Xuân Đài khai thác tiềm năng du lịch, hướng tới phát triển bền vững
Được sáp nhập từ 3 xã Xuân Đài, Kim Thượng và Xuân Sơn (huyện Tân Sơn cũ), Xuân Đài là xã đặc biệt khó khăn với diện tích rộng 209,592km2, dân số trên 15.000 người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 91%. Tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo còn cao, cùng với địa hình đồi núi phức tạp, đặt ra không ít thách thức cho sự phát triển của địa phương.

Đặc điểm địa hình và điều kiện tự nhiên kết hợp cùng bản sắc văn hóa các dân tộc mở ra cơ hội để Xuân Đài khai thác, phát triển các loại hình du lịch.
Xuân Đài sở hữu lợi thế vô cùng quý giá: Vườn Quốc gia Xuân Sơn. Với toàn bộ 15.000 ha nằm gọn trong địa giới hành chính xã, Vườn Quốc gia tựa như một “Bảo tàng thiên nhiên” khổng lồ, nơi hội tụ sự đa dạng sinh học phong phú với 1.264 loại thực vật và 370 loài động vật, trong đó có nhiều loài quý hiếm. Nhiệt độ trung bình lý tưởng từ 22-23 độ C tạo điều kiện thuận lợi cho hệ sinh thái phát triển. Bên cạnh đó, hệ thống hang động kỳ vĩ, sông suối trong mát và những thác nước đẹp như tranh vẽ đã tạo nên cảnh quan hùng vĩ và hấp dẫn, mở ra cơ hội vàng cho các loại hình du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, du lịch hang động và thám hiểm.
Trong giai đoạn 2021-2025, Xuân Đài đã chứng kiến những bước phát triển đáng khích lệ. Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn đạt 27,7 tỷ đồng, với tỷ lệ tăng bình quân hàng năm 10,3%. Tổng vốn đầu tư đạt 1.194,3 tỷ đồng, tăng bình quân 11,9%/năm. Sự phát triển của các doanh nghiệp, hợp tác xã (5 doanh nghiệp, 3 HTX) và 173 hộ kinh doanh dịch vụ đã góp phần tạo thêm nhiều việc làm và thu nhập cho người dân. Đáng chú ý, trong 5 năm qua, tỷ lệ hộ nghèo giảm 2,14%/năm và hộ cận nghèo giảm 1,98%/năm, cho thấy hiệu quả của các chính sách phát triển kinh tế - xã hội.

Khách du lịch trải nghiệm và lưu giữ những hình ảnh đẹp về cuộc sống, con người tại Vùng lõi Vườn Quốc gia Xuân Sơn.
Để khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, xã Xuân Đài đã tập trung đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng. Nhiều hạng mục công trình phục vụ du lịch đã được cải tạo, nâng cấp và hoàn thiện như đường giao thông, điểm dừng chân, biểu tượng cổng chào làng du lịch cộng đồng, hệ thống biển tên, biển chỉ dẫn. Đặc biệt, việc xây dựng nhà văn hóa cộng đồng người Dao, người Mường gắn với trung tâm đón tiếp, quản lý điều phối hoạt động du lịch và tổ chức sự kiện đã tạo điểm nhấn văn hóa độc đáo. Các công trình trọng điểm đã hoàn thành bao gồm cầu sắt và đường kết nối từ khu Đống Cả đi khu Dụ và khu Ai Mười; đường kết nối du lịch Đồi chè Long Cốc - Vườn Quốc gia Xuân Sơn đoạn qua xã Xuân Đài; cầu vượt lũ Đống Cả; đường kết nối từ Tân Phú đi qua khu Thang xã Xuân Đài lên Vườn Quốc gia Xuân Sơn; cầu suối Đìa; cùng với việc nâng cấp, sửa chữa và xây dựng mới một số nhà văn hóa khu dân cư. Những công trình này không chỉ cải thiện đáng kể giao thông mà còn mở rộng khả năng tiếp cận các điểm du lịch, thúc đẩy dòng chảy du khách đến với Xuân Đài.
Giai đoạn 2020-2025, Xuân Đài đã đón trên 30 nghìn lượt khách đến tham quan, trong đó hơn 5 nghìn lượt khách lưu trú qua đêm. Hiện tại, trên địa bàn có 11 nhà nghỉ Homestay đang hoạt động, với khả năng phục vụ khoảng 800 lượt khách. Điều này cho thấy tiềm năng phát triển loại hình du lịch cộng đồng gắn với sinh thái nghỉ dưỡng, phát huy lợi thế cảnh quan tự nhiên và bản sắc văn hóa dân tộc.

Bãi tắm ngoài trời với dòng nước suốt tự nhiên mát lạnh thu hút du khách đến Xuân Sơn trong những ngày hè.
Trong thời gian tới, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Xuân Đài xác định mục tiêu trọng tâm là tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, chủ động, linh hoạt trong lãnh đạo, chỉ đạo; khai thác hiệu quả các nguồn lực; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ và phát huy vai trò chủ thể của người dân trong phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh và xây dựng nông thôn mới bền vững. Quan điểm phát triển được nhấn mạnh là tập trung phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân. Điều này được thực hiện thông qua việc hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân gắn với khai thác các tiềm năng, thế mạnh, tập trung phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng liên kết sản xuất và phục vụ phát triển du lịch, dịch vụ.
Cùng với đó, xã sẽ tập trung phát triển các ngành dịch vụ, thương mại, khuyến khích phát triển các loại hình vận tải, hạ tầng thông tin liên lạc, hệ thống bán lẻ; mở rộng quảng bá các sản phẩm hàng hóa của địa phương, tạo sự liên kết giữa nhà sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Mục tiêu là nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch, đồng thời chú trọng việc áp dụng khoa học công nghệ và đầu tư phát triển, quảng bá hình ảnh du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái Vườn Quốc gia Xuân Sơn. Trong giai đoạn 2025-2030, Xuân Đài phấn đấu xây dựng được 1 mô hình du lịch cộng đồng điển hình tại Xuân Sơn, làm tiền đề để nhân rộng và phát triển bền vững.
Với những định hướng rõ ràng, sự đầu tư có trọng điểm và tinh thần đoàn kết của toàn thể Nhân dân, Xuân Đài đang từng bước khẳng định vị thế của mình trên bản đồ du lịch, không chỉ là một điểm đến hấp dẫn mà còn là hình mẫu về phát triển bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân vùng cao.