Xung đột Israel - Iran: Hệ lụy nào cho Liên minh châu Âu?

Xung đột Israel - Iran: Hệ lụy nào cho Liên minh châu Âu? Ảnh: THX/TTXVN

Cuộc không kích quy mô lớn, do Israel bất ngờ tiến hành hôm 13/6 nhằm vào các cơ sở hạt nhân và quân sự của Iran, ngay lập tức đã tạo ra những chấn động mạnh trên toàn cầu. Tuy diễn biến chính trị và quân sự đang tập trung vào khu vực Trung Đông, song hệ lụy lan rộng đã và đang đặt Liên minh châu Âu (EU) trước những thách thức kinh tế, nhân đạo và chiến lược mang tính hệ thống.
Theo trang mạng Euractiv.fr, tác động đầu tiên và dễ thấy nhất là sự biến động của thị trường năng lượng và tài chính. Giá dầu thô Brent Biển Bắc đã vượt mốc 73 USD/thùng, mức cao nhất kể từ đầu năm, trong khi các chỉ số chứng khoán chủ lực của châu Âu như DAX (Đức), CAC 40 (Pháp) và FTSE 100 (Anh) đồng loạt giảm sâu. Điều này phản ánh tâm lý lo ngại lan rộng trên thị trường vốn, trước nguy cơ bất ổn kéo dài tại Trung Đông, khu vực then chốt với nguồn cung dầu toàn cầu.

Giữa bối cảnh các nền kinh tế châu Âu vẫn đang trong quá trình phục hồi mong manh hậu đại dịch COVID-19 và khủng hoảng năng lượng do cuộc xung đột Nga-Ukraine gây ra, việc giá dầu tăng cao sẽ tạo ra áp lực kép: chi phí sản xuất tăng mạnh, trong khi sức mua của người tiêu dùng có nguy cơ suy giảm do lạm phát trở lại.
Giới phân tích cảnh báo, nếu xung đột Israel-Iran tiếp tục leo thang và kéo dài, EU hoàn toàn có thể rơi vào trạng thái “lạm phát đình trệ”, một viễn cảnh từng xảy ra vào thập niên 1970 sau cuộc khủng hoảng dầu mỏ. Trong tình huống đó, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) có thể buộc phải duy trì hoặc thậm chí tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát, từ đó kìm hãm đà phục hồi vốn đã yếu của Khu vực đồng euro (Eurozone).
Thảm họa nhân đạo và đứt gãy chuỗi cung ứng
Tính đến ngày 15/6, các cuộc tấn công qua lại giữa Israel và Iran đã khiến ít nhất 238 người thiệt mạng và hơn 1.400 người bị thương, chủ yếu là dân thường. Trong khi đó, tại Tehran, nhiều tuyến đường bị phong tỏa, hệ thống phân phối nhu yếu phẩm bị gián đoạn nghiêm trọng, dẫn tới cảnh tượng hỗn loạn và dòng người sơ tán quy mô lớn.
Với EU, khu vực luôn đồng hành trong nhiều sứ mệnh nhân đạo toàn cầu, làn sóng người tị nạn từ Iran và các khu vực lân cận có thể là một thách thức thực sự trong thời gian tới. Một cuộc khủng hoảng nhân đạo mới, nếu xảy ra, sẽ gây sức ép lên hệ thống tiếp nhận người tị nạn vốn đang quá tải ở nhiều quốc gia như Đức, Pháp, Hy Lạp hay Italy.
Bên cạnh đó, Eo biển Hormuz, tuyến đường vận chuyển gần 1/4 lượng dầu toàn cầu, đang trở thành điểm nóng chiến lược. Bất kỳ sự gián đoạn nào tại khu vực này cũng sẽ tác động trực tiếp đến chuỗi cung ứng nhiên liệu và hàng hóa nhập khẩu mà các nền công nghiệp châu Âu phụ thuộc. Nguy cơ đình trệ sản xuất và thiếu hụt nguyên vật liệu thiết yếu vì thế cũng không thể xem thường.
Về mặt địa chiến lược, xung đột Israel-Iran buộc EU phải tính toán lại các ưu tiên về chính sách đối ngoại và an ninh. Trong suốt nhiều năm, châu Âu luôn theo đuổi vai trò trung gian hòa giải tại Trung Đông, đặc biệt thông qua thỏa thuận hạt nhân với tên gọi Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) với Iran. Tuy nhiên, tình hình hiện nay đã đẩy mọi nỗ lực ngoại giao vào thế bế tắc, đồng thời khiến EU bị kẹt giữa các cam kết an ninh với Israel, đồng minh thân cận của Mỹ, và trách nhiệm nhân đạo, ổn định khu vực.
Trong bối cảnh này, sự phối hợp giữa ECB, các chính phủ thành viên và các định chế quốc tế sẽ đóng vai trò quyết định trong việc định hình phản ứng của EU trước cuộc khủng hoảng. Lựa chọn sai lầm hoặc phản ứng chậm trễ có thể khiến châu Âu phải trả giá đắt, không chỉ về kinh tế, mà cả về vị thế và ảnh hưởng chiến lược trên trường quốc tế.
Từ Brussels: Những dấu hiệu đầu tiên của sự chuẩn bị
Tại trụ sở EU ở Brussels, các cuộc họp khẩn giữa các bộ trưởng kinh tế, quốc phòng và ngoại giao đang được lên kế hoạch, nhằm đánh giá tác động toàn diện và thống nhất phản ứng. Một số giải pháp tạm thời được thảo luận như: tăng dự trữ năng lượng chiến lược, hỗ trợ doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi giá nguyên liệu đầu vào và đẩy mạnh các kênh viện trợ nhân đạo.
Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng, đây mới chỉ là bước khởi đầu cho một chuỗi điều chỉnh dài hơi trong chiến lược năng lượng, an ninh và đối ngoại của EU. Cuộc xung đột Israel - Iran, dù chưa lan rộng, đã nhấn mạnh một thực tế: sự phụ thuộc quá mức vào các chuỗi cung ứng dễ tổn thương và địa bàn ngoài tầm kiểm soát khiến châu Âu không thể đứng ngoài bất kỳ biến động toàn cầu nào.
Xung đột Israel -Iran không chỉ là một sự kiện ở Trung Đông, mà là "phép thử" về khả năng chống chọi của EU trước khủng hoảng toàn cầu. Với áp lực kinh tế (giá năng lượng, lạm phát), thách thức nhân đạo, chuỗi cung ứng, và bài toán ngoại giao -an ninh, EU bước vào giai đoạn đòi hỏi sự lãnh đạo quyết đoán và phối hợp chặt chẽ.
Bất cứ phản ứng chậm trễ hay thiếu nhạy bén nào, không chỉ khiến kinh tế suy giảm, mà còn làm tổn hại uy tín của EU trên trường quốc tế và bản sắc “Liên minh giá trị” mà khối đang theo đuổi.

Hương Giang/BNEWS/Vnanet.Vn