khả năng kinh doanh của Rosneft và Lukoil, gây thêm áp lực lên nền kinh tế Nga.

Ngành dầu mỏ Nga sẽ chịu tác động nhất định sau lệnh trừng phạt.

Marshall Billingslea, một quan chức tài chính trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, cho biết mối đe dọa nhắm vào các ngân hàng giao dịch với cả 2 công ty là một trong những biện pháp quan trọng nhất được công bố, vì nó sẽ gây khó khăn hơn cho các công ty nhập khẩu dầu thô của Nga. "Ngay cả khi các nhà máy lọc dầu Ấn Độ, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ muốn tiếp tục mua, ngân hàng của họ có thể sẽ nói 'không'".

Thomas Graham, một thành viên của Hội đồng Quan hệ đối ngoại, tỏ ra thận trọng hơn khi nói với Bloomberg: "Nếu Nhà Trắng nghĩ rằng điều này sẽ dẫn đến sự thay đổi triệt để trong hành vi của Điện Kremlin hoặc chính sách của ông Putin, thì họ đang tự lừa dối mình... Điện Kremlin rất giỏi trong việc lách các loại lệnh trừng phạt này".

Những người khác suy đoán rằng dòng dầu của Nga chảy vào Ấn Độ - một quốc gia đã nổi lên như một khách hàng lớn trong 3 năm qua - có thể giảm mạnh do các lệnh trừng phạt của Mỹ. Ông Trump đã thúc đẩy Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi chấm dứt nhập khẩu dầu, và các biện pháp mới có thể đẩy nhanh động thái này bằng cách tạo điều kiện cho các nhà máy lọc dầu Ấn Độ thoát khỏi các hợp đồng đã ký kết trong nhiều năm tới, theo nhà phân tích năng lượng Thomas O’Donnell. “Điều này rất quan trọng”, ông O’Donnell nói. “Họ có thể hủy hoại nước Nga với tư cách là một quốc gia dầu mỏ”.

Đã có những dấu hiệu ban đầu vào hôm 23/10 cho thấy các lệnh trừng phạt đã có tác động, với các báo cáo cho biết Ấn Độ và Trung Quốc - những khách hàng năng lượng lớn nhất của Nga - đã giảm nhập khẩu dầu của Nga để đáp trả các biện pháp mới của Mỹ. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu các biện pháp này có buộc Tổng thống Putin phải chấp nhận các yêu cầu của Ukraine để ngồi vào bàn đàm phán hay không.

Phản ứng trước lệnh trừng phạt của Mỹ đối với ngành dầu mỏ Nga, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh quốc gia Nga Dmitri Medvedev cho rằng nó không có lợi cho tiến trình đàm phán chấm dứt chiến tranh, và ông Trump đã bắt đầu “đi trên con đường chiến tranh chống lại nước Nga”.

Tổng thống Putin cũng gọi lệnh trừng phạt mới của Mỹ là hành động không thân thiện và không củng cố mối quan hệ Nga-Mỹ. Tổng thống Putin cho biết ông đã thảo luận với người đồng cấp Mỹ về tác động mà các hạn chế đối với nguồn cung cấp dầu của Nga có thể gây ra đối với giá dầu toàn cầu, bao gồm cả ở Mỹ.

Bình luận về tác động kinh tế, Tổng thống Putin cho biết thêm rằng ngành năng lượng của Nga vẫn ổn định và vững mạnh bất chấp những tổn thất không thể tránh khỏi. “Điều quan trọng nhất là chúng ta cảm thấy tự tin và vững vàng. Một số tổn thất là không thể tránh khỏi do nhiều yếu tố khác nhau, nhưng ngành năng lượng của chúng ta vẫn vững vàng”, ông cho biết.

Ông nói thêm: “Tôi hy vọng những biện pháp này sẽ không dẫn đến sự biến động nghiêm trọng trên thị trường thế giới. Tuy nhiên, như Cơ quan Năng lượng Quốc tế đã chỉ ra một cách chính xác, mọi người nên cân nhắc đầu tư vào năng lượng truyền thống”, ông kết luận.

An Châu (Tổng hợp)