Xuất khẩu gạo Pakistan đạt kỷ lục sau lệnh cấm bán hàng của Ấn Độ

Theo số liệu thống kê chính thức, xuất khẩu gạo từ Pakistan, nước xuất khẩu lớn thứ tư, đã tăng lên gần 5,6 triệu tấn trong 11 tháng tính đến cuối tháng 5, tăng gần 60% so với cùng kỳ năm trước.

Giá trị xuất khẩu gạo của Pakistan đã tăng lên 3,6 tỷ USD trong giai đoạn này, tăng từ 2 tỷ USD vào tháng 7 đến tháng 5 năm 2022-23. Kỷ lục trước đó của nước này là xuất khẩu 4,8 triệu tấn gạo, trị giá khoảng 2,5 tỷ USD trong năm 2021-2022.

Ấn Độ tiếp tục là nhà cung cấp gạo lớn nhất toàn cầu, nhưng Pakistan đã tăng thị phần từ 7% lên khoảng 10%. Ảnh: Arif Ali/AFP/Getty Images.

Sự bùng nổ này diễn ra sau quyết định của Ấn Độ áp đặt các hạn chế xuất khẩu đối với một số loại gạo vào năm ngoái, trong nỗ lực kiềm chế giá nội địa tăng trước cuộc bầu cử quốc hội sau khi gió mùa bất ổn làm gián đoạn sản xuất và làm dấy lên lo ngại về tình trạng thiếu nguồn cung.

“Nhờ Ấn Độ áp đặt các hạn chế xuất khẩu, gạo Pakistan nổi lên như một lựa chọn thay thế nhờ chi phí thấp”, Elvis John, Phó tổng biên tập về thị trường nông nghiệp của S&P Global Commodity Insights, cho biết.

Ông nói thêm: “Thậm chí, nhiều quốc gia châu Phi cũng tìm đến Pakistan để nhập khẩu gạo”.

Trong 9 tháng tính đến cuối tháng 3, Pakistan đã sản xuất gần 10 triệu tấn gạo, so với 7,3 triệu tấn cùng kỳ năm trước, Chính phủ Pakistan cho biết trong cuộc khảo sát kinh tế hàng năm công bố ngày 11/6.

Faizan Ghori, Giám đốc Matco Foods, nhà xuất khẩu gạo basmati lớn nhất Pakistan chia sẻ, vụ mùa 2022-23 đặc biệt thấp do lũ lụt tàn khốc vào mùa hè năm 2022.

Nhưng ngay cả khi so sánh với năm trước lũ lụt, mức tăng trưởng xuất khẩu hiện tại “đạt khoảng 20%, vẫn rất ấn tượng”, ông nói, do lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ thúc đẩy.

Đối với Pakistan, doanh thu bất ngờ và sự phục hồi trong sản xuất đã mang lại nguồn ngoại hối rất cần thiết cho đất nước 240 triệu dân, vốn đang phải vật lộn với lạm phát hai con số, tăng trưởng kinh tế yếu kém và nợ công tăng vọt.

Giá gạo toàn cầu tăng lên mức cao nhất trong thập kỷ sau khi New Delhi thực hiện hạn chế xuất khẩu vào tháng 7. Các nước nghèo hơn ở châu Phi, nơi thường mua số lượng lớn gạo từ Ấn Độ, bị ảnh hưởng đặc biệt.

Joseph Glauber, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế, cơ quan cố vấn về an ninh lương thực, cho biết: “Giá gạo vẫn cao và tôi dự đoán sẽ vẫn ở mức đó cho đến khi Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm”.

Một cửa hàng bán gạo tại Chennai (Ấn Độ). (Ảnh: AFP/TTXVN)

Bất chấp lệnh cấm xuất khẩu, Ấn Độ vẫn tiếp tục là nhà cung cấp gạo lớn nhất toàn cầu, tiếp theo là Thái Lan, Việt Nam và Pakistan, nhưng Pakistan đã tăng thị phần trên thị trường lên khoảng 10%, tăng từ mức 7% ở Ấn Độ.

Hammad Attique, giám đốc bán hàng và tiếp thị tại Latif Rice Mills có trụ sở tại Lahore, cho biết công ty của ông đã chứng kiến sự gia tăng nhu cầu và đơn đặt hàng từ Trung Đông, châu Phi và Đông Nam Á, những khu vực mà gạo có nguồn gốc từ Ấn Độ thường chiếm ưu thế.

Ông nói thêm, những quốc gia đó “phải mua từ Pakistan với giá cao hơn nhiều so với Ấn Độ”, đề cập đến việc giá tăng đột biến đi kèm với lệnh hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ.

“Hơn nữa, giá gạo xuất khẩu có thể còn cao hơn nữa nếu các tuyến vận chuyển vẫn tiếp tục bị gián đoạn do cuộc khủng hoảng Biển Đỏ hiện nay”, ông Ghori nói, đề cập đến các cuộc tấn công vào tàu thương mại kể từ tháng 11 năm ngoái.

Theo khảo sát kinh tế của Chính phủ Pakistan, các cuộc tấn công đã khiến nhu cầu gạo của nước này từ người mua ở Trung Đông, châu Âu và Mỹ sụt giảm.

Các nhà phân tích cho biết Pakistan dự kiến sẽ có một vụ thu hoạch bội thu khác trong năm nay, nhưng nông dân nước này có thể phải đối mặt với giá mùa màng giảm nếu Ấn Độ chấm dứt hoặc nới lỏng đáng kể chính sách xuất khẩu.

Trong báo cáo Triển vọng lúa gạo tháng 4/2024, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) đã nâng dự báo sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2023/24 thêm hơn 100.000 tấn lên mức kỷ lục 515,5 triệu tấn. Dự báo sản lượng tăng ở Bangladesh và Philippines nhiều hơn mức giảm ở Brazil, Liên minh châu Âu (EU), Indonesia và Nhật Bản.

Theo đó, nguồn cung gạo toàn cầu niên khóa 2023/24 tăng thêm 900.000 tấn lên 693,5 triệu tấn, nhưng giảm 4,1 triệu tấn so năm trước và là năm thứ hai liên tiếp nguồn cung gạo toàn cầu giảm.

USDA cũng đã hạ dự báo về lượng tiêu thụ nội địa và dư thừa trên toàn cầu năm 2023/24 thêm 1,5 triệu tấn xuống còn 521,3 triệu tấn, trong đó Trung Quốc chiếm phần lớn mức điều chỉnh giảm này.

Lê Na (Theo FT)