Xuất khẩu vào CPTPP: Doanh nghiệp chưa tận dụng được nguồn lực tổng hợp

Sau hơn 6 năm thực thi, Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường các nước thành viên CPTPP tăng trưởng mạnh mẽ, với nhiều ngành hàng chủ lực như điện tử, dệt may, da giày, nông sản, thủy sản… được hưởng lợi từ việc cắt giảm thuế quan.

Cạnh tranh ngày càng gay gắt

Dự báo thị trường CPTPP thời gian tới sẽ có những cơ hội và thách thức mới đan xen. Việc nhiều nước ban hành các chính sách thương mại mới, trong đó có chính sách thuế đối ứng của Mỹ sẽ tác động làm dịch chuyển dòng chảy xuất nhập khẩu. Cùng với đó là áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt, khi các quốc gia xuất khẩu khác chuyển hướng khai thác thị trường các nước CPTPP, các nước thành viên CPTPP cũng đẩy mạnh tham gia các FTA mới để đa dạng hóa chuỗi cung ứng…

Ngày càng nhiều áp lực cho hàng hóa Việt Nam vào thị trường CPTPP

Là doanh nghiệp (DN) chuyên chế biến và xuất khẩu ngao xuất khẩu sang thị trường Australia, bà Đỗ Thị Phương Thảo, Giám đốc Xuất khẩu Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam cho biết, các chính sách trong CPTPP rất rõ ràng, tạo niềm tin cho DN khi đầu tư dài hạn, đồng thời giúp sản phẩm Việt Nam được tiếp cận các thị trường cao cấp với hàng rào kỹ thuật minh bạch.

“Tuy nhiên DN cũng gặp một số khó khăn nằm ở việc đáp ứng yêu cầu khắt khe về truy xuất nguồn gốc, hồ sơ Chứng nhận xuất xứ (C/O) theo mẫu của CPTPP và các quy định về phát triển bền vững, bảo vệ môi trường. Điều này đòi hỏi DN phải đầu tư nhiều hơn vào công nghệ và quản trị vùng nuôi, thêm nữa về nhân lực có thể am hiểu quy định quốc tế. Dù vậy, DN cũng coi đây là sự đầu tư cần thiết và lâu dài, để nâng cao năng lực cạnh tranh của ngao Việt Nam không chỉ trong khối CPTPP, còn cả ở thị trường khác trong tương lai”, bà Thảo cho hay.

Liên quan đến hàng hóa Việt Nam xuất khẩu vào Australia, bà Trần Thị Thanh Mỹ, Phó tổng Lãnh sự Việt Nam tại Sydney, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Australia cho biết, ngoài các tiêu chuẩn khắt khe không chỉ đáp ứng quy tắc xuất xứ trong CPTPP, Australia còn có những tiêu chuẩn riêng và đây sẽ là 1 rào cản rất lớn đối với các DN.

“Phần lớn các DN Việt Nam xuất khẩu theo dạng đơn lẻ đơn lẻ, nên chưa tận dụng được nguồn lực tổng hợp để thúc đẩy chiếm lĩnh thị trường. Trong khi khả năng truy xuất nguồn gốc hay kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm của Việt Nam tương đối yếu. Mặt khác, sản phẩm của Việt Nam khi vào thị trường Australia lại gặp sự cạnh tranh nhất định từ Trung Quốc hay Thái Lan, Indonesia và Ấn Độ,… vì các nước này cũng là thành viên của các FTA ngoài CPTPP như RCEP hay ASEAN - Australia - New Zealand”, bà Trần Thị Thanh Mỹ đánh giá.

Tuân thủ quy tắc xuất xứ khi xuất khẩu vào CPTPP

Để tận dụng tối đa lợi ích từ CPTPP mang lại, theo bà Trần Thị Thanh Mỹ, các DN cần chủ động nâng cao nhận thức về CPTPP. Khi DN hiểu đúng, thích nghi và đáp ứng được sẽ tận dụng tốt các lợi thế từ CPTPP mang lại.

“Các DN xuất khẩu cần tối ưu hóa các chuỗi cung ứng và tập trung nâng cao tỉ lệ nội địa hóa nguyên liệu, hoặc sử dụng các nguyên liệu từ các nước CPTPP, qua đó đáp ứng được các tiêu chuẩn về xuất xứ và tận dụng được các ưu đãi về thuế quan do FTA này mang lại. Cùng đó, DN chủ động nâng cao năng lực, nhất là về chất lượng sản phẩm hay cải tiến các quy trình sản xuất, chế biến và tối ưu hóa chiến lược marketing, tự quảng bá cho các sản phẩm, dịch vụ của mình”, bà Mỹ khuyến nghị.

DN đáp ứng đúng quy định để hàng hóa xuất khẩu được hưởng ưu đãi thuế quan trong khuôn khổ CPTPP

Đề cao vai trò cũng như tính tuân thủ quy tắc xuất xứ hàng hóa trong CPTPP, bà Trịnh Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) khẳng định, thực hiện quy tắc xuất xứ rất cần thiết để xác định xem hàng hóa đến từ đâu, đến từ quốc gia, vùng lãnh thổ hay nhóm nước nào để đảm bảo đúng hàng hóa có xuất xứ được hưởng ưu đãi thuế quan giữa các nước dành cho nhau.

Chính vì vậy, các DN cần nắm được quy tắc xuất xứ trong CPTPP để có kế hoạch sản xuất kinh doanh phù hợp, đáp ứng quy định của nước nhập khẩu để hàng hóa xuất khẩu được hưởng ưu đãi thuế quan trong khuôn khổ CPTPP. Xuất xứ hàng hóa hay quy tắc xuất xứ hàng hóa chính là công cụ để DN nâng cao tính cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu.

“Bộ Công Thương liên tục triển khai những khóa tập huấn, đào tạo chuyên sâu và nâng cao năng lực không chỉ cho cán bộ cấp C/O, còn cho các DN khi đề nghị và lập các hồ sơ đề nghị cấp C/O để đảm bảo hàng hóa có xuất xứ và được hưởng ưu đãi thuế quan. Đặc biệt, Cục Xuất nhập khẩu chú trọng nhiều hơn tới việc hợp tác quốc tế và phối hợp với cơ quan hải quan các nước nhập khẩu, trong bất cứ trường hợp nào họ có yêu cầu xác minh xuất xứ hàng hóa”, bà Hiền cho biết.

Muốn thích ứng tốt và gia tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh mới hiện nay, các DN xuất khẩu của Việt Nam cần đổi mới, tận dụng những lợi thế, ưu đãi từ Hiệp định CPTPP. Từ đó, đưa CPTPP phần nào trở thành đòn bẩy giúp hàng hóa Việt Nam khẳng định vị thế tại khu vực thị trường này.

Nguyễn Quỳnh/VOV.VN