Xóa nhà tạm, nhà dột nát - giải pháp căn cơ để giảm nghèo bền vững

“An cư” từ kỳ tích của công cuộc giảm nghèo bền vững

Thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và phát huy truyền thống của dân tộc, những năm qua, Việt Nam đã thực hiện nhiều chương trình chính sách về nhà ở cho người có công, nhà ở cho hộ nghèo. Hội nghị Trung ương 8 khóa 13 đã ban hành Nghị quyết số 42 về tiếp tục nâng cao chất lượng chính sách xã hội.

Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030 là xóa bỏ hoàn toàn tình trạng nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, người dân bị ảnh hưởng và thiên tai, biến đổi khí hậu và nhất là người có công với cách mạng.

Để không ai bị bỏ lại phía sau, phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước” đã được Thủ tướng Chính phủ phát động ngày 13/4/2024 tại tỉnh Hòa Bình.

Tiếp đó, áp dụng tư duy và cách làm mới “Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kích hoạt các nguồn lực xã hội”, ngày 5/10/2024, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục phát động chương trình hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước với chủ đề “Mái ấm cho đồng bào tôi”. Mục tiêu đặt ra là cơ bản hoàn thành việc xóa nhà tạm, nhà dột nát trước ngày 31/10/2025.

Sang đầu năm 2025, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các cấp, ngành, địa phương tập trung triển khai đợt cao điểm 350 ngày đêm thực hiện thành công chương trình “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát” với tinh thần “ai có gì giúp nấy, ai có công giúp công, ai có của giúp của, ai có nhiều giúp nhiều, ai có ít giúp ít”. Ngày 8/6/2025, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Công điện 84, yêu cầu thực hiện “quyết liệt hơn nữa, thần tốc hơn nữa, hiệu quả hơn nữa”, tập trung hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trước ngày 31/8/2025; hoàn thành xóa nhà tạm cho người có công với cách mạng trước 27/7/2025.

Thành công của chương trình hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước là một kỳ tích trong công cuộc giảm nghèo bền vững.

Theo báo cáo của các địa phương trên phần mềm cập nhật đến hết ngày 18/8 vừa được Bộ Dân tộc và Tôn giáo công bố, 34/34 địa phương đã cơ bản hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát. Cả nước đã hỗ trợ xây mới, sửa chữa 334.234 căn (255.310 căn xây mới và 78.924 căn sửa chữa), huy động được 24.761,596 tỉ đồng và 2.738.754 ngày công lao động với 454.318 lượt người. Các đối tượng được hỗ trợ gồm người có công với cách mạng; hộ nghèo, hộ cận nghèo thuộc 2 chương trình mục tiêu quốc gia (giảm nghèo bền vững; phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi); hộ nghèo, hộ cận nghèo ngoài 2 nhóm hỗ trợ trên.

Ngày 26/8/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì Hội nghị tổng kết chương trình và phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”. Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ nêu rõ, trong vòng 1 năm 4 tháng, Ban Chỉ đạo Trung ương, các địa phương đã tiến hành một chiến dịch thần tốc, huy động được trên 24,7 nghìn tỉ đồng (người dân đóng góp và huy động nguồn lực xã hội hóa gần 12,3 nghìn tỉ đồng), hỗ trợ hơn 2,7 triệu ngày công với hơn 454.000 lượt người tham gia. Từ đó đã hoàn thành xóa 334.234 căn nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước, chuyển thành những căn nhà mới khang trang, "3 cứng" (mái cứng, tường cứng, nền cứng) với 12 mẫu nhà phù hợp điều kiện từng nơi.

Thành công của chương trình hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước cho thấy ý Đảng gặp lòng dân, nguồn lực bắt nguồn từ tư duy và tầm nhìn, động lực bắt nguồn từ đổi mới và sáng tạo, sức mạnh bắt nguồn từ Nhân dân và doanh nghiệp. Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, đây chính là một kỳ tích trong công cuộc giảm nghèo bền vững, củng cố nền tảng cho quan điểm phát triển vì sự công bằng, tiến bộ xã hội và bền vững của đất nước ta trong thời kỳ mới.

“Lạc nghiệp” nhìn từ kinh nghiệm của phong trào thi đua xóa nhà tạm, nhà dột nát

Đối với 334.234 hộ đã được hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát, đây mới chỉ là nền tảng bước đầu để “an cư”. Vậy từ phong trào thi đua xóa nhà tạm, nhà dột nát có những kinh nghiệm gì cho vấn đề giúp dân tiếp tục “lạc nghiệp” sau khi đã “an cư”?

Thực tiễn cho thấy sức mạnh của chương trình nằm ở cách làm sáng tạo với lời kêu gọi: “Ai có gì góp nấy, có công góp công, có của góp của, có ít góp ít, có nhiều góp nhiều”. Bộ Quốc phòng đã huy động gần 1.000 tỉ đồng và hơn 140.000 lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia. Bộ Công an đóng góp trên 790 tỉ đồng, hàng chục nghìn lượt cán bộ, chiến sĩ cùng hơn nửa triệu ngày công. Ngành Ngân hàng hỗ trợ khoảng 1.815 tỉ đồng. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam kêu gọi được hơn 125 tỷ đồng thông qua Quỹ “Vì người nghèo”. Các địa phương chủ động tăng mức hỗ trợ: Tuyên Quang, Thanh Hóa 80 triệu đồng/hộ, Ninh Bình 120 triệu đồng/hộ xây mới… Nguồn vốn Nhà nước hỗ trợ 50 triệu đồng (sau nâng lên 60 triệu đồng) với mỗi căn nhà xây mới, nhưng thực tế nhiều căn nhà đã được xây dựng với kinh phí 200 - 300 triệu đồng, từ sự hỗ trợ, chung tay, đóng góp của người dân.

Những ngôi nhà khang trang, kiên cố từ chương trình xóa nhà dột, nhà tạm giúp người dân có hoàn cảnh khó khăn ổn định cuộc sống.

Theo Thượng tướng Phạm Thế Tùng, Thứ trưởng Bộ Công an, lực lượng Công an đã hỗ trợ hàng nghìn tấn nguyên vật liệu xây dựng cùng nhiều xe, thiết bị, vật dụng thiết yếu phục vụ sinh hoạt cho người dân và có trên 27.000 lượt cán bộ, chiến sĩ tình nguyện tích cực tham gia với hơn 5.000 ngày công hỗ trợ quá trình xây dựng nhà, lan tỏa mô hình “3 bám, 4 cùng” với Nhân dân. Trong quá trình triển khai xóa nhà tạm, lực lượng Công an cũng đã trao đổi, làm việc trực tiếp với các doanh nghiệp, cung cấp vật liệu xây dựng, nhà thầu thi công để hỗ trợ, miễn giảm chi phí vận chuyển, công xá lắp đặt, bán giá gốc nguyên vật liệu cho người dân. Qua đó, nhiều ngôi nhà được tăng suất đầu tư, bảo đảm khang trang, kiên cố hơn.

Theo bà Hà Thị Nga, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, MTTQ và các tổ chức thành viên đã nỗ lực tham gia huy động, vận động nguồn lực, lan tỏa tinh thần, tình nguyện, kêu gọi lực lượng quần chúng chung tay hỗ trợ làm nhà cho các hộ gia đình với nhiều mô hình, cách làm hết sức chủ động, sáng tạo. Qua kênh nắm bắt tình hình Nhân dân của MTTQ Việt Nam, tuyệt đại đa số các tầng lớp Nhân dân ở trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài, cộng đồng doanh nghiệp, đội ngũ công chức, viên chức, người lao động đều thể hiện sự đồng tình hưởng ứng chương trình “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát” trong năm 2025, theo bà Nga.

Theo Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Trịnh Xuân Trường, một trong những kinh nghiệm được đúc rút từ chương trình này là huy động nguồn lực đa dạng. Ngoài ngân sách nhà nước, còn có sự đóng góp của doanh nghiệp, xã hội và Nhân dân. Quan trọng hơn, đã phát huy được truyền thống đoàn kết, tinh thần tương thân tương ái, khơi dậy ý chí vươn lên và củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Ông Hồ Quốc Dũng, Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai cho rằng, điểm nổi bật làm nên thành công của chương trình chính là phương pháp tổ chức thực hiện. Trong đó, việc huy động nguồn lực theo phương châm “ai có gì giúp nấy” đã được thực hiện một cách hệ thống và bền bỉ…

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết chương trình và phong trào thi đua “Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát”, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, phải tiếp tục tạo việc làm, sinh kế, hỗ trợ sản xuất, đào tạo nghề, tín dụng ưu đãi để người dân vươn lên, thoát nghèo bền vững. Chỉ khi đó, những căn nhà mới thật sự trở thành nền tảng cho một tương lai tươi sáng.

Thủ tướng đề nghị Ban Chỉ đạo, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương, các cấp, các ngành, các địa phương tập trung vào một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm như: xác định việc chăm lo, hỗ trợ nhà ở đối với người có công, hộ nghèo, hộ cận nghèo, cho người dân sinh sống tại khu vực thường xuyên bị thiên tai, ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, lâu dài, các Bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục rà soát, sớm hoàn thiện chính sách hỗ trợ về nhà ở.

Đối với 334.234 hộ đã được hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát cần tiếp tục hỗ trợ để các hộ này để “lạc nghiệp”, phấn đấu đến năm 2030 Việt Nam cơ bản không còn hộ nghèo theo tinh thần Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 23/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030.

Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương quán triệt chủ trương của Đảng về sử dụng ngân sách nhà nước là nguồn lực chủ yếu, nền tảng trong bảo đảm an sinh xã hội đi cùng với huy động nguồn lực xã hội, nhất là trong đào tạo nghề, giải quyết sinh kế, việc làm cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số; gắn trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, giải quyết sinh kế, việc làm, y tế, giáo dục, nhà ở...

Phát biểu tại Hội nghị ngày 26/8/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhắc lại, sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc, tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”. Thực hiện mong muốn của Người, trong suốt lịch sử cách mạng hơn 95 năm qua, Đảng ta luôn hướng tới mục tiêu lớn nhất là mang lại độc lập, tự do cho dân tộc và cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho Nhân dân. Với quan điểm xuyên suốt lấy con người là trung tâm, là chủ thể, là mục tiêu, là động lực và là nguồn lực quan trọng nhất cho sự phát triển, “không để ai bị bỏ lại phía sau”, không hy sinh tiến bộ, công bằng, an sinh xã hội và môi trường để chạy theo tăng trưởng đơn thuần, Đảng, Nhà nước luôn đặc biệt quan tâm, ban hành nhiều cơ chế, chính sách và ưu tiên dành nguồn lực tập trung chăm lo đời sống tinh thần, vật chất cho Nhân dân, trong đó có việc hỗ trợ đồng bào nghèo, đối tượng chính sách, người yếu thế có nhà ở ổn định, an toàn.

Hồng Minh