Xuất khẩu bứt tốc, doanh nghiệp vẫn 'bộn bề' nỗi lo

Ngành hàng rau quả dự báo thu về hơn 2 tỷ USD trong 4 tháng cuối năm

Tăng tốc xuất khẩu

Sau 2 quý đầu năm sụt giảm mạnh về kim ngạch, 2 tháng gần đây xuất khẩu rau quả Việt Nam đang từng bước trở lại đường đua tăng trưởng. Trong đó riêng tháng 8, kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 951 triệu USD (tăng 24,4% so với tháng 7 và tăng 13% so với cùng kỳ). Tính chung 8 tháng, xuất khẩu rau quả đạt hơn 4,8 tỷ USD, đồng thời kết thúc chuỗi tăng trưởng âm kéo dài suốt nhiều tháng qua.

Chia sẻ với ĐTTC, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết những tháng đầu năm kim ngạch toàn ngành giảm do Trung Quốc, thị trường chính của rau quả Việt Nam, nâng cao tiêu chuẩn chất lượng. Điều này khiến nhiều mặt hàng bị ảnh hưởng đặc biệt là sầu riêng.

“Tuy nhiên, trong mấy tháng trở lại đây Việt Nam đã tăng cường giám sát các tiêu chuẩn theo đúng yêu cầu của các thị trường nhập khẩu, trong đó có Trung Quốc, nên kim ngạch đang từng bước phục hồi”, ông Nguyên nói.

Dự báo trong 4 tháng cuối năm ngành rau quả sẽ thu về hơn 2 tỷ USD, đưa kim ngạch cả năm vượt 7 tỷ USD. Con số này có thể chưa chạm tới kỳ vọng hồi đầu năm nhưng là một kết quả tích cực cho năm 2025.

Một nhóm ngành xuất khẩu khác cũng đang tăng tốc cho giai đoạn cuối năm này là dệt may. Sau 8 tháng, xuất khẩu dệt may đạt kim ngạch khoảng 30,8 tỷ USD (tăng 7% so với cùng kỳ).

Theo ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hội Dệt may thêu đan TPHCM, tình hình sản xuất kinh doanh quý IV tương đối ổn định, hầu hết các doanh nghiệp đều có đơn hàng và khả năng thì cả năm nay toàn ngành sẽ về đích với kim ngạch 44 tỷ USD.

Chia sẻ thêm về mức thuế đối ứng 20% tại thị trường lớn của ngành là Mỹ, ông Hồng cho rằng so với các đối thủ cạnh tranh thì mức thuế này không quá bất lợi với doanh nghiệp Việt. Tuy nhiên, đơn hàng ở thị trường Mỹ trong xu hướng giảm và quan trọng hơn là giá bán hiện nay phải rất cạnh tranh mới có được đơn hàng.

Điều này đẩy các doanh nghiệp vào thế khó khi lợi nhuận bị thu hẹp do chi phí đầu vào cao nhưng giá bán không thể tăng. Hiện các doanh nghiệp cũng đang nỗ lực đa dạng hóa thị trường để giảm tải áp lực từ thị trường lớn Mỹ.

Khởi sắc nhưng vẫn lo

Trở lại với câu chuyện của ngành rau quả, ông Đặng Phúc Nguyên cho rằng kết quả xuất khẩu của ngành đang tích cực trở lại, chất lượng sản phẩm nhất là sầu riêng đang từng bước đáp ứng tốt yêu cầu. Song các hàng rào kỹ thuật, tiêu chuẩn tại các thị trường nhập khẩu vẫn luôn ở đó, thậm chí ngày càng nhiều hơn cho nhiều mặt hàng hơn nên không thể lơ là.

Lấy ví dụ thị trường Trung Quốc, từ tháng 7, Trung Quốc tiếp tục áp giới hạn lưu huỳnh dioxit trong trái cây tươi ở mức 50ppm. Việt Nam chưa có lô hàng nào vướng quy định mới này, nhưng Thái Lan đã bị Trung Quốc trả lại hàng chục container nhãn.

Bàn về những mối lo cho những tháng cuối năm và cả trong đầu năm tới thì thủy sản cũng không thể đứng ngoài. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), 8 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 7,34 tỷ USD (tăng 16,7%). Với đà này, khả năng ngành thủy sản dự báo sẽ cán mốc 10 tỷ USD trong năm 2025.

Tuy nhiên, VASEP nhận định ngành thủy sản Việt Nam phải đối diện với giai đoạn khủng hoảng do ảnh hưởng những biến động thuế quan và rào cản thị trường. Tại Mỹ, thuế đối ứng 20% khiến hàng Việt Nam kém cạnh tranh hơn so với Thái Lan, Indonesia hay Ecuador. Thậm chí, ngành tôm còn đứng trước nguy cơ bị áp thuế chống bán phá giá cao trong đợt rà soát POR19.

Đáng lo ngại hơn, từ 1-1-2026, Mỹ sẽ cấm nhập khẩu hải sản từ 12 nghề cá của Việt Nam không được công nhận tương đương theo Luật MMPA, có thể làm mất đi hơn 500 triệu USD kim ngạch mỗi năm. Bên cạnh đó, "thẻ vàng" IUU vẫn chưa được gỡ bỏ, cộng thêm các quy định mới về kích thước tối thiểu cá ngừ vằn và cấm trộn lẫn nguyên liệu khiến nhiều doanh nghiệp khó xoay xở nguồn hàng hợp pháp.

“Nếu không có bước đột phá trong xử lý thuế chống bán phá giá và MMPA, xuất khẩu thủy sản năm 2026 chắc chắn sẽ sụt giảm, ít nhất trong nửa đầu năm”, phía VASEP đánh giá.

Thanh Lâm