Xu hướng tiêu dùng xanh - số là đòn bẩy để doanh nghiệp Việt tái cấu trúc

Toàn cảnh Diễn đàn "Tiếp thị và Tiêu dùng Việt Nam 2025", ngày 11/9 tại Hà Nội. (Ảnh: Nguyễn Khoa)

Đây là một trong những nội dung đáng chú ý được đưa ra tại Diễn đàn “Tiếp thị và Tiêu dùng Việt Nam 2025” tại Hà Nội ngày 11/9 do Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và Cạnh tranh (BCSI) chủ trì. Diễn đàn đã thu hút nhiều chuyên gia, doanh nghiệp và cơ quan quản lý, cùng thảo luận về xu hướng tiêu dùng mới, áp lực và cơ hội tái cấu trúc của doanh nghiệp Việt.

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang trên đà phục hồi và tăng trưởng, thị trường tiêu dùng tiếp tục chứng tỏ vai trò là động lực quan trọng của phát triển. 6 tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đã tăng trên 9% so với cùng kỳ, trong khi GDP đạt mức tăng trưởng ấn tượng 7,52%.

Sức mua trong xã hội được duy trì tích cực. Các lĩnh vực dịch vụ du lịch, lưu trú, ăn uống phục hồi mạnh mẽ; thương mại điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt tiếp tục bứt phá. Những con số này cho thấy tiềm năng lớn của thị trường Việt Nam, đồng thời phản ánh sự thay đổi nhanh chóng trong hành vi của người tiêu dùng, đặc biệt ở nhóm thế hệ trẻ, gắn liền với nhu cầu về sản phẩm xanh, minh bạch và bền vững.

Tuy nhiên, song song cơ hội là không ít thách thức. Doanh nghiệp Việt Nam phải đối diện với áp lực cạnh tranh gay gắt ngay tại thị trường nội địa và phải đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe hơn từ quốc tế, nhất là về chất lượng, quy trình xanh và năng lực đổi mới sáng tạo. Đây cũng là định hướng được Bộ Chính trị nêu rõ trong Nghị quyết 57-NQ/TW (22/12/2024), coi phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là đột phá chiến lược.

Chia sẻ tại Diễn đàn, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh cho rằng, tâm lý tiêu dùng hiện có 3 điểm đáng chú ý:

Thứ nhất, người dân ưu tiên chi tiêu thiết yếu, cân nhắc kỹ trước các khoản mua sắm lớn do tác động tâm lý sau dịch Covid-19.

Thứ hai, xu hướng tiết kiệm và phòng thủ tài chính gia tăng. Dù lãi suất huy động thấp, tỷ lệ gửi tiết kiệm vẫn cao, phản ánh sự thận trọng và tâm lý dự phòng rủi ro.

Thứ ba, tiêu dùng đang chuyển dịch về giá trị và phong cách sống. Đối với nhiều người, đặc biệt là thế hệ trẻ, tiêu dùng không chỉ phản ánh khả năng tài chính mà còn gắn liền với thái độ và định hướng sống. Xu hướng lựa chọn sản phẩm gắn với tiêu chí "xanh, sạch, an toàn" ngày càng phổ biến, thể hiện khát vọng về một lối sống bền vững và có trách nhiệm hơn.

“Đây vừa là áp lực, vừa là cơ hội để doanh nghiệp Việt tái cấu trúc”, ông Thành nhấn mạnh.

Thị trường tiêu dùng đang dịch chuyển nhanh theo hướng xanh và số. Đây không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn đặt ra yêu cầu chiến lược đặt ra với doanh nghiệp. (Nguồn: Winmart)

Theo Tiến sĩ Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và chiến lược (Bộ Tài chính), cần bảo đảm ba chủ thể chính gồm sản xuất, hành vi của doanh nghiệp cùng sự đón nhận, sử dụng sản phẩm của người tiêu dùng phải có sự gắn kết với nhau. Đặt riêng lẻ một chủ thể như chính phủ hay người tiêu dùng sẽ không mang lại cái nhìn toàn diện.

“Điều này đòi hỏi các chính sách vĩ mô của Nhà nước, chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp và thói quen tiêu dùng của người dân phải cùng hướng tới một mục tiêu chung là phát triển bền vững”, bà Minh gợi ý.

Giới trẻ - một trong những động lực chính của thị trường tiêu dùng hiện tại hiện nay đang ngày càng ưa chuộng trải nghiệm “mua sắm giải trí” thông qua livestream, video ngắn, mạng xã hội. Đây cũng là vấn đề mà các doanh nghiệp cần lưu tâm.

Thống kê của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho thấy, nửa đầu 2025, thương mại điện tử, thanh toán số bứt phá, phản ánh sự dịch chuyển hành vi tiêu dùng, đặc biệt ở giới trẻ - nhóm khách hàng ngày càng ưu tiên sản phẩm xanh và minh bạch.

Các nền tảng như Shopee và TikTok Shop đã trở thành lựa chọn hàng đầu, đóng góp lớn vào tăng trưởng thị trường 2025. (Nguồn: TikTok)

Ông Tạ Hoài Nam - Giám đốc Thương mại Xã hội Tập đoàn Novaon, cho biết, thương mại xã hội không chỉ dừng ở việc bán hàng trực tuyến, mà còn tạo hệ sinh thái gắn kết giữa giải trí, nội dung và thương mại.

Các nền tảng như Shopee và TikTok Shop đã trở thành lựa chọn hàng đầu, đóng góp lớn vào tăng trưởng thị trường 2025. Xu hướng này cho thấy hành vi mua sắm không chỉ đơn thuần là trao đổi hàng hóa, mà còn là một phần trải nghiệm văn hóa số.

Còn theo ông Nguyễn Viết Thịnh - Tổng Giám đốc CGS Việt Nam, người tiêu dùng ngày càng chú trọng yếu tố bền vững trong mua sắm. Doanh nghiệp cần tập trung xây dựng chuỗi cung ứng bền vững tích hợp các yếu tố môi trường, xã hội và tài chính trong toàn bộ quá trình cung ứng từ nguồn cung tới sản phẩm đến tay người tiêu dùng.

Nhiều khó khăn, thách thức cũng được đại diện các doanh nghiệp đưa ra tại Diễn đàn: việc khó khăn trong tiếp cận vốn, đối mặt áp lực cạnh tranh từ các thương hiệu quốc tế, chi phí để phát triển mô hình kinh doanh theo định hướng xanh, sạch còn nhiều chi phí...

Nguyễn Khoa