Xuất khẩu: Cần chân kiềng vững

Với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa đã đạt được là 680,66 tỷ USD, ngành Công Thương đang kỳ vọng sẽ đạt mức kỷ lục trên 900 tỷ USD kim ngạch xuất nhập khẩu, với giá trị xuất siêu khoảng 30 tỷ USD. Rất nhiều thuận lợi trong quý cuối năm để mục tiêu này “về đích”, song vẫn không thể chủ quan. Vấn đề đặt ra lâu dài chính là làm sao để xuất khẩu phải thực sự trở thành một “chân kiềng” vững.

“Xuất khẩu” hàng hóa tiếp tục thể hiện vai trò trụ cột, là 1 trong 3 “chân kiềng” đóng góp vào tăng trưởng kinh tế cao 9 tháng qua, khi tăng trưởng khoảng 16% so với cùng kỳ năm trước. Hơn 348,74 tỷ USD hàng hóa đã xuất khẩu là “con số biết nói”, minh chứng cho sự vận động của thị trường cũng như năng lực sản xuất. Hơn 16,8 tỷ USD giá trị xuất siêu góp phần đáng kể vào cân bằng cán cân thương mại, ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Khu vực kinh tế trong nước mới chiếm khoảng 24,5% tổng kim ngạch xuất khẩu

Bước vào quý cuối năm, bức tranh xuất khẩu hàng hóa Việt Nam đang tiếp tục gam màu tươi sáng - khi nhiều doanh nghiệp sản xuất hàng điện tử, máy tính, dệt may và giày dép… ghi nhận những đơn hàng lớn từ các nhà nhập khẩu đẩy mạnh đặt hàng để phục vụ nhu cầu cuối năm và các dịp lễ, Tết.

Trước đó, vào tháng 7/2025, lịch sử ngoại thương Việt Nam đã lần đầu tiên ghi nhận kim ngạch xuất khẩu trong một tháng vượt ngưỡng 42 tỷ USD và tiếp tục duy trì đà tăng trong tháng 8. Và cho dù tăng trưởng xuất khẩu tháng 9 ghi nhận mức “âm” so với tháng 8 - với mức giảm 1,7% - song, với những thuận lợi từ hoạt động sản xuất trong nước, các chuyên gia dự báo tổng kim ngạch xuất khẩu cả năm 2025 của Việt Nam có thể thiết lập một kỷ lục mới, ước đạt trên 450 tỷ USD và tiếp tục ghi nhận xuất siêu khoảng hơn 20 tỷ USD.

Những con số đạt được từ hoạt động xuất khẩu hàng hóa đóng góp vào tăng trưởng kinh tế đất nước là rất đáng ghi nhận. Song, bên cạnh những con số “tỷ đô” giá trị ấy, các số liệu thống kê từ cơ quan chức năng cũng cần được quan tâm, nghiên cứu, đánh giá, để có giải pháp phù hợp, đưa hoạt động thương mại quốc tế chủ động và bền vững hơn.

Đáng kể như, trong hơn 348,74 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu hàng hóa 9 tháng qua, khu vực kinh tế trong nước chỉ tăng trưởng khoảng 2%, đóng góp hơn 85,4 tỷ USD, nghĩa là mới chiếm khoảng 24,5% tổng kim ngạch xuất khẩu. Số còn lại là của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm 75,5% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của cả nước, và có mức tăng tới 21,4% so với cùng kỳ.

Nhiều cảnh báo cho thấy, nếu doanh nghiệp Việt Nam vẫn khó tham gia được vào các khâu/chuỗi sản xuất, cung ứng của các doanh nghiệp FDI, khoảng cách này sẽ còn tiếp tục bị kéo xa hơn trong thời gian tới.

Việt Nam có ngành sản xuất công nghiệp đang chủ yếu hướng vào xuất khẩu

Cùng với những bất định, khó lường của tình hình thế giới, với những đạo luật mới, sắc thuế mới bất ngờ và nhiều rủi ro, ví như sắc lệnh của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump về việc điều chỉnh mức thuế đối ứng cho 69 nước và vùng lãnh thổ, trong đó có mức thuế đối ứng dành cho Việt Nam là 20%, nếu không sớm có các cải thiện mạnh mẽ ở chiều sản xuất nguyên liệu, vật tư đầu vào trong nước; không tận dụng tốt hơn 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã thực thi, và nhanh chóng thúc đẩy đàm phán các FTA mới - để vừa củng cố thị trường truyền thống, vừa mở ra dư địa mới cho xuất khẩu và đầu tư thì sẽ rất khó đạt được tăng trưởng cao trong dài hạn.

Việt Nam có ngành sản xuất công nghiệp đang chủ yếu hướng vào xuất khẩu, lại phụ thuộc lớn vào thị trường toàn cầu do sản lượng sản xuất vượt xa nhu cầu của thị trường nội địa, trong đó, nhiều ngành hàng như dệt may, da - giày, điện tử… có tới 90% sản lượng là xuất khẩu, thì để tăng trưởng kinh tế bền vững, xuất khẩu cũng bắt buộc phải là một “chân kiềng vững”.

Nguyên Long/VOV1