Xu hướng chi tiêu thay đổi của người tiêu dùng Trung Quốc

Khách hàng mua sắm tại một siêu thị ở Thanh Châu, tỉnh Sơn Đông, miền đông Trung Quốc. Một nghiên cứu cho thấy người tiêu dùng Trung Quốc đã trở nên thận trọng hơn trong việc chi tiêu. Ảnh: Xinhua

Chi tiêu tiêu dùng của người dân Trung Quốc chưa có tín hiệu sẽ tăng trở lại, bởi sự không chắc chắn về dòng tiền trong tương lai, sở thích người dân thay đổi và thiếu mạng lưới an sinh xã hội.

Theo CNBC, giá tiêu dùng đã giảm xuống trong bốn tháng liên tiếp khiến niềm tin của người tiêu dùng Trung Quốc dao động gần mức thấp kỷ lục trong khi thị trường bất động sản đang chật vật để phục hồi.

Các nhà phân tích đã chỉ ra yếu tố chính gây ra tình trạng trên là vấn đề thu nhập đình trệ.

“Thu nhập khả dụng ở Trung Quốc đã giảm đáng kể từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra vào năm 2020, hiện chỉ tăng trung bình 5% một năm”, ông Jeremy Stevens, nhà kinh tế học châu Á tại Standard Bank có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết trong một báo cáo.

Hầu hết các công việc đều không tăng lương nhiều. Trong số 16 lĩnh vực, chỉ có ba lĩnh vực — khai thác mỏ, tiện ích và dịch vụ công nghệ thông tin — có mức tăng trưởng tiền lương vượt tổng sản phẩm quốc nội kể từ năm 2020.

Các cuộc khảo sát kinh doanh hàng tháng trong tháng 5 cũng cho thấy sự suy giảm đang diễn ra ở thị trường lao động trên diện rộng, đặc biệt là khi các nhà máy phải đối mặt với áp lực từ thuế quan của Mỹ.

Trong khi đó, tỷ lệ thất nghiệp ở nhóm thanh niên từ 16 đến 24 tuổi và không đi học vẫn ở mức cao là 15,8% vào tháng 4. Tỷ lệ thất nghiệp chính thức ở các thành phố cũng dao động quanh mức 5%.

Theo một cuộc khảo sát hàng quý của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, trong quý 3.2024, hầu hết các hộ gia đình Trung Quốc cho biết họ muốn tiết kiệm tiền hơn là chi tiêu hoặc đầu tư vào thời điểm này.

Cũng trong cuộc khảo sát mới nhất được công bố vào tháng 3 năm nay, thống kê cho thấy ước tính 60% người dân Trung Quốc thích tiết kiệm kể từ cuối năm 2023.

Khi được hỏi về các hạng mục dự kiến sẽ tăng chi tiêu, hầu hết những người tham gia khảo sát đều khẳng định giáo dục là hạng mục hàng đầu được lựa chọn, tiếp đến là chăm sóc sức khỏe và du lịch, theo cuộc khảo sát quý 4 của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) được công bố vào tháng 3.

Hơn 1/2 số người được hỏi đều nhận định thị trường việc làm đang trở nên khó khăn hơn hoặc khó dự đoán.

Trong văn hóa, người dân Trung Quốc thường duy trì lối sống tiết kiệm trong thời gian dài vì cho rằng các chi phí như như bệnh viện, giáo dục đại học và nghỉ hưu thường không hề ít.

Thị trường bất động sản suy thoái trong vài năm qua cũng ảnh hưởng đến chi tiêu vì bất động sản chiếm phần lớn tài sản của hộ gia đình ở Trung Quốc.

Luo Zhiheng, nhà kinh tế trưởng tại Yuekai Securities, nhấn mạnh một cách để mọi người sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn là tăng gấp đôi tiền lương hưu.

Ông cũng gợi ý thêm việc tăng thêm ngày lễ và cung cấp phiếu tiêu dùng của ngành dịch vụ cũng có thể giúp ích kích thích tiêu dùng.

Trong vài tuần qua, chính phủ Trung Quốc đã đẩy mạnh các kế hoạch hỗ trợ thêm việc làm và cải thiện phúc lợi xã hội.

Sau đại dịch, doanh số bán lẻ tại Trung Quốc phục hồi rất chậm vì những bất ổn lớn đối với người tiêu dùng vẫn chưa thể giải quyết.

"Trong thập kỷ trước đại dịch, người tiêu dùng Trung Quốc sẵn sàng chi tiêu mạnh tay nhưng hiện tại, họ lý trí hơn. Họ cũng biết mình muốn gì", Bruno Lannes, đối tác cấp cao tại Thượng Hải của Bain & Company về sản phẩm tiêu dùng và hoạt động bán lẻ cho biết.

Dịch chuyển ra khỏi các thành phố lớn

Một yếu tố khác đằng sau chỉ số giá tiêu dùng (CPI) âm là người tiêu dùng Trung Quốc đang có xu hướng chuyển sang hàng hóa giá rẻ hơn, một phần hưởng lợi từ việc sản xuất quá mức các mặt hàng chất lượng tương đối cao, hoặc là chuyển khỏi các thành phố lớn đến những nơi có chi phí sinh hoạt thấp hơn.

Worldpanel và Bain & Company ghi nhận trong một báo cáo giữa tuần trước rằng Thượng Hải đã giảm 72.000 cư dân thường trú vào năm ngoái, trong khi Bắc Kinh ghi nhận mức giảm 26.000.

Hai thành phố này thường được xếp vào loại thành phố “hạng 1” ở Trung Quốc.

Do sự dịch chuyển dân số, các thành phố nhỏ hơn được phân loại là "cấp 3" và "cấp 4" đã có mức tăng trưởng cao hơn nhiều về khối lượng và giá trị của các mặt hàng thiết yếu hàng ngày được bán ra vào năm ngoái.

Điều này đã giúp bù đắp cho sự suy giảm ở các thành phố cấp 1, theo báo cáo.

Bên cạnh đó, theo nghiên cứu, trong khi tổng khối lượng hàng hóa như vậy được bán ra ở Trung Quốc tăng 4,4% vào năm ngoái thì giá bán trung bình giảm 3,4%, vì người tiêu dùng thích các sản phẩm giá rẻ hơn và được khuyến mãi.

Nghiên cứu cũng bao gồm thực phẩm đóng gói, đồ uống, sản phẩm chăm sóc cá nhân và sản phẩm chăm sóc gia đình.

HỒNG NHUNG