Xu hướng AI bùng nổ: nghề nào an toàn, nghề nào rủi ro?

Sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo đang làm dấy lên nhiều tranh luận về tương lai của việc làm. Khi các hệ thống thông minh có thể tạo văn bản, xử lý dữ liệu hay trò chuyện với khách hàng, câu hỏi lớn đặt ra là nghề nghiệp nào sẽ chịu rủi ro và nghề nghiệp nào có thể giữ được sự ổn định.

Các chuyên gia cho rằng bức tranh này không đơn giản là việc thay thế hoàn toàn, mà là sự phân hóa giữa những ngành dễ bị ảnh hưởng và những lĩnh vực khó có thể tự động hóa trong tương lai gần.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng những nghề gắn liền với kỹ năng thủ công và lao động tay nghề cao ít bị tác động trực tiếp.

Tony Spagnoli, giám đốc kiểm tra và đào tạo tại North American Technician Excellence, cho rằng tự động hóa khó có thể thay thế những công việc cần xử lý ngẫu hứng và thao tác thực tế. Ông nhấn mạnh việc lắp đặt thiết bị, sửa chữa hay bảo trì các hệ thống cơ khí vẫn là mảnh đất mà con người nắm lợi thế.

Sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo đang làm dấy lên nhiều tranh luận về tương lai của việc làm. Ảnh: Future of AI

Danh sách do Microsoft công bố cũng cho thấy xu hướng tương tự khi các công việc văn phòng như phiên dịch viên, nhân viên chăm sóc khách hàng bị xếp vào nhóm rủi ro, trong khi các nghề thợ lợp mái, thợ sơn, công nhân vận hành đường ray và y tá được coi là an toàn hơn.

Những dữ liệu thống kê chính thức cũng phản ánh điều này. Cục Thống kê Lao động Mỹ dự báo nhu cầu nhân lực trong nhiều lĩnh vực kỹ thuật và nghề thủ công sẽ tăng trong thập kỷ tới, một xu hướng đáng chú ý khi cơ hội việc làm cho sinh viên mới tốt nghiệp đại học lại có dấu hiệu chững lại.

Trong khi đó, Goldman Sachs đưa ra dự báo rằng khoảng 6-7% lực lượng lao động Mỹ có thể bị thay thế nếu AI được ứng dụng rộng rãi. Tuy nhiên, công ty này đồng thời lưu ý tác động đó có thể chỉ là tạm thời, vì lao động sẽ dịch chuyển sang các công việc mới phù hợp hơn.

Dù bằng chứng rõ rệt về việc AI gây mất việc hàng loạt còn hạn chế, những lo ngại vẫn gia tăng, đặc biệt trong giới trẻ.

Một khảo sát của nền tảng Resume Builder với hơn 1.400 người thuộc thế hệ Z tại Mỹ cho thấy hơn 40% đang làm hoặc theo đuổi công việc lao động chân tay và kỹ thuật.

Theo cố vấn nghề nghiệp Stacie Haller, nhiều sinh viên tốt nghiệp chuyển hướng sang các ngành nghề thương mại vì lo ngại trí tuệ nhân tạo sẽ thay thế các công việc văn phòng truyền thống. Một nguyên nhân khác là sự khó khăn khi tìm việc đúng ngành nghề đào tạo, buộc người trẻ tìm kiếm lựa chọn thực tế hơn.

Trong khi đó, những tiến bộ trong robot học đang mở rộng biên giới của tự động hóa.

Ông Andrew Reece, nhà khoa học AI tại nền tảng BetterUP, nhận định robot học đang phát triển nhanh chóng và có thể sớm thay thế những công việc đơn giản như lái xe tải hoặc vận chuyển thiết bị.

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý để thay thế những nhiệm vụ phức tạp hơn, quá trình này sẽ cần nhiều thời gian và công nghệ mới.

Ông Ken Goldberg, Chủ tịch Quỹ Học tập Robot tại Đại học California, Berkeley, cho rằng quan niệm robot hình người sắp thay thế con người là "sai lầm”.

Theo ông, tiến bộ vẫn diễn ra nhưng tốc độ chậm và còn nhiều giới hạn. Thực tế, hầu hết các hệ thống AI hiện nay vẫn chủ yếu được huấn luyện bằng dữ liệu văn bản, thiếu khả năng hiểu biết về thế giới vật chất.

Robot, dù ngày càng hiện đại, vẫn gặp khó khăn trong các thao tác phức tạp và khả năng thích ứng trong môi trường đa dạng. Điều đó đồng nghĩa với việc các công việc đòi hỏi cảm nhận, sự khéo léo và kỹ năng thực hành của con người sẽ tiếp tục duy trì vai trò quan trọng trong nhiều năm tới.

Nhiều chuyên gia cho rằng thay vì đối đầu, hướng đi khả thi hơn là hợp tác giữa con người và công nghệ. AI có thể hỗ trợ phân tích dữ liệu, chẩn đoán sự cố hay đưa ra gợi ý, nhưng thao tác thực tế vẫn cần con người.

Ông Matt Shepanek, Phó chủ tịch Viện Dịch vụ Ô tô Xuất sắc Quốc gia, nhận xét công nghệ có thể giúp phát hiện vấn đề của xe nhưng thợ máy vẫn phải trực tiếp thay thế linh kiện.

Điều này cho thấy công nghệ có thể đóng vai trò bổ sung, nâng cao năng suất và hiệu quả. Trong khi đó, con người vẫn giữ vị trí trung tâm trong mọi hoạt động

Tùng Lâm